Wat wil de dalai lama van China? (opiniestuk)

De Amerikaanse president Barack Obama heeft  de dalai lama ontvangen op het Witte Huis. De Chinezen zijn er niet over te spreken. Ze beschouwen de dalai lama als een separatist. Is dat zo? De dalai lama zegt toch dat hij niet de onafhankelijkheid van Tibet wil maar gewoon meer autonomie? Zijn de Chinezen dan zo halsstarrig?
Jean-Paul Desimpelaere en Kris Peeraer zetten de argumenten van beide partijen op een rij en geven een beoordeling van het beleid van de VS ten aanzien van hun conflictueuze relatie.
Jean-Paul Desimpelaere is (samen met Kris Peeraer) auteur van het boek “Tibet. Kroniek van het dak van de wereld” (uitgeverij EPO, november 2009). Hij heeft een blog: http://infortibet.skynetblogs.be/
en is medewerker van de website www.tibetdoc.eu.
Kris Peeraer schreef ook “India.Ontmoetingen met de tijd” (uitgeverij EPO, 2008).

De Amerikaanse president Barack Obama heeft de dalai lama ontvangen op het Witte Huis. De Chinezen zijn er niet over te spreken. Ze beschouwen de dalai lama als een separatist. Is dat zo? De dalai lama zegt toch dat hij niet de onafhankelijkheid van Tibet wil maar gewoon meer autonomie? Zijn de Chinezen dan zo halsstarrig? De Verenigde Staten en Europa dringen er bij de Chinese regering dikwijls op aan om met de dalai lama te onderhandelen over zijn terugkeer naar Tibet en over “echte autonomie” voor het Tibetaanse volk. Sinds de jaren ’70 zijn er al onderhandelingen gaande tussen Beijing en afgevaardigden van de dalai lama. De jongste gespreksronde was in de maand januari van dit jaar. Ze draaiden opnieuw rond het Memorandum dat de dalai lama in november 2008 bekend maakte. Dat programma vormt voor de dalai lama de basis van de onderhandelingen.
We vatten de eisen van dit Memorandum samen:
1. De Chinese provinciegrenzen moeten gewijzigd worden zodat er een “Groot-Tibet” tot stand komt dat ongeveer overeenkomt met het Tibetaanse rijk uit de 8ste eeuw en waar nu nog de unieke Tibetaanse cultuur aanwezig is. “De Tibetaanse nationaliteit leeft al millennia lang in een aaneengesloten gebied op het Tibetaanse plateau. Hoewel er niet steeds een politieke eenheid was, bleven de Tibetanen continu verenigd door hun godsdienst, cultuur, taal, opvoeding, levensstijl en door hun unieke hoogplateau-omgeving”.
2. Om de Tibetaanse cultuur te beschermen, moet er in dit gebied een immigratiestop komen voor andere Chinese bevolkingsgroepen. De niet-Tibetanen, die er niet sinds generaties wonen, vormen een bedreiging voor de autonome cultuur en voor het milieu. “Wij zijn erg bezorgd om de massale en aangemoedigde inwijking van vooral Han Chinezen, maar ook andere nationaliteiten, in vele Tibetaanse regio’s, tot groot ongenoegen van de lokale gemeenschappen en waardoor de Tibetaanse bevolking er gemarginaliseerd wordt en de kwetsbare natuurlijke omgeving bedreigd wordt.”
3. “Groot-Tibet” moet een eigen wetgeving kunnen uitbouwen, gebaseerd op de eigen spirituele waarden en zonder inmenging van de centrale Chinese regering. (De administratie van de dalai lama heeft al een eigen “grondwet” opgesteld, sinds 1994, waarin afgestapt wordt van het Chinese politieke en economische staatsmodel.)
4. “Het unieke van de Tibetaanse cultuur en identiteit kunnen enkel door Tibetanen bewaard en bevorderd worden en door niemand anders.”
5. Het staatsonderwijs in “Groot-Tibet” wordt vervangen door een eigen religieus gericht onderwijsnet.
6. De eerste taal in “Groot-Tibet” moet het Tibetaans worden.
7. De eigendom van de grond behoort toe aan de Tibetaanse nationaliteit, die er vrij moet kunnen over beschikken (verhuren, verkopen).
8. “Groot-Tibet” moet zo snel mogelijk zelfbedruipend worden, de centrale Chinese staatssubsidies moeten wegvallen om een echte autonomie te garanderen.
9. Tibet is een ecologische ramp geworden. De graslanden en de bossen verdwijnen. De Tibetanen zelf leefden vroeger steeds in harmonie met de natuur. Dit moet opnieuw zo worden.
10. Alle ordestrijdkrachten moeten etnische Tibetanen zijn. (Er is niet gespecificeerd of het om politie én leger gaat, maar in andere teksten wordt duidelijk gesteld dat het nationale Chinese leger uit “Groot-Tibet” moet verdwijnen).
11. De regionale regering van Tibet moet onafhankelijk kunnen deelnemen aan alle internationale organisaties, zonder daarom een zetel te hebben in de UNO.
 Chinees antwoord

De 11 antwoorden van de Chinese regering op deze 11 eisen zijn:
1. Na de 8ste eeuw is “Groot-Tibet” nooit een politieke entiteit geweest. De huidige provinciegrenzen liggen al vast sinds de 18de eeuw. Het gebied dat de dalai lama opeist, is tweemaal zo groot als de huidige provincie Tibet en beslaat één vierde van het Chinese grondgebied. In het opgeëiste uitbreidingsgebied leven diverse volkeren vreedzaam samen, de Tibetaanse cultuur is er niet de enige.
2. China is een multi-etnische staat, met bescherming van de eigen karakteristieken van de minderheden. Interne grenzen sluiten en niet-Tibetanen buitenzetten is etnische zuivering. Er is geen aangemoedigde inwijking van niet-Tibetanen. In Tibet zelf vertegenwoordigen de niet-Tibetanen slechts 8%. In de gebieden van andere provincies, waar Tibetanen leven, is er een mix van volkeren, die er vreedzaam samenleven. Dat is geen recent gegeven, dat is al eeuwen zo. Die “gemengde” gebieden bij “Groot-Tibet” willen inlijven en er één cultuur  opleggen, is in strijd met het multi-etnisch zijn van onze staat. Sommige etnische minderheden, die duidelijk verschillend zijn van de Tibetanen en die door de Chinese staat afzonderlijk beschermd worden, beschouwt de dalai lama als deel uitmakend van het “Groot Tibetaanse volk” (Yi, Nu, Qiang, Naxi, Memba, Lhoba). 
3. Specifieke wetgeving voor Tibet bestaat al, maar is er gekomen in overleg met de centrale regering. Wij zijn absoluut gekant tegen een volledig onafhankelijke wetgeving. Ons stelsel is geen “federatie van staten”, maar een samengaan van centraal en autonoom, in overleg. De eenheid van het land is een garantie voor de Tibetaanse autonomie. Indien de eenheid van het land niet bewaard wordt, dan moet men spreken over onafhankelijkheid. In dat geval zou Tibet snel in de handen vallen van een grootmacht en zou er van autonomie niets in huis komen.
4. Zeventig procent van de politieke kaders en functionarissen in Tibet zijn Tibetaan. De gouverneur en de regionale parlementsvoorzitter zijn Tibetaan. Drie van de vier hoogste partijposten in Tibet zijn in handen van Tibetanen. Heel wat niet-Tibetaanse onderzoekers hebben hun levenswerk aan de Tibetaanse cultuur toegewijd.
5. Het onderwijs baseren op het boeddhisme is in strijd met de Chinese grondwet die één, niet-religieus onderwijsnet voorziet.
6. In het belang van de eenheid van China, is Tibet bij wet als tweetalige zone vastgelegd, Tibetaans en Chinees. In het voorstel van de dalai lama wordt Chinees niet meer vernoemd als mogelijke tweede taal. Dit is een aanzet tot een taalstrijd. Wat met de miljoenen mensen in het opgeëiste uitbreidingsgebied van “Groot-Tibet”, die een andere taal hebben dan Tibetaans?
7. Volgens de Chinese grondwet is alle grond centrale staatseigendom, geen privébezit en zeker geen etnische kwestie.
8. De centrale staatssubsidie aan Tibet bedraagt 90 procent van het regionaal budget en gaat naar infrastructuur, ecologie, onderwijs, huisvesting, gezondheidszorg en armoedebestrijding. De Tibetaanse economie is nog grotendeels een overlevingseconomie. Zonder hulp van buitenaf geraakt de bevolking niet uit de onderontwikkeling.
9. Door economische en sociale groei, betere leefomstandigheden en betere gezondheidszorg is het aantal Tibetanen in Tibet bijna verdrievoudigd. De veestapel evenzeer. Dit brengt druk mee op de kwetsbare graslanden. De klimaatverandering zorgt er ook voor dat Tibet warmer en droger wordt. Enorme sommen zijn nodig om woestijnvorming tegen te gaan. Wie zal die leveren? De centrale Chinese overheid stelt al jaren enorme sommen ter beschikking voor bebossing en ter bescherming van graslanden. De beboste oppervlakte in Tibet bedraagt nu 11%, wat niet zo slecht is gezien de hoogte (gemiddeld 4000m). Dat is ongeveer het dubbele in vergelijking met de eerste helft van de 20e eeuw. Eén derde van het Tibetaanse grondgebied is natuurreservaat.
10. Het Chinese leger staat in voor de verdediging van het gehele grondgebied, Tibet inbegrepen. Het politiekorps in Tibet is al Tibetaans.
11. Tibetaanse afgevaardigden kunnen binnen de Chinese delegaties voor internationale ontmoetingen een plaats krijgen, in het belang van de eenheid van het land.
China vraagt ook aan de dalai lama om geen steun te verlenen aan separatistische activiteiten en om het geweld in Tibet zelf of tegen Chinese ambassades in het buitenland af te keuren. Tot vandaag ging de dalai lama daar niet op in, hij bestempelt die als “vreedzame betogingen”. Ook de incidenten in Lhasa van maart 2008 beschrijft de dalai lama nog steeds als “vreedzame betogingen”, terwijl we kort nadien toch beelden en getuigenissen van toeristen kregen van lynchpartijen en brandstichtingen door bendes jongeren.
De dalai lama en zijn administratie in India beschuldigen de Chinese regering ervan niet ernstig te willen ingaan op zijn geformuleerde eisen. De Chinese regering van haar kant bestempelt die eisen als een verpakte vorm van onafhankelijkheid. Ze voegt eraan toe dat de dalai lama hierbij de steun krijgt van “een grootmacht” zonder de Verenigde Staten bij naam te noemen. De regering zegt wel expliciet dat “het Congres van die grootmacht het voorbije jaar 16,7 miljoen dollar financiële steun gaf aan de dalai lama en zijn entourage”. De laatste gespreksronde van januari 2010 bracht de twee kampen geen stap dichter bij elkaar.
Obama: China in slecht daglicht plaatsen
De houding van de Verenigde Staten tegenover de dalai lama en de ‘kwestie Tibet’ is vrij constant gebleven sinds 1949. Voor die datum erkenden de VS de territoriale integriteit van China, Tibet inbegrepen. Officieel is dat nog steeds zo, maar dat belet de VS niet om de ‘kwestie Tibet’ regelmatig te gebruiken om China te prikken. In april 1949 beschrijft het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken het waarom daarvan: “Het erkennen van Tibet als onafhankelijk land is voor ons niet de echte kwestie. Waar het om gaat, is onze houding tegenover China. Indien er een Tibetaanse regering in ballingschap zou komen, is het de aangewezen politiek voor de VS die te steunen zonder Tibet als onafhankelijk land te erkennen.” Dat gebeurt dan ook effectief: de dalai lama trekt uiteindelijk in ballingschap, een martelaar is gecreëerd, een stok om China te slaan op ogenblikken dat het de VS goed uitkomt, is gevonden.
In de jaren vijftig en zestig trainen, organiseren en financieren de VS het gewapend verzet van Tibetaanse separatisten. Dat gebeurt met de hulp van de dalai lama en zijn administratie. Vanaf de jaren zeventig ontwikkelen en financieren de VS een netwerk van steungroepen voor de onafhankelijkheid van Tibet. De reden daarvan is opnieuw propaganda tegen China leven blijven inblazen, China in een slecht daglicht stellen. Toonaangever daarbij is nu de International Campaign for Tibet met als uitvoerend voorzitter Lodi Gyari, een geestelijke en vertegenwoordiger van de dalai lama in de VS.
De voorbije decennia is de dalai lama herhaaldelijk te gast geweest bij Amerikaanse presidenten. Obama wil dat nog eens overdoen. China protesteert daartegen omdat Beijing de dalai lama beschouwt als een separatist. Beijing wil wel met de man praten maar de Chinese overheid beschouwt een buitenlandse staatsontvangst als een inmenging in hun binnenlandse aangelegenheden.
Jean-Paul Desimpelaere en Kris Peeraer
Bronnen:

De volledige tekst van het Memorandum van de dalai lama is te vinden op de website van zijn administratie: www.tibet.net/ onder de zoekterm “memorandum”
Het Chinese antwoord vindt u hier: http://eng.tibet.cn/news/today/200910/t20091018_511138.htm