Wat zit er achter de zaak-Google?

In een reactie op ons vorig Google-artikel wordt gesteld dat de Amerikaanse regering een ideologische offensief tegen China lanceert, gericht op de wereldwijde internetgemeenschap. We vissen hier verder naar wat er achter de zaak-Google zit.
De toespraak van Clinton gisteren over vrijheid op het internet bevat de gebruikelijke lof op het Amerikaanse vrijheidsideaal en kritiek op internetbeperkingen waar ook ter wereld. Maar de ongebruikelijk agressieve toon valt op. Clinton constateert dat meer en meer Amerikaanse firma’s de vrijheid van informatie gaan zien als een beslissend element bij hun zakelijke beslissingen. Ze hoopt dat buitenlandse firma’s en buitenlandse regeringen dezelfde weg zullen opgaan. Geen enkele firma van waar ook mag nog censuur aanvaarden. En voor Amerikanen moet dat een principekwestie zijn, een onderdeel van het merk ‘Amerika’, dat hen wereldwijd voordeel moet brengen.
De regering gaat de Global Internet Freedom Task Force versterken en verwacht van Amerikaanse mediafirma’s dat ze daarbij het voortouw nemen, zelfs wanneer dat hun winsten op korte termijn aantast. Haar ministerie gaat binnenkort leiders van belangrijke Amerikaanse providers van internetdiensten bijeenbrengen om de violen af te stemmen. Ze staat ook achter het Global Network Initiative, een privéorganisatie die probeert internetbeperkende regeringsmaatregelen tegen te werken. En “indien China de vrije toegang tot informatie beperkt, dan zou het zichzelf wel eens kunnen uitsluiten van de vooruitgang van de komende (sic) eeuw” (bedoelt mevrouw Clinton hiermee dat er een technologische boycot in de maak is?). Eerder in haar toespraak had ze ook al geëist dat China een grondig onderzoek voert naar de aanvallen op Google, en dat dit onderzoek transparant moet zijn (betekent dit dat de Amerikanen mogen gaan snuffelen in de Chinese cybergeheimen?). Weliswaar gaan de Amerikanen dat alles doen binnen de context van hun ‘positieve, cooperatieve en allesomvattende’ relaties met China. En, besluit Clinton enigszins cryptisch, door te strijden voor de vrijheid op het internet slaan we drie vliegen in één klap: we volgen onze principes, we komen dichter bij onze economische doelen en dichter bij onze strategische prioriteiten.
De dag voordien had de Chinese onderminister van Buitenlandse Zaken, He Yafei, nog gezegd dat de Googlezaak niet belangrijk genoeg was om de Amerikaans-Chinese relaties te vertroebelen.
De officiële Chinese media reageren negatief op de toespraak. De woordvoerder van Buitenlandse Zaken, Ma Zhaoxu, heeft verklaard dat de beschuldigingen aan het adres van China niet met de feiten kloppen en dat ze de Chinees-Amerikaanse betrekkingen gaan schaden. Voor een Chinese diplomaat een straffe uitspraak. Toch benadrukte hij hoe belangrijk de samenwerking tussen beide landen blijft, waarbij hij verwees naar de gesprekken tussen de staatsleiders in oktober, toen besloten werd de bilaterale relaties te verdiepen.
Reuters van zijn kant noteert in een commentaar dat de wrijvingspunten zich beginnen op te stapelen: belangrijke handelsconflicten rond autobanden en stalen buizen, zware meningsverschillen over de koers van de Chinese munt, recentelijk de levering van Amerikaanse wapens aan Taiwan, ondanks herhaaldelijk en nadrukkelijk protest van Chinese leiders, en nu dit.
Chinese commentatoren leggen er dan weer de nadruk op dat vrijheid van internet een holle slogan is: de Amerikanen controleren het internet volledig, 10 van de 13 computers op de belangrijkste knooppunten van het internet staan in de VS, de VS onderscheppen alle informatie, kunnen naar believen een land overspoelen met propaganda. Via de controle van de domeinnamen door ICANN (een Amerikaans bij de staat aanleunend privébedrijf) kunnen ze  iedereen, zelfs volledige landen, gewoon van het internet laten verdwijnen.
China Daily brengt een lang en gedetailleerd commentaar waarin  wordt uitgelegd hoe strategisch belangrijk de controle over het internet is voor de wereldwijde dominantie van de VS. Die controle is zowel politiek als economisch en militair. Politiek doordat je via het internet het gezag van een vijandige regering onderuit kan halen, economisch doordat je het internet als spionagemiddel kan gebruiken, en militair omdat een eventuele volgende oorlog tussen grootmachten zal gewonnen of verloren worden in de cyberruimte.
De toespraak van Hillary Clinton komt op een moment dat de meest acute problemen van de crisis in de VS wat verder weg lijken. Obama en Clinton moeten zich verweren tegen een ideologisch offensief van de Republikeinen gericht op het in hun ogen linkse beleid. Het wordt afwachten of de toespraak van Clinton al dan niet het begin is van een nieuwe grootschalige poging om China in te perken, een oorlog waarin Google China met zijn toch al zwakke commerciële resultaten als kamikazeverkenner opgeofferd wordt.