Bandung 2015, het vervolg (upd)

Indonesië organiseert een Topconferentie voor Aziatische en Afrikaanse landen van 22 tot en met 24 april. De aanleiding is de herdenking van een vergelijkbare top in 1955, die bekend staat als de Conferentie van Bandung. China speelt vandaag, net als toen, een hoofdrol: president Xi houdt een pleidooi voor vreedzame samenwerking en praat met collega’s van buurlanden.

De officiële naam van de Bandungconferentie in 1955 was Aziatisch-Afrikaanse conferentie. Die naam heeft de bijeenkomst van 2015 weer gekregen, nu met de aanvulling Herdenking. In 1955 waren er 29 deelnemende landen, deze week zullen er meer dan 100 zijn. Aziatische en Afrikaanse staten die onafhankelijk waren geworden namen aan deze conferentie deel, en leiders van organisaties die streden tegen het kolonialisme, het imperialisme en voor nationale bevrijding. De deelnemers besloten ‘alle vormen van kolonialisme’ te veroordelen en zich sterk te maken voor een mondiaal beleid van vrede en samenwerking.

Voor vrede, tegen dominantie

De officiële verklaring kreeg de titel ‘Tien principes van Bandung’ en bevatte onder meer de ‘Vijf principes van Vreedzame Co-existentie’. Die beginselen hebben een samenleven in wederzijds respect en vrede tot doel, onder andere door meningsverschillen te laten rusten en te zoeken naar gezamenlijke belangen. De legendarische minister van Buitenlandse zaken van China, Zhou Enlai, had die regels een eerste keer voorgesteld tijdens onderhandelingen met India. Hij drong in Bandung aan op de algemene toepassing ervan, met succes.

Zo ontstond de zogenaamde Bandung Spirit, die tot vandaag internationale politici kan bezielen. De Afrikaanse en Aziatische landen wilden zich verder onafhankelijker opstellen tegenover de twee grote machtsblokken van de jaren vijftig, respectievelijk geleid door de VS en de Sovjet-Unie, die een Koude Oorlog voerden. Het vervolg van Bandung was de Belgradoconferentie in 1961, met de oprichting van de Organisatie van Niet-gebonden Landen.

Driepuntenplan om samen te werken

In 2015 lijkt China een nieuw momentum te bespeuren en te stimuleren voor de mentaliteit om geschillen op vreedzame wijze te regelen en om dat te baseren op een economische samenwerking waarbij alle partijen kunnen winnen. China verzet zich ook tegen de wereldoverheersing door een of enkele Westerse mogendheden. Daarom heeft de Chinese President Xi Jinping in zijn toespraak op de Aziatisch-Afrikaanse Conferentie 2015 opgeroepen tot ‘een rechtvaardiger internationale orde en een internationale gemeenschap met een gemeenschappelijke toekomst’. Volgens hem is dat de kern van de Zuid-Zuid samenwerking, maar hoeft het niet daarbij te blijven.
Dit is Xi’s visie: China wordt steeds welvarender en wil zijn ontwikkeling en ervaringen met andere landen delen, om zo tot betere en duurzame betrekkingen te komen. China werkt in dat opzicht al goed samen met landen in Afrika en Azië. In die twee continenten leeft per slot van rekening driekwart van de wereldbevolking en ze tellen meer dan de helft van de staten aangesloten bij de VN. Xi heeft deze week in Bandung beloofd dat zijn land 100.000 stageplaatsen beschikbaar stelt voor burgers uit de derdewereldlanden. Die landen staan volgens China voor dezelfde uitdagingen om te zorgen voor betere levensomstandigheden. Ze hebben dus goede redenen om samen te werken op terreinen zoals infrastructuur, landbouw, groene energie en milieubescherming. Ook landen van andere continenten kunnen daarbij helpen en hebben daar belang bij.
Xi heeft zijn visie in een driepuntenplan gegoten. Punt één is de samenwerking tussen Azië en Afrika, die hun economische krachten op elkaar moeten aansluiten en bundelen. Punt twee, een algemene bondgenootschap waarbij ook Latijns-Amerika, het zuiden van de Stille Oceaan en andere regio’s betrokken zijn. Tenslotte, punt drie: de samenwerking tussen de landen van het Zuiden en die van het Noorden, die hun verplichtingen moeten nakomen (o.a. tegenover hun vroegere koloniën) en aan hun hulp geen politieke voorwaarden mogen verbinden. Uiteraard wees Xi nogmaals op de projecten die op gang komen: de twee hedendaagse zijderoutes (Silk Road Economic Belt en 21st-Century Maritime Silk Road), en de geplande infrastructuurprojecten van de AIIB.

Nieuw momentum voor Bandung?

De Chinese president heeft van zijn aanwezigheid in Indonesië ook gebruik gemaakt voor overleg met zijn collega’s U Thein Sein van Myanmar, Hassan Rouhani van Iran, Robert Mugabe van Zimbabwe, en met de premiers van Cambodja en van Japan. Xi en Abe, de premier van Japan, hadden voor de tweede keer een gesprek. Dat leek meer ontspannen te verlopen. Of Japan en China erin slagen om hun geschillen weer te laten rusten en productiever samen te werken, blijft een open vraag. Japan moet, behalve met zijn binnenlandse economische economie, natuurlijk ook rekening houden met de tactiek van het moment die in Washington wordt gehuldigd. Azië maakt zich op voor nog een herdenking: die van het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zal Japan zich dan voor zijn rol in dat conflict verontschuldigen op de manier die door Zuid-Korea en China dringend wordt gevraagd?

Dat zou een grote overwinning zijn voor de Bandung Spirit. De ‘Topconferentie voor Aziatische en Afrikaanse landen, met Herdenking’ is uitgemond in drie documenten: de Boodschap van Bandung, de Verklaring voor de Hernieuwde kracht van het Strategische partnerschap tussen Azië en Afrika en de Verklaring over Palestina. Op 24 april maakten de deelnemers samen met de Indonesische president Joko Widodo een ‘herdenkingswandeling’ naar het gebouw waar de conferentie in 1955 werd gehouden en dat nu een museum is (zie foto boven). De deelnemende landen besloten om 24 april uit te roepen tot Dag van Azië-Afrika en Bandung tot hoofdstad van de solidariteit tussen die continenten.
Xinhua, China Daily, SCMP, BBC, http://www.bandungspirit.org/,Wikipedia
Historisch Communiqué Bandung 1955
Frans http://www.cvce.e/obj/communique_final_de_la_conference_afro_asiatique_de_bandoeng_24_avril_1955-fr-676237bd-72f7-471f-949a-88b6ae513585.html
Engels
http://www.cvce.eu/obj/communique_final_de_la_conference_afro_asiatique_de_bandoeng_24_avril_1955-fr-676237bd-72f7-471f-949a-88b6ae513585.html