Vier zaken die we zeker moeten weten over China, na het 19e partijcongres

Vier zaken die we zeker moeten weten over China.
Achtergrond bij het 19^e partijcongres

Ng Sauw Tjhoi
Marc Vandepitte
De berichtgeving in het Westen over het negentiende congres van de Chinese Communistische Partij was bedroevend. Alle aandacht ging bijna uitsluitend naar ‘de poppetjes van de zogenaamde show’, naar één man en de speculaties over hoeveel macht hij zou hebben. Nochtans ging dit 19e partijcongres niet over de persoon van Xi Jinping maar over de fundamentele veranderingen en uitdagingen van het grootste land ter wereld. Maar daarover kwamen we praktisch niets te weten, tenzij wat opgewarmde clichés.
Centraal in het 19e congres staat het gegeven dat China zich in een nieuw tijdperk van ontwikkeling bevindt. De term ‘nieuw tijdperk’ kwam 36 maal voor in de speech van president Xi. Het oude tijdperk werd gekenmerkt door de snelle ontwikkeling van de economie en technologie, gepaard gaande met sociale ongelijkheid en milieuproblemen. Het nieuwe tijdperk streeft naar een duurzame en evenwichtige groei, een hogere levenskwaliteit voor de bevolking, meer inspraak en een meer vooraanstaande rol op het wereldtoneel.[1]
Hieronder geven we wat achtergrondinformatie over een aantal domeinen van de Chinese maatschappij in volle verandering, in volle ‘ontwikkeling’. In de hoop kennis, kritiek en/of begrip sterker te kunnen onderbouwen.

1. Economie: duizelingwekkende cijfers

De groei was de afgelopen 35 jaar ronduit fenomenaal. Het bnp per inwoner werd zeventien maal groter. U leest het goed: 17 maal. Te vergelijking, dat van India werd in die periode vier maal groter.[2] Tussen 2003 en 2013 groeide de economie van de geïndustrialiseerde landen met 16 procent, in China was dat 165 procent en in India 102 procent.[3] Het was bovendien niet enkel ‘meer van het zelfde’, ook de productiviteit steeg met sprongen. Vandaag produceert een gemiddelde Chinese arbeider vijfmaal zoveel als twintig jaar geleden.[4]
Om die moderniseringsspurt wat concreter te maken: om de twee jaar tijd produceert China evenveel cement als de VS gedurende de hele twintigste eeuw.[5] China produceert vandaag zoveel staal als de rest van de wereld.[6] Op 15 jaar tijd heeft China voor 20.000 km aan spoorlijnen aangelegd voor hogesnelheidstreinen. Dat is meer dan de rest van de wereld. Tegen 2025 wordt nog eens 15.000 km gepland.[7] Twee derde van alle luchthavens in constructie bevinden zich vandaag in China. Tegen 2020 zullen er 240 luchthavens zijn.[8]
Groot-Brittannië, waar de Industriële Revolutie begon, had 150 jaar nodig om zijn inkomen per inwoner te verdubbelen. Bij de VS duurde dat 30 jaar. Bij China is dat om de zeven à tien jaar en gebeurt het bovendien op een veel grotere schaal.[9] Vandaag is het Chinese bnp groter dan die van de gezamenlijke economie van 154 landen.[10]

Groot-Brittannië, waar de industriële revolutie begon, had 150 jaar nodig om zijn inkomen per inwoner te verdubbelen. Bij China is dat om de zeven à tien jaar en gebeurt het bovendien op een veel grotere schaal.

Bij zijn aantreden, vijf jaar geleden, gaf president Xi Jinping al aan dat een ‘transformatie van het groeimodel’ nodig was. Het oude model was gebaseerd op de export en op investeringen in de zware industrie, de constructie en de maakindustrie. In het nieuwe model ligt de motor bij de massa consumptie (binnenlandse markt), het verhogen van de dienstensector en technologische vooruitgang.[11]
Die omschakeling is volop aan de gang. In 2005 maakte de dienstensector 41 procent uit van het bnp, in 2016 was dat 52 procent. De export was in 2005 goed voor 37 procent, in 2016 was dit bijna gehalveerd tot 20 procent. China is ook niet langer een doorgangsland waar goederen geassembleerd worden en waar het land zelf niet veel aan verdient. Vandaag voegt China 76 procent toe aan waarde aan zijn exportproducten. In de EU is dat 87 procent.[12] Momenteel zit China bij de top van de innovatie: 40 procent van alle patenten wereldwijd zijn Chinees, dat is meer dan de volgende drie landen samen: de VS, Japen en Zuid-Korea.[13]

Chinese karakteristieken

In het verleden werd de geleidelijke overgang van plan naar markt door Deng omschreven met de metafoor: ‘De rivier oversteken door naar de stenen te tasten’. Daar is in elk geval geen sprake meer van. De Chinese economie is en blijft een hybride systeem, waarbij de staat een stevige controle uitoefent en binnen bepaalde grenzen de markt toelaat. Dat is het zogenaamde ‘socialisme met Chinese karakteristieken’.
De Chinese president herhaalde in dat verband ongeveer wat hij vijf jaar geleden al zei: de markten moeten een ‘beslissende rol’ spelen bij de toewijzing van middelen, maar de overheid moet tegelijkertijd een ‘grotere rol’ spelen in de economie.[14] In de praktijk was van het eerste nauwelijks sprake. De afgelopen vijf jaar zagen we een grotere greep van de overheid op de economie en dit op vier terreinen.[15]
De afgelopen vijf jaar zagen we een grotere greep van de overheid op de economie.

1. Financiële markten. De ‘beslissende rol’ van de markt was vooral bedoeld voor de financiële markten. De formulering werd wellicht ook gebruikt om buitenlandse investeerders niet af te schrikken. Wat er ook van zij, na de minicrash van de Chinese beurs in 2015 en de run op de yuan, werden een hele reeks liberaliseringen in de financiële markten teruggeschroefd. Sinds 2016 zijn er ook meer restricties op buitenlandse investeringen van Chinese bedrijven, zowel op overheidsbedrijven als op privéfirma’s.[16]
2. Uitbreiding planning. Tot 2010 was de economische planning beperkt tot negen sleutelindustrieën, zoals staal, petrochemie en scheepsbouw. In 2010 kwamen daar zeven nieuwe sectoren bij zoals alternatieve energie en biotechnologie. In 2015 kwam er een verdere uitbreiding met tien sectoren zoals luchtvaart, landbouwuitrusting en nieuwe materialen.[17]
3. Consolidatie overheidsbedrijven. In november 2015 werd beslist om de hervormingsinspanningen vooral te richten op het ‘versterken, optimaliseren en uitbreiden van staatsbedrijven’. Tegelijkertijd werd ‘privatisering’ verworpen. Met een fusie van grote staatsbedrijven in nog grotere entiteiten vergroot de overheid zijn greep op de economie. Privébedrijven werden aangemoedigd om slechts kleine minderheidsaandelen te nemen in overheidsbedrijven. Tussen 2006 en 2013 zijn de activa van de staatsbedrijven gestegen van 130% van het bnp naar 176%.[18]
4. Sterkere rol van de partij. Grote beursgenoteerde staatsbedrijven hebben hun statuten gewijzigd om de communistische partij, in plaats van de Chinese staat, te verankeren in het bedrijf. Er wordt verwacht dat nog meer ondernemingen zullen volgen. De partij wil ook meer partijleden in het hoger management van het bedrijf. En zeker, de topmanagers verdienen niet slecht, maar in vergelijking met hun buitenlandse collega’s zijn ze onderbetaald. Zo verdient de directeur van PetroChina 200 maal minder dan de CEO van Chevron.[19]

Planning in een geavanceerde economie vereist de snelle verwerking van een gigantische hoeveelheid gegevens. Dat was tot voor kort zo goed als onbegonnen werk en is mogelijk een van de redenen waarom de Sovjet-economie begon te haperen begin de jaren tachtig. Maar met de huidige stand van zaken in de artificiële intelligentie lijkt dit wel tot de mogelijkheden te behoren. Het grote Chinese onlinebedrijf Alibaba heeft op dat vlak al heel wat expertise opgebouwd. Volgens stichter Jack Ma zal ‘Big Data de markt slimmer maken en het mogelijk maken om de marktkrachten te plannen en te voorspellen zodat we eindelijk een planeconomie kunnen realiseren’. Economen zijn bezig om op basis van ‘Big Data’ een hybride economie uit te bouwen volgens een ‘marktconform – planmatig’ model.[20]
In de Chinese economie heeft men verschillende eigendomsvormen toegelaten. In sectoren waar staatseigendom niet nodig was, zoals de productie van consumptieartikelen, kleinhandel en kleine dienstverlening, werd privébezit toegelaten en zelfs aangemoedigd. Daarnaast zeggen eigendomsverhoudingen lang niet alles over de controle van de overheid op de economie. Via het al dan niet toekennen van toegang tot aanbestedingscontracten of goedkope kredieten, belastingvoordelen, de toegang tot overheidsinvesteringsfondsen, financiële instellingen en subsidies, enz. stuurt de centrale overheid hele sectoren aan zonder dat zij directe controle heeft over de afzonderlijke bedrijven. Privékapitaal is welkom zolang het ten dienste staat van de doelstellingen van de overheid. Omgekeerd kan de staat ook afstand nemen van het management van zijn ondernemingen, zonder afstand te doen van de eigendom ervan, omdat de krijtlijnen waarbinnen moet gewerkt worden zeer duidelijk zijn.[21]

Privékapitaal is welkom zolang het ten dienste staat van de doelstellingen van de overheid.

Wu Jinglian, docent aan de China Europe International Business School in Beijing, vat het als volgt samen: ‘De aanwezigheid van de staat blijft groot, ze beheerst de financiële stromen en fungeert als poortwachter voor vrijwel alle belangrijke beslissingen, van grondtransacties tot fusies. De controle gebeurt niet alleen op het hoogste echelon. Ook lokale overheden beslissen mee over het reilen en zeilen van een bedrijf’. Het internationaal kapitaal ontsnapt daar niet aan. De Financial Times: ‘Op deze manier omarmt China het internationaal kapitaal strikt op zijn eigen voorwaarden en neutraliseert het zijn macht.’[22]

2. Sociaal: lonen en koopkracht

Bijna overal in de wereld blijven de lonen constant of gaan ze zelfs achteruit. Zelfs in India, waar de groei die van China overtreft, bleven de lonen constant. Niet zo in China, daar zijn de laatste tien jaar de gemiddelde lonen verdrievoudigd. Met een jaarlijkse stijging van 10,5 procent overtreft dit veruit de economische groei. De Indiërs verdienen nu een vijfde van hun Chinese buren. De laatste veertig jaar steeg de gezinsconsumptie met 7,7 procent, inflatie ingerekend.[23]
Vijftien jaar geleden trokken westerse multinationals massaal naar China omwille van de lage lonen. De omgekeerde beweging komt nu stilaan op gang. De gemiddelde lonen in de Chinese industrie zijn nu nog slechts 20 procent lager dan in Portugal. Bulgarije, Macedonië, Roemenië, Moldavië en Oekraïne hadden in 2013 al lagere minimumlonen dan in China.[24]

Vijftien jaar geleden trokken westerse multinationals massaal naar China omwille van de lage lonen. De omgekeerde beweging komt nu stilaan op gang.

Armoede en kloof

In tegenstelling tot in veel andere landen gaat de economische groei in China gepaard met een sterke achteruitgang van de armoede. Tussen 1978 en 2015 steeg het inkomen van de 50 procent armste Chinezen met 400 procent. In de VS zakte het in die periode met één procent, terwijl de economie er steeg met 184 procent. Daar gaat de toegenomen rijkdom bijna uitsluitend naar de toplaag.[25] De afgelopen 25 jaar heeft China een record aantal mensen uit de extreme armoede gehaald: 635 miljoen, dat is de totale bevolking van zwart Afrika op dat moment. Aan het huidig tempo zal de extreme armoede tegen 2020 uitgeroeid zijn.[26]
Nu het gros van de armoede verdwenen is, focust de Chinese overheid zich niet zozeer meer op de ontwikkeling van achtergebleven regio’s, maar eerder op arme individuen, met gepersonaliseerde programma’s. Andere landen proberen dat ook, maar volgens The Economist is ‘China een van de weinige ontwikkelingslanden met een bureaucratie die groot en stevig genoeg is om dat in goede banen te leiden’ Het Wereld Economisch Forum denkt er ook zo over: ‘China is ongetwijfeld een wereldleider op het gebied van armoedebestrijding en verbetering van de gezondheidsresultaten. De rest van de wereld kan veel leren van zijn ervaringen.’[27]
De armen gingen er op vooruit, maar rijkere Chinezen gingen er nog veel sneller op vooruit. Sinds de jaren tachtig is daardoor een grote kloof ontstaan. De Gini-index steeg van 29 naar 41,5, allesbehalve een gunstige evolutie.[28] De kloof gaapt voornamelijk tussen stad en platteland, tussen de armere regio’s en de kustprovincies. Dat is vooral het gevolg van een snellere productiviteitsstijging in de industrie en in de dienstensectoren dan in de landbouw.[29]

‘China is ongetwijfeld een wereldleider op het gebied van armoedebestrijding en verbetering van de gezondheidsresultaten. De rest van de wereld kan veel leren van zijn ervaringen.’

De laatste tien jaar kwam er een voorzichtige kentering en begon de Gini-coëfficiënt te zakken. In 2009 was het gemiddelde inkomen in de stad 3,3 maal zoveel als op het platteland. Vandaag is dat verminderd tot 2,7.[30]
Zeventig jaar geleden was China een van de armste landen ter wereld. Het bnp per inwoner was de helft van die van Afrika.[31] De Chinese bevolking bengelde helemaal achteraan. Nu, zeventig jaar verder, verwerft het langzaam een positie in het koppeloton, zoals de grafiek hieronder laat zien. Op de horizontale as staan de decielen. 1 betekent de tien procent armsten, 10 betekent de tien procent rijksten. De verticale as laat het percentage zien per regio. Het gros van de Chinese bevolking zit tussen het zesde en het negende deciel van de wereldbevolking.[32]

3. Geopolitiek: omsingeling

In 1992, één jaar na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, lanceerde het Pentagon een doctrine die tot op de dag van vandaag de leidraad is voor het buitenlands beleid van de VS: ‘Onze eerste doelstelling is het verhinderen dat er een nieuwe rivaal op het wereldtoneel verschijnt. We moeten de potentiële concurrenten er van af houden om zelfs maar te streven naar een grotere rol op regionaal of wereldvlak.’[33] In een recent rapport worden vier landen genoemd die een mogelijk doelwit zijn van militaire actie: Iran, Rusland, Noord-Korea en China.[34] Ondanks het tromgeroffel over Noord-Korea en de retoriek over Rusland en Iran, ligt de focus vandaag in de eerste plaats op China. Rondom dit land hebben de VS meer dan dertig militaire bases, steunpunten of trainingscentra (bolletjes op de kaart). Tegen 2020 zal zestig procent van de totale vloot gestationeerd zijn in de regio.[35] Als je dat op een kaart bekijkt, dan is het niet overdreven te stellen dat China omsingeld of omcirkeld is.

Tegenover die overmacht van de VS is China uiterst kwetsbaar. Voor zijn buitenlandse handel is China voor 90 procent afhankelijk van transport over zee. Meer dan 80 procent van de olietoevoer moet door de Straat van Malakka (vlakbij Singapore), waar de VS – uiteraard – een militaire basis heeft. Washington kan zo de oliekraan dichtdraaien en China heeft daar momenteel geen enkel verweer tegen. De VS geeft meer dan viermaal zoveel uit aan bewapening als China, per inwoner is dat 15 maal zoveel.[36]

Washington kan zo de oliekraan dichtdraaien en China heeft daar momenteel geen enkel verweer tegen.

Het is in die context dat de uitbouw van kleine eilandjes in de Zuid-Chinese Zee moet gezien worden evenals het claimen van een groot deel van dit gebied. Toezicht over scheepvaartroutes waarlangs zijn energie en industriële goederen worden getransporteerd is van levensbelang voor Beijing. Geen enkel van de zes landen die delen van de Zuid-Chinese Zee claimen, houdt zich overigens aan de letter van de wet van de gedragscode over dat gebied.[37]

De strategie van Amsterdam

Het grootste deel van de geschiedenis was de Chinese economie grotendeels zelfvoorzienend. Er was geen schaarste aan grondstoffen. Het land kon het zich veroorloven om zich te isoleren van de buitenwereld en deed dat vaak ook. De grootste risico’s waren, omwille van de omvang van het land, vooral van interne aard.
Vandaag is die situatie helemaal anders. Het land is niet langer zelfvoorzienend. Met 18 procent van de wereldbevolking beschikt het maar over 7 procent van de vruchtbare landbouwgrond en haalt het maar 5 procent van de olie wereldwijd boven. In verhouding heeft de VS 8 maal zoveel mineralen en Rusland 31 maal zoveel. Daarnaast produceert het land veel meer goederen dan het zelf consumeert. Om al deze redenen is het land vandaag sterk aangewezen op de buitenlandse economie.[38]
Het is in dat kader en ook omwille van de omknelling door de VS, dat het land een Nieuwe Zijderoute aan het opzetten is. Het is een enorm netwerk van zee- en landroutes, gelanceerd onder de naam ‘Belt and Road iniative’. Het gaat over investeringen, kredietverleningen, handelsovereenkomsten en tientallen Speciale Economische Zones, ter waarde van 900 miljard dollar. In totaal wil het land maar liefst 4.000 miljard dollar investeren in 64 landen, goed voor een bevolking van 3 miljard mensen. Dat is ongeveer 30 keer de jaarlijkse ontwikkelingshulp van de rijke landen. Het is daarmee veruit het grootste programma sinds het Marshallplan voor de wederopbouw na WOII in Europa.[39]

De Speciale Economische Zones ‘zijn commerciële garnizoenen in de internationale toeleveringsketens waardoor China zijn handel veilig kan stellen zonder de rommel van koloniale onderwerping’.

De Nieuwe Zijderoute doet sterk denken aan de handelsstrategie van Nederland 400 jaar geleden. Het Britse en Franse kolonialisme probeerde hele samenlevingen te veroveren en te onderwerpen. Amsterdam daarentegen streefde naar een ‘imperium van handel en krediet’. Het ging niet om territorium maar om business. Ze bouwden een gigantische vloot uit, installeerden op de grote routes handelsposten en probeerden die dan veilig te stellen.[40] Net zoals de Nederlanders in de 17^e eeuw heeft China momenteel de grootste koopvaardijvloot.[41] De Speciale Economische Zones ‘zijn commerciële garnizoenen in de internationale toeleveringsketens waardoor China zijn handel veilig kan stellen zonder de rommel van koloniale onderwerping’, aldus Stratfor, een prestigieuze denktank.[42]

4. Ecologie: onhoudbare situatie

Vanaf eind de jaren tachtig kwam China in een ontwikkelingsfase terecht die grote milieuvervuiling met zich meebracht. Als ‘werkvloer van de wereld’ is China dan ook één van de grootste vervuilers van de planeet. Meer dan 40 procent van het landbouwgebied is op dit moment aangetast, een vijfde is zelfs ernstig vervuild. In Beijing heeft de luchtverontreiniging veertig maal het niveau bereikt dat door de Wereldgezondheidsorganisatie als veilig wordt bestempeld. De luchtverontreiniging heeft in het Noorden van het land de levensverwachting met vijf jaar verminderd en veroorzaakt onrustwekkend veel longkankers en hartaanvallen.[43]
China is op dit moment met voorsprong de grootste uitstoter van CO2, zij het dat de uitstoot per persoon minder is dan de helft van die van de VS en ongeveer even groot als die van Europa. Ook is het slechts voor 11 procent verantwoordelijk voor de cumulatieve emissie tegenover meer dan 70 procent voor de geïndustrialiseerde landen. Toch is de situatie onhoudbaar. Tegen het huidige tempo zal China tussen 1990 en 2050 evenveel kooldioxide geproduceerd hebben als de hele wereld tussen het begin van de industriële revolutie en 1970, en dat is catastrofaal voor de klimaatopwarming. Tegen het huidige groeitempo zal er bovendien binnen twintig à dertig jaar een acuut tekort zijn aan petroleum wereldwijd, met alle economische en geopolitieke gevolgen van dien.[44]

Tegen het huidige tempo zal China tussen 1990 en 2050 evenveel kooldioxide geproduceerd hebben als de hele wereld tussen het begin van de industriële revolutie en 1970, en dat is catastrofaal voor de klimaatopwarming.

Roer omgegooid

Een kleine tien jaar geleden werd het roer omgegooid en verleende de Chinese overheid prioriteit aan de ecologische problematiek. Tijdens het vorige congres, vijf jaar geleden, werd deze prioriteit geïntegreerd in het globale ontwikkelingsplan van de communistische partij. Er kwam een batterij aan maatregelen en China kreeg een toonaangevende wetgeving op milieuvlak, zij het dat de toepassing ervan niet vanzelfsprekend is.[45]
Toch was het menens. Mark Kenber, hoofd van The Climate Group, ziet in China een voorbeeld voor de andere groeilanden: ‘Het is duidelijk dat het Chinese plan om de CO2-uitstoot te verminderen en een economie te bouwen op groene technologie op het hoogste regeringsniveau is besloten. We hopen dat India, Brazilië en andere landen snel zullen volgen en het benodigde ambitieniveau laten zien.’[46] The Economist, allesbehalve een China-lover: ‘De huidige leiders begrijpen de uitdaging van de klimaatverandering beter dan hun voorgangers en misschien ook beter dan hun internationale collega’s. Zij zijn goed in het nemen van maatregelen met een hoge prioriteit.’[47]
De koerswijziging vertolkt de verzuchtingen van de bevolking. Volgens een peiling in 2012 vond 57 procent van de Chinezen het milieu prioritair, zelfs als dat ten koste gaat van economische groei. Een kwart van alle betogingen in het land zou betrekking hebben op het milieu.[48]

‘De huidige leiders begrijpen de uitdaging van de klimaatverandering beter dan hun voorgangers en misschien ook beter dan hun internationale collega’s. Zij zijn goed in het nemen van maatregelen met een hoge prioriteit.’

Wereldleider

De resultaten mogen er zijn. Op korte termijn werd China de nummer één op het vlak van zonnepanelen en windenergie. Momenteel wordt 33 procent van de elektriciteit opgewekt door groene energie, in de VS is dat 15 procent. Tegen 2020 wordt omgerekend 360 miljard dollar voorzien om nieuwe groene energie op te wekken. De Chinese autobouwer Chongqing Changan heeft bekend gemaakt om tegen 2025 geen auto’s meer te verkopen met verbrandingsmotors. De Franse en Britse auto-industrie voorziet dat tegen 2040, terwijl de Duitse autobouwers weigeren over te schakelen. China wil in de nabije toekomst miljoenen ton CO2 afvangen en ondergronds opslaan. Het land is ook een pionier op het vlak van de transmissie over grote afstanden van grote hoeveelheden energie (bijvoorbeeld van ver afgelegen zonnepaneelvelden), wat heel belangrijk is voor de groene energievoorziening van steden.[49]
In de klimaattop in Parijs had China beloofd om zijn kooldioxide-uitstoot vanaf 2030 te laten dalen. De belofte is ondertussen al ingelost. China verbruikt steeds minder steenkool. 2017 is het vierde achtereenvolgende jaar met een vlakke of dalende uitstoot van kooldioxide. ‘De statistieken tonen aan dat China op weg is om de eigen klimaatdoelstellingen in Parijs veruit te overtreffen’, aldus Greenpeace-woordvoerder Lauri Myllyvirta.[50]
Met zijn aanpak slaat Beijing vier vliegen in één klap. 1. De milieuproblemen worden aangepakt. 2. De meest vervuilende bedrijven zijn vaak ook de minst rendabele. Het verhogen van de milieunormen leidt tot hogere efficiëntie in de productie. 3. Door het sluiten van deze vervuilende bedrijven wordt meteen ook de overcapaciteit in een aantal sectoren aangepakt. 4. De groene energie is een veelbelovende groeisector die heel wat tewerkstelling kan creëren.
Jennifer Morgan, directeur van het Climate Program vat het als volgt samen: ‘China wordt ook gemotiveerd door sterke nationale belangen om iets te doen aan hardnekkige luchtvervuiling, de invloed van de klimaatverandering te beperken en de werkgelegenheid in de hernieuwbare energiesector te vergroten. Vandaag werken in China al meer dan 3,4 miljoen mensen in China in de sector van de groene energie.’[51]

Uitsmijter

Je hoeft geen expert te zijn om de Chinese (politiek-economische) ontwikkelingen te kunnen volgen. De Chinese populaire krant, China Daily, met een dagelijkse miljoenenoplage –print en webgewijs- publiceert al dagenlang dit educatieve kwisfilmpje:
http://file743261a5964f.iiih5.cn/idea/SaoaRQAm?from=singlemessage&vxparm=/vxid_1/senderid_327b8b6ba100257d&source=undefined&suid=D5471226-104A-4A27-921D-7ABA08698455&sl=0 – p1
Ng Sauw Tjhoi is VRT-journalist. Marc Vandepitte is politiek analist. Samen schreven ze het boek ‘Made in China, meningen van daar’, EPO – Radio 1, 2006.
Het bovenstaande artikel is ook verschenen op de website dewereldmorgen.be,
onder de titel China voorbij de poppenkast. Vier zaken die je moet weten over het grootste land van de wereld
 

Voetnoten

[1] Wie daar graag meer over leest, verwijzen we o.a. naar Carlens S., ‘Neue Kräfteverhältnisse’, Junge Welt, 25 oktober 2017; https://www.jungewelt.de/artikel/320656.neue-kr%C3%A4fteverh%C3%A4ltnisse.html Willems F., ‘Partijcongres bevestigt strategische lijn van Xi Jinping’; http://www.chinasquare.be/actueel-nieuws/congres-bevestigt-strategische-lijn-xi-jinping/ Philips T., ‘Xi Jinping heralds ‘new era’ of Chinese power at Communist party congress’, The Guardian, 18 oktober 2017; https://www.theguardian.com/world/2017/oct/18/xi-jinping-speech-new-era-chinese-power-party-congress .
[2] Financial Times, 11 maart, p. 9. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c7f12434-c678-11e4-aee8-00144feab7de.html#axzz3fJsX3ZAh
[3] Financial Times, 4/5 januari 2014, p. 3. http://im.ft-static.com/content/images/dc29d692-74af-11e3-af50-00144feabdc0.img?width=973&height=663&title=&desc=
[4] The Economist, 8 april 2017, Special Report, The Pearl River Delta, p. 7-9; https://www.economist.com/news/special-report/21720073-factories-are-upgrading-still-lag-far-behind-rich-world-future-lies
[5] Financial Times, 25 februari 2016, p. 9. http://www.ft.com/intl/cms/s/2/65a584e2-da53-11e5-98fd-06d75973fe09.html
[6] The Economist, 9 april 2016, p. 57. http://www.economist.com/news/business/21696556-it-hard-see-future-many-worlds-high-cost-steel-producers-britains-are-no
[7] The Economist, 14 januari 2017, p. 47. https://www.economist.com/news/china/21714383-and-theres-lot-more-come-it-waste-money-china-has-built-worlds-largest Financial Times, 1maart 2013, p. 5; http://www.ft.com/intl/cms/s/0/009bb49a-80f6-11e2-9908-00144feabdc0.html
[8] The Economist, 12 mei 2012, p. 72. http://www.economist.com/node/21554492
‘China’s aviation boom drives airport building frenzy’, Reuters, 26 juni 2015, https://www.reuters.com/article/us-china-aviation/chinas-aviation-boom-drives-airport-building-frenzy-idUSKBN0P60F220150626
[9] The Economist, 5 januari 2013, p. 48. http://www.economist.com/news/business/21569016-emerging-world-consumer-king-mammons-new-monarchs
[10] The Economist, 29 maart 2014, p. 53-4; https://www.economist.com/news/china/21599806-our-asia-economics-editor-takes-his-leave-less-worried-many-his-peers-about-frailties
[11] Financial Times, 19 april 2013, http://www.ft.com/intl/cms/s/0/93f0ddc6-a822-11e2-8e5d-00144feabdc0.html#axzz2T0n6X4ND
[12] Wereldbank, export ratio  https://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.ZS?locations=CN&name_desc=false Wereldbank, dienstensector als % van bnp  https://data.worldbank.org/indicator/NV.SRV.TETC.ZS?locations=CN  The Economist, Special Report, The Pearl River Delta, 8 april 2017, p. 9-10. https://www.economist.com/news/special-report/21720076-copycats-are-out-innovators-are-shenzhen-hothouse-innovation
[13] Financial Times, 25 november 2016, p. 2;  https://www.ft.com/content/4b6a9820-b210-11e6-a37c-f4a01f1b0fa1  Dodwell D., ‘Be afraid: China is on the path to global technology dominance’, South China Morning Post, 24 maart 2017. http://www.scmp.com/business/global-economy/article/2081771/be-afraid-china-path-global-technology-dominance
[14] Johnson C., ‘Xi Jinping Opens 19th Party Congress Proclaiming a New Era—His’ Center for Strategic & International Studies, 18 oktober 2017.
https://www.csis.org/analysis/xi-jinping-opens-19th-party-congress-proclaiming-new-era-his
[15] Jinglian W. & Guochuan M., ‘Whither China? Restarting the Reform Agenda’, Oxford 2016, p. 234-9; Financial Times, 25 oktober 2012, p. 5;  http://www.ft.com/intl/cms/s/0/008ac6ea-1dcc-11e2-901e-00144feabdc0.html#axzz2A9Cj2iEB  Financial Times, 16 oktober 2017, p. 7. https://www.ft.com/content/304964a4-ad0f-11e7-beba-5521c713abf4
[16] Financial Times, 16 oktober 2017, p. 7; https://www.ft.com/content/304964a4-ad0f-11e7-beba-5521c713abf4  Financial Times, 29 september 2017, p. 12. https://www.ft.com/content/cbe6deb2-a433-11e7-b797-b61809486fe2
[17] The Economist, 23 september 2017, p. 61-2; https://www.economist.com/news/finance-and-economics/21729442-its-record-industrial-policy-successes-patchy-china-sets-its-sights The Economist, 22 juli 2017, p. 11-2. https://www.economist.com/news/leaders/21725295-bad-china-and-world-chinas-state-enterprises-are-not-retreating-advancing
[18] Kroeber A., ‘China’s Economy. What Everyone Needs to Know’, Oxford 2016, p. 99; Financial Times 16 oktober 2017, p. 7; https://www.ft.com/content/304964a4-ad0f-11e7-beba-5521c713abf4  Financial Times, 1 maart 2016, p. 7. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/253d7eb0-ca6c-11e5-84df-70594b99fc47.html
[19] Financial Times, 8 september 2017, p. 11;  https://www.ft.com/content/e91270a8-9364-11e7-bdfa-eda243196c2c  The Economist, 28 oktober 2017, p. 57; https://www.economist.com/news/business-and-finance/21730613-chinese-business-has-not-stopped-thriving-under-all-powerful-leader-fears-xi-jinping  The Economist, 22 juli 2017, p. 11-2.  https://www.economist.com/news/finance-and-economics/21725293-outperformed-private-firms-they-are-no-longer-shrinking-share-overall
[20] Financial Times, 5 september 2017, p. 9; https://www.ft.com/content/6250e4ec-8e68-11e7-9084-d0c17942ba93  ‘Can big data help to resurrect the planned economy?’, Global Times, 14 juni 2017. http://www.globaltimes.cn/content/1051715.shtml  Kynge J., ‘China harnesses big data to buttress the power of the state’, Financial Times, 28/9 oktober 2017, p. 11. https://www.ft.com/content/5f483a34-ba5f-11e7-8c12-5661783e5589
[21] Hsueh R., ‘China’s Regulatory State. A New Strategy for Globalization’, Ithaca 2011; Zhikui Z., ‘Introduction to Socialism with Chinese Characteristics’, Bejing 2016, hoofdstuk 3; Kroeber A., ‘China’s Economy. What Everyone Needs to Know’, Oxford 2016, hoofdstuk 5; Porter R., ‘From Mao to Market. China Reconfigured’, Londen 2011, p. 177-184; Bey M., ‘In China, Innovation Cuts Both Ways’, Stratfor, 24 oktober 2017;  https://worldview.stratfor.com/article/china-innovation-cuts-both-ways  The Economist, 23 november 2013, p. 70-1;  https://www.economist.com/news/finance-and-economics/21590562-chinas-rulers-look-singapore-tips-portfolio-management-soe-glc  Financial Times 10 augustus 2017, p. 7; https://www.ft.com/content/ed900da6-769b-11e7-90c0-90a9d1bc9691
[22] The Economist, 9 januari 2016, p. 48; http://www.economist.com/news/china/21685511-ageing-reformists-diagnose-economys-ills-three-wise-men  Financial Times, 4 juli 2017, p. 9. https://www.ft.com/content/5cf22564-5f2a-11e7-8814-0ac7eb84e5f1
[23] Financial Times, 27 februari 2017, p. 1; https://www.ft.com/content/f4a260e6-f75a-11e6-bd4e-68d53499ed71  Ross J., ‘No China’s Economy is not Going to Crash’, Socialist Economic Bulletin, 1 september 2015. http://www.rdcy.org/displaynewsen.php?id=15104
[24] Clean Clothes Campaign, ‘Stitched Up: Poverty wages for garment workers in Eastern Europe and Turkey’, 2014, http://www.cleanclothes.org/resources/publications/stitched-up-1, p. 32  Wereldbank, Labor force. http://data.worldbank.org/indicator/SL.TLF.TOTL.IN. Bron voor de grafieken: Financial Times, 27 februari 2017, p. 1.  https://www.ft.com/content/f4a260e6-f75a-11e6-bd4e-68d53499ed71
[25] The Economist, 18 februari 2017, p. 63; http://www.economist.com/news/finance-and-economics/21717102-why-chinese-citizens-seem-more-tolerant-rising-inequality-westerners-new
United States GDP per capita’. https://tradingeconomics.com/united-states/gdp-per-capita
[26] World Bank Group, ‘Taking on inequality. Poverty and Shared Prosperity. 2016’, Washington 2016, https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/25078/9781464809583.pdf, p. 41 en 46; The Economist, 29 april 2017, p. 43-4. https://www.economist.com/news/china/21721393-after-decades-success-things-are-getting-harder-chinas-new-approach-beating-poverty
[27] The Economist, 29 april 2017, p. 43-4; https://www.economist.com/news/china/21721393-after-decades-success-things-are-getting-harder-chinas-new-approach-beating-poverty  World Economic Forum, ‘What lessons can we learn from China’s rapid growth?’, 16 maart 2016. https://www.weforum.org/agenda/2016/03/what-lessons-can-we-learn-from-china-s-rapid-growth/
[28] De Gini-index gaat van 0, volledige gelijkheid tot 100, totale ongelijkheid. De laagste scores vind je in Scandinavische landen, zo bedraagt de index in Zweden 25. De hoogste scores vind je Latijns-Amerika. In Colombia bedraagt die 58,5. Ravallion M., A Comparative Perspective on Poverty Reduction in Brazil, China and India. Working Paper 5080, World Bank, Washington 2009, p. 31; UNDP, Human Development Report 2010, New York 2010, p. 152 en 153.
[29] In India bijvoorbeeld gaapt ook een grote kloof tussen de stadsbewoners zelf. Financial Times, 10 april 2014, p. 11. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/e8bca4ec-bf29-11e3-a4af-00144feabdc0.html#axzz3BJnhLJEv
[30] The Economist, 14 mei 2016, p. 55. http://www.economist.com/news/finance-and-economics/21698674-rising-rural-incomes-are-making-china-more-equal-up-farm
[31] Maddison A., The World Economy. A Millennial Perspective, OESO 2001, http://aprendeenlinea.udea.edu.co/lms/moodle/file.php/554/NUEVO_CURSO_DE_HE_V7/clases/MADISON-A-_The_world_economy_a_millennial_perspective.pdf, p.264.
[32] Bron: Credit Suisse, ‘Global Wealth Databook 2013’, p. 95. https://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/?fileID=1949208D-E59A-F2D9-6D0361266E44A2F8
[33] ‘Excerpts From Pentagon’s Plan: “Prevent the Re-Emergence of a New Rival”’, New York Times, 8 maart 1992., http://www.nytimes.com/1992/03/08/world/excerpts-from-pentagon-s-plan-prevent-the-re-emergence-of-a-new-rival.html?pagewanted=all
[34] The Pentagon, ‘The National Military Strategy of the United States of America 2015’, https://news.usni.org/2015/07/02/document-2015-u-s-national-military-strategy, p. 2.
[35] The Economist, 19 november 2005, p. 22;  Financial Times, 29 april 2014, p, 6; http://www.ft.com/intl/cms/s/0/52b9edbe-ce25-11e3-bc28-00144feabdc0.html#axzz39oj4zaTF  The Economist, Special Report, Asian Geopolitics, 22 april 2017, p. 4; https://www.economist.com/news/special-report/21720714-after-seven-decades-hegemony-asia-america-now-has-accommodate-increasingly  The Economist, 7 december 2013, p, 55; https://www.economist.com/news/asia/21591242-america-winding-down-its-presence-claims-it-wont-fade-away-going-going  Pilger J., ‘John Pilger: The Coming War on China’. https://www.darkmoon.me/2016/john-pilger-the-coming-war-on-china/  The Economist, 17 oktober 2015, p. 62; http://www.economist.com/news/international/21674648-china-no-longer-accepts-america-should-be-asia-pacifics-dominant-naval-power-who-rules
[36] Dyer G., ‘The Contest of the Century. The New Era of Competition with China – and How America Can Win’, New York, p. 26; Vien T., ‘The Grand Design of China’s New Trade Routes’, Stratfor;  https://www.stratfor.com/analysis/grand-design-chinas-new-trade-routes  SIPRI, ‘Military expenditure by country’, 2017. https://www.sipri.org/sites/default/files/Milex-constant-2015-USD.pdf
[37] Financial Times, Life & Arts, 5-6 april 2014, p. 8; http://www.ft.com/intl/cms/s/2/58cbbbe2-ba70-11e3-aeb0-00144feabdc0.html#axzz3BJnhLJEv  Financial Times, 20 juni 2014, p. 7. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/313432b0-f78f-11e3-b2cf-00144feabdc0.html?siteedition=intl#axzz37Ag64da2
[38] ‘The End of China’s Dengist Diplomacy’, Stratfor, 17 oktober 2017;  https://worldview.stratfor.com/article/end-chinas-dengist-diplomacy  The Economist, 10 juni 2017, p. 14; https://www.economist.com/news/leaders/21723109-cleaning-filthy-soil-much-harder-cleaning-foul-air-chinas-rockiest-environmental-problem  Wikipedia, ‘List of countries by oil production’;  https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_oil_production  Craig A., ‘10 Countries With The Most Natural Resources’, Investopedia, 12 september 2016;  http://www.investopedia.com/articles/markets-economy/090516/10-countries-most-natural-resources.asp  Dyer G., ‘The Contest of the Century’, p. 10; Subramanian A., ‘Eclipse. Living in the Shadow of China’s Economic Dominance’, Washington 2011, p. 121v.
[39] Financial Times, 9 oktober 2015, p. 9; http://www.ft.com/intl/cms/s/2/6e098274-587a-11e5-a28b-50226830d644.html  ‘China Paves the Way for a New Silk Road’, Stratfor, 15 mei 2017; https://worldview.stratfor.com/article/china-paves-way-new-silk-road  Financial Times, Special Report, Asian Infrastructure & Trade, 4 mei 2017, p. 5; https://www.ft.com/content/b9af2e26-0342-11e7-aa5b-6bb07f5c8e12  The Economist, 2017, 6 mei p. 45. https://www.economist.com/news/china/21721678-silk-routes-are-not-always-appealing-they-sound-china-faces-resistance-cherished-theme  The Economist, 2 juli 2016, p. 53; http://www.economist.com/news/china/21701505-chinas-foreign-policy-could-reshape-good-part-world-economy-our-bulldozers-our-rules  Vien T., ‘The Grand Design of China’s New Trade Routes’, Stratfor, 24 juni 2015; https://www.stratfor.com/analysis/grand-design-chinas-new-trade-routes  d’Hooghe I., ‘De Nieuwe Zijderoute moet China’s internationale positie versterken’, Internationale Spectator, 2015 nr. 8. https://spectator.clingendael.org/pub/2015/8/china_en_de_nieuwe_zijderoute/
Bron van de kaart. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:One-belt-one-road.svg
[40] Ofschoon de Nederlanders in samenwerking met lokale leiders geweld hebben gebruikt om de Portugezen te verdringen in Sri Lanka en Indonesia, was hun doel in de eerste plaats de handel in de hele regio te verzekeren.
Arrighi G., Adam Smith in Beijing. Lineages of the Twenty-Firs Century, Londres, 2007, p. 238; Wikipedia, ‘Maritieme geschiedenis van Nederland’,  https://nl.wikipedia.org/wiki/Maritieme_geschiedenis_van_Nederland
[41] In de zeventiende eeuw had Nederland in verhouding 25 maal meer schepen als Engeland, Frankrijk en Duitsland. Vandaag heeft China 20 maal zoveel koopvaardijschepen als de VS. Maddison A., The World Economy. A Millennial Perspective, OESO 2001, p. 78; Khanna P., ‘Use It or Lose It: China’s Grand Strategy’, Stratfor, 9 april 2016. https://www.stratfor.com/weekly/use-it-or-lose-it-chinas-grand-strategy
[42] Khanna P., ‘Use It or Lose It: China’s Grand Strategy’, Stratfor, 9 april 2016; https://www.stratfor.com/weekly/use-it-or-lose-it-chinas-grand-strategy
[43] Financial Times, 19-20 april 2014, p. 4; http://www.ft.com/intl/cms/s/0/c250bd4c-c6b4-11e3-9839-00144feabdc0.html#axzz3B6tUyGad  China: More Than 40 Percent Of Arable Land Degraded’, Stratfor, 4 november 2014;  http://www.stratfor.com/situation-report/china-more-40-percent-arable-land-degraded  The Economist, 8 februari 2014, p. 11; https://www.economist.com/news/leaders/21595903-government-gives-its-davids-sling-use-against-polluting-goliaths-small-breath-fresh  The Financial Times, 9 juli 2013, p. 1. http://www.ft.com/intl/cms/s/0/eed7c0be-e7ca-11e2-9aad-00144feabdc0.html#axzz2b0YBCPq8
[44] Netherlands Environmental Assessment Agency, ‘Trends in Global CO2 Emissions. 2016 Report’, p. 36 en 45; http://edgar.jrc.ec.europa.eu/news_docs/jrc-2016-trends-in-global-co2-emissions-2016-report-103425.pdf Mengpin G., Friedrich J., & Damassa T., ‘6 Graphs Explain the World’s Top 10 Emitters’, World Resources Institute, 25 november 2014;  http://www.wri.org/blog/2014/11/6-graphs-explain-world%E2%80%99s-top-10-emitters
The Economist, 8 februari 2014, p. 11; https://www.economist.com/news/leaders/21595903-government-gives-its-davids-sling-use-against-polluting-goliaths-small-breath-fresh  Minqi L., ‘China and the Twenty-First Century Crisis’, Londen 2016, p. 148.
[45] Vandepitte M., ‘Wat mogen we van China de komende jaren verwachten? Verslag van het 18de partijcongres’, http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2012/11/11/wat-mogen-we-van-china-de-komende-jaren-verwachten-verslag-van-het-18de-partijco  Tsemin Y., ‘The 2014 revisions of china’s environmental protection law’, Swiss Re Insititute, 16 oktober 2014; http://institute.swissre.com/research/risk_dialogue/magazine/Environmental_liability/The_2014_Revisions_of_Chinas_Environmental_Protection_Law.html  Joseph W., (ed.), ‘Politics in China. An Introduction’, Oxford 2010; p. 282.
[46] IPS, ‘Klimaatplan China ambitieus, Zuid-Korea onvoldoende’, http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2015/07/02/klimaatplan-china-ambitieus-zuid-korea-onvoldoende
[47] The Economist, 10 augustus 2013, p. 17-20.  http://www.economist.com/news/briefing/21583245-china-worlds-worst-polluter-largest-investor-green-energy-its-rise-will-have
[48] GALLUP, ‘Majority of Chinese Prioritize Environment Over Economy’, 8 juni 2012; http://news.gallup.com/poll/155102/majority-chinese-prioritize-environment-economy.aspx  The Economist, 10 augustus 2013, p. 8.  http://www.economist.com/news/briefing/21583245-china-worlds-worst-polluter-largest-investor-green-energy-its-rise-will-have
[49] Lofgren K., ‘China Becomes World’s First Nation to Install 3 GW of Utility-Scale Solar Power!’,  https://inhabitat.com/china-becomes-worlds-first-nation-to-install-3-gw-of-utility-scale-solar-power/ Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Solar_power_in_China  Financial Times, 11 februari 2016, p. 3; http://www.ft.com/intl/cms/s/0/e2298424-cfdf-11e5-831d-09f7778e7377.html  The Economist, 22 april 2017, p. 50; https://www.economist.com/news/china/21721227-once-foot-dragger-it-now-wants-lead-trumps-indifference-climate-change-has-not-changed  ‘China: Automobile Company To Stop Selling Combustion Engine Cars In 2025’, Stratfor, 19 oktober 2017; https://worldview.stratfor.com/situation-report/china-automobile-company-stop-selling-combustion-engine-cars-2025  Financial Times 2 augustus 2017; https://www.ft.com/content/968402ea-769d-11e7-a3e8-60495fe6ca71?mhq5j=e7  Financial Times, 23 mei 2017, p. 5; https://www.ft.com/content/d6ee4558-36d7-11e7-bce4-9023f8c0fd2e  The Economist, 14 januari 2017, p. 11; www.economist.com/news/leaders/21714350-case-high-voltage-direct-current-connectors-chinas-embrace-new
[50] IPS, ‘China investeert niet meer in steenkool’,  http://www.dewereldmorgen.be/artikel/2016/12/05/china-investeert-niet-meer-in-steenkool  Greenpeace, ‘China coal use falls: CO2 reduction this year could equal UK total emissions over same period’;  http://energydesk.greenpeace.org/2015/05/14/china-coal-consumption-drops-further-carbon-emissions-set-to-fall-by-equivalent-of-uk-total-in-one-year/  Harvey C., ‘China vowed to peak carbon emissions by 2030. It could be way ahead of schedule’, Washington Post, 7 maart 2016, https://www.washingtonpost.com/news/energy-environment/wp/2016/03/07/china-vowed-to-peak-carbon-emissions-by-2030-these-researchers-think-it-could-already-be-there/?utm_term=.82ec15ee992a  The Economist, 22 april 2017, p. 50; https://www.economist.com/news/china/21721227-once-foot-dragger-it-now-wants-lead-trumps-indifference-climate-change-has-not-changed
[51] ‘Consolidating China’s Industries, One Polluter at a Time’, Stratfor, 25 oktober 2017; https://worldview.stratfor.com/article/consolidating-chinas-industries-one-polluter-time
World Resources Institute, ‘WRI Calls China INDC “A Serious and Credible Contribution”’, 30 juni 2015. http://www.wri.org/news/2015/06/statement-wri-calls-china-indc-serious-and-credible-contribution