De onvoorwaardelijke capitulatie van Japan maakte in 1945, dus 73 jaar geleden, een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Japan en China hebben na de oorlog afwisselend perioden doorgemaakt van meningsverschillen en verzoening. Het ziet ernaar uit dat er opnieuw een fase aanbreekt van betere betrekkingen.
Op woensdag 15 augustus werd overal in Azië de gebeurtenis van 73 jaar geleden herdacht.
Herdenking
In het Chinese Nanjing waar de Japanse bezetters in 1937 een massale slachting hadden aangericht werd een vredeswake gehouden. In China leeft het besef dat de oorlog daar al was begonnen in 1931, het jaar dat Japan het land binnenviel. Bij de ceremonie in Nanjing waren vertegenwoordigers aanwezig van Japan en China, de Verenigde Staten en Thailand. In Japan zelf herdacht de vredesbeweging de 73e verjaardag van de onvoorwaardelijke overgave ook.
Offers
Maar de regering Abe werpt elk jaar, ook nu weer, een schaduw over de herdenking. Premier Abe en een aantal van zijn ministers schenken dan, via een vertegenwoordiger, een ritueel offer aan het Yasukuni Schrijn. Dat is een heiligdom voor de Shinto-godsdienst waar 2,5 miljoen Japanse oorlogsslachtoffers worden geëerd. Op die plek is echter ook een altaar voor 14 van de zwaarste Japanse oorlogsmisdadigers. Daarom vinden velen in de buurlanden dit schrijn verdacht.
Herleving militarisme?
Militaristische ‘nostalgie’ aan het Yasukuni Schrijn
Ze zien de activiteiten rondom Yasukuni als een provocatief symbool van het Japanse militarisme. Er zijn bepaalde politieke stromingen in Japan die het gewelddadige nationalisme nieuw leven inblazen. Daarom ondermijnt de eeuwige hang en terugkeer naar Yasukuni het vertrouwen in Tokio. Dat is vooral zo in landen als Korea (zo wel het noorden als het zuiden) en China die vreselijk onder het Japanse imperialisme hebben geleden.
Abe’s controversiële bezoek
Premier Abe ging in 2013 zelfs zover om het schrijn persoonlijk te bezoeken. In de buurlanden was hierover grote verontwaardiging. Ook de VS, de machtige en invloedrijke bondgenoot van Japan betreurde het. Washington vond het geen goed idee om de buurlanden op stang te jagen, want zoiets vermindert de geloofwaardigheid van Tokio. Dus ook de mogelijkheden om de Amerikaanse belangen in Oost-Azië te behartigen.
Diplomatie
Dit jaar zal premier Abe het zeker bij een symbolisch offer door derden laten. Beijing protesteert en verzoekt Tokio om eindelijk duidelijk afstand te nemen van het oorlogsverleden, maar ook met vrij ingehouden bewoordingen. Zuid-Korea heeft ook geprotesteerd. Japan en China spannen zich in om diplomatisch op te treden. Blijkbaar willen ze ernstig werk maken van een duurzame verbetering van hun betrekkingen. Afgelopen zondag hebben Shinzo Abe en Li Keqiang, de premiers van beide landen, felicitaties uitgewisseld om de 40e verjaardag te vieren van het Chinees-Japanse Verdrag voor Vrede en Vriendschap. In mei bracht Li Keqiang een bezoek aan Japan dat door Abe en zijn regering zeer werd gewaardeerd. China, Japan en Zuid-Korea hebben zich toen ook samen uitgesproken voor de vrije handel en tegen het protectionisme. Zij hervatten na een onderbreking van twee en een half jaar hun regelmatige ‘drielandengesprekken’.
Xinhua, China Daily, SCMP, The Diplomat, Wikipedia
