Op 14 januari werd de eerste uitzending van Ruben Terlou’s nieuwe serie ‘Door het hart van China’ uitgezonden. Blogger Lilian Kranenburg sprak presentator Ruben Terlou over het maken van deze nieuwe serie. Chinasquare.be mocht het interview van China2025.nl overnemen.
“Wij krijgen veel voor elkaar. Van tevoren werd ons verteld dat onderwerpen als klimaatverandering, homoseksualiteit en bijgeloof no go’s waren, maar desondanks is het allemaal gelukt.” Aan het woord is Ruben Terlou, die met regisseur Maaik Krijgsman China dit jaar diverse malen bezocht voor het maken van hun tweede tv-serie.
Sinds 14 januari 2018 verschijnt “Door het hart van China” op NPO2. Terlou reisde met zijn cameraploeg vanaf de grens met Rusland dwars door China naar Macau. Volgens Terlou gaat deze serie verder dan hun vorige feuilleton “Langs de oevers van de Yangtze”. Onderwerpen als gezondheidszorg, technologie en de effecten daarvan op de samenleving worden behandeld. “Ik denk dat de vorige serie vooral een kennismaking met China was, dit is meer China voor gevorderden. Deze serie is gedurfder, hier en daar zelfs kritisch en we buigen ons over subgroepen in de maatschappij.” Volgens Terlou hebben afleveringen twee, drie en vijf hem in het bijzonder geraakt omdat mensen hen hier toelieten in hun levens, waardoor het zeer indringende, persoonlijke portretten zijn geworden.
Voor zover Terlou weet is het de eerste keer dat het een buitenlandse cameraploeg gelukt is om over geesten en voorouders te berichten. “Ik wilde dit al in 2013 doen, en aanvankelijk dacht iedereen dat een begrafenis op het platteland niet zou lukken”, zegt Terlou daarover. “Ik was sceptisch, want mijn ervaring is dat de aanwezigheid van buitenlanders op een begrafenis juist statusverhogend werkt. Ik wist dat er professionele schreiers op begrafenissen zijn, en daar hebben we contact mee gezocht. Zij stonden ervoor open dat we enkele dagen met hen zouden optrekken.”
Na het Voorouderfestival komt de filmploeg terecht bij een kleurrijke begrafenis van een ongetrouwde man. Deze aflevering laat op intieme wijze zien hoe ongetrouwde overledenen alsnog met een huwelijkspartner begraven worden, en waarom dit een essentieel onderdeel van de voorouderverering en geestenbezwering is.
Heb je gedurende je reis door China ook elders vormen van bijgeloof aangetroffen?
“Bijgeloof rond de dood is overal zichtbaar. In aflevering vijf lopen we mee met een plattelandsdokter die huisbezoeken doet, en staan we plotseling in de huiskamer bij iemand die aan het sterven is. Ook daar stond al een van papier en piepschuim gemaakte doodskist met twee poppetjes ernaast klaar om verbrand te worden. Volksreligie is nog steeds heel sterk aanwezig. Bijgeloof zie je zelfs tot uiting komen in de schijnhuwelijken die homoseksuelen sluiten om nakomelingen te krijgen, en zo de voorouders tevreden te stellen.”
Hoe kijkt Beijing hier tegenaan?
“Het lijkt het erop dat het leiderschap sterkere maatregelen wil inzetten om bijgeloof aan te pakken. Op allerlei manieren probeert de CCP de spil te worden in het sociale en culturele bestaan van de Chinezen, door de volksreligie en het oude gedachtegoed als het ware te kapen. Zo stelt technologie homoseksuelen enerzijds in staat om gelijkgestemden te vinden om schijnhuwelijken te sluiten en zich te kunnen uiten, anderzijds wordt die technologie gebruikt om mensen te controleren. Technologie wordt bijvoorbeeld ingezet bij stoplichten in Shenzhen: met behulp van gezichtsherkenning kan iemand na vijfmaal door rood te zijn gelopen niets meer gedaan krijgen. Deze ontwikkelingen worden door ons in het westen gezien als een Orwelliaans project dat de individuele vrijheid beknot, maar in een samenleving waarin het individu minder centraal staat, wordt een inbreuk in privacy misschien wel minder snel zo ervaren.”
Je behandelt thema’s die voor iedereen van belang zijn, wat maakt China anders?
“In een stabiel land hebben mijn onderwerpen wellicht minder urgentie. China is daarvoor een dankbare plek, omdat het vreselijk snel aan het veranderen is. Daardoor is de invloed van veel ontwikkelingen op de levens van mensen groot. We behandelen essentiële thema’s, aflevering vijf is bijvoorbeeld aangrijpend omdat het over de gezondheidszorg gaat. We draaiden in een van grootste kankerziekenhuizen in China. Wij wilden het hebben over de gezondheidszorg voor boeren, de relatie tussen het hukou systeem en sociale voorzieningen, waaronder de leegloop van het platteland en de betekenis hiervan voor de achtergelaten ouderen. Dat is gelukt en is ontzettend ontroerend.”
In welke mate denk je dat Beijing de vraagstukken die jij behandelt ter harte neemt?
“Het is een vreselijk moeilijke positie voor de Partij om de uitdagingen van deze tijd aan te kunnen. Er wordt een voortdurende balanceer-act van het leiderschap gevraagd: controle versus de dingen op hun beloop laten. Wij filmden tijdens het 19e Partijcongres, waarin onderstreept werd dat het hukou-systeem op de schop genomen moet worden en het pensioenstelsel moet worden aangepakt. Ik kom pas dertien jaar in China, en mijn algemene indruk is dat zaken steeds in ontwikkeling zijn. De ambitie van China groeit evenredig voort en veel Chinezen doen het daar goed op, maar ook zijn er mensen die de ongekende propagandamachine van Xi Jinping onprettig vinden. Sommigen zeggen zelfs dat een kookpunt zal worden bereikt, maar ik zie dat niet zo snel gebeuren. Beijing’s controle is goed georganiseerd en kan snel kiemen van onrust doven. Voordat het tij substantieel keert, zijn we wel even verder.”
Wat wil je graag dat mensen van deze serie meekrijgen?
“Het maken van deze serie heeft mij in staat gesteld gesprekken te voeren en dingen te zien die ik niet voor mogelijk had gehouden, maar dat moet wel op een goede manier gedaan worden. Het is prettig om te merken dat ik, nog meer dan in de vorige serie, verhalen uit het hart heb gehoord. De serie moet natuurlijk wel de individuele verhalen overstijgen, je wilt de verhalen in een context plaatsen. Ik ben blij dat dat door de bank genomen gelukt is. Ik hoop dat mensen hiermee meer inzicht krijgen in China, dat is belangrijk omdat wij het land niet goed kennen, en China een grote stempel zal drukken op de wereld in de 21e eeuw.”
Door het hart van China wordt vanaf 14 januari elke zondag om 20:15 uur uitgezonden op NPO 2. De afleveringen kunnen hier online worden bekeken.
Vanaf 31 januari zendt ook VRT de reeks uit
Dit interview verscheen oorspronkelijk op www.china2025.nl.
Lilian Kranenburg is sinoloog. Met ChinaMoves adviseert en traint zij bedrijven die actief ondernemen in China met de optimalisering van hun interne en externe communicatie richting Chinese doelgroepen. Zij is ook voorzitter van Guanxi, het kennisnetwerk in Nederland voor ondernemers en professionals werkzaam in China.
???Technologie wordt bijvoorbeeld ingezet bij stoplichten in Shenzhen: met behulp van gezichtsherkenning kan iemand na vijfmaal door rood te zijn gelopen niets meer gedaan krijgen. Deze ontwikkelingen worden door ons in het westen gezien als een Orwelliaans project dat de individuele vrijheid beknot, maar in een samenleving waarin het individu minder centraal staat, wordt een inbreuk in privacy misschien wel minder snel zo ervaren.”???
Nederland had net deze technologie gekocht bij china en in de verkeer geïnstalleerd. Het was wel het auto merk en kenteken identificeren met de computer, maar geen gezicht herkenning. Stom als iemand jouw auto steelt en anderman doodrijd. Jij wordt wel gearresteerd terwijl de dief vrij rondloopt.
Het is verboden om donkere autoruit te installeren aan je vooruit in Nederland. Maar in China hebben iedereen een donkere autoruit aan de voorruit. Zo wie breekt de privacy van de burgers in China of NL. https://www.om.nl/onderwerpen/verkeer/handhaving-verkeer/autoruiten-blinderen/ dus zo lang je een donkere autoruit aan je voorruit hebt kunnen de camera je gezicht niet herkennen in China. Ik ben zelf tegen het donkere autoruit aan de voorruit omdat her erg gevaarlijk is. Hopelijk komt er een verbod in China.
De documentaires van Ruben Terlou werden gemaakt vanuit een westerse invalshoek omdat hij een westerling is natuurlijk. Hij zal dan ook onderwerpen behandelen die westerlingen interessant vinden. Zijn opleiding is arts (en geen socioloog of sinoloog bijv.). Het is dan natuurlijk de vraag of hij sommige gevoeligheden correct en waarheidsgetrouw kan vertalen naar een westers publiek. Een groot voordeel van Terlou is dat hij van een jonge generatie is. Ik merk dat hij openstaat voor visies van andere culturen die hij toetst aan westerse waarden en normen.
In Vlaanderen was Reizen Waes enorm populair. Zijn Chinareizen zijn doorspekt met clichés die soms medelijden opwekkend zijn. Medelijden opwekkend omdat hij waarschijnlijk het zelf niet beseft.
Een ‘zeven’ voor Terlou en een ‘twee’ voor Waes in de categorie documentaires ‘China voor gevorderden’.
Wat er schuil achter de opmerking dat de documentaires van Ruben Terlou werden gemaakt vanuit een westerse invalshoek is duidelijk, evenals de opmerking dat hij geen socioloog of sinoloog is. Echter ook sinologen die gevoelige opmerkingen over China maken worden hier in twijfel getrokken. Hieruit blijkt dat men liever een loopje neemt met de waarheid en deze verdonkeremaand dan dat men deze in het licht van de waarheid zet.
Sinologen zijn ook mensen met hun eigen specifieke culturele en historische achtergrond. Dat heeft invloed op hun waarneming. Ook conclusies van andere disciplines (zoals politieke wetenschappen) hebben een impact op hun analyses. Daarom kunnen bevindingen binnen de humane wetenschappen (sociologie, psychologie, sinologie, criminologie…) aanzienlijk verschillen.
Ideeën, waarden en normen kunnen botsen met elkaar. Wat is waar en wat is whisful thinking? Chinezen hebben hierop een antwoord: 实践是检验真理的唯一标准 Practice is the sole criterion of truth. Als een buitenstaander een specifieke groep omschrijft en die groep herkent zich er niet in. Hoeveel waarheid bevat dan die beschrijving?
Van de subjectivering van conclusies als gevolg van het eerste punt wordt dankbaar gebruik gemaakt als de kritiek een te gevoelige snaar raakt. Dan worden conclusies, zelfs als deze van meerdere bronnen komen en de conclusies van gelijke strekking zijn, met behulp van deze verdedigingstechniek gerelativeerd. Verder is het inderdaad zo dat wat men niet weet men ook vaak niet deert. De praktijk heeft mij echter geleerd dat indien Chinezen die in een vrij land verblijven en de werkelijkheid van China daar gaan herkennen en uiteindelijk erkennen en zich hierover durven uit te gaan spreken, sterk de neiging hebben het land de rug toe te keren. Dit pleit voor de geleverde informatie over China die door “westerlingen” wordt gegeven wat vervolgens het ”whisful thinking” karakter van westerse informatie sterk relativeert.
@Bert
Geef jouw definitie van vrij land. Hoe meten we dit? Geef een voorbeeld van een vrij land. Waarom is vrijheid belangrijk? Is vrijheid de enige waarde die belangrijk is of zijn er andere waarden die ook belangrijk zijn? Hoe verhouden die waarden zich tot elkaar?
Wat is de verhouding tussen het aantal Chinezen die China de rug hebben toegekeerd en het aantal die dat niet hebben gedaan? Hoe zijn de achterliggende economische en educatieve achtergrond van die twee groepen? Hoe evolueert die verhouding in de loop van de laatste 5 jaar, 10 jaar, 20 jaar en 40 jaar?
Ruben Terlou kiest voor het niet alledaagse en dat maakt de serie fris en boeiend. Het aardige is juist dat Ruben niet vanuit een frame en oordelend naar China kijkt.
Hij observeert, praat met mensen en laat hen in hun waarde.In die zin is Ruben als de fotocamera die hij bij zich draagt.
Dat is volgens mij de reden waarom de Chinezen die hij spreekt zo openhartig zijn: zij zien en respecteren zijn open en oprechte attitude en zij (be)antwoorden in gelijke munt.
Beste Lok,
De vragen eisen veel toelichting! Ik vrees dat dit een discussie gaat worden zonder einde welke mogelijk off topic zal worden. Met de vraag om een definitie van een vrij land te geven betreedt je het domein van theoretische beschouwingen van oorzaak en gevolg. Vast staat in ieder geval dat de mens niet vrij is daar hij ter wereld komt met een vaste set aangeboren mentale eigenschappen die voor iedereen uniek is. De vraag is of het ethisch verantwoord is om een specifieke selectie van deze eigenschappen en uitingen daarvan systematisch door een dictatoriale staatsinrichting te onderdrukken dan wel toe te laten. Wie of wat legitimeert een kleine groep deze welbewuste keuze van beperking/onderdrukking van het individu en het beperken van het benutten van de totale individuele capaciteit en daarmee van een hele bevolking? Heeft deze onderdrukker het totale overzicht en inzicht in de mens zodat het geen experiment wordt op 1,3 miljard zielen en daarmee uitkomst onzeker is?
Vervolg
Daar een mens niet alleen bij brood zal kunnen leven is het Marxistische antwoord op staatsinrichting ontoereikend en arrogant omdat het de complexe mens heeft menen te kunnen vatten en begrijpen met systematisch denken. De mens is heel veel meer dan een definieerbaar systeem dat zich comfortabel voelt in een beperkend door de staat totaal gecontroleerd systeem.
@tinus
Volledig eens met je analyse, daarom heb ik hem ook een 7 (op 10) gegeven. Hij heeft een cum laude behaald ondanks een ‘verkeerde’ opleiding, maar met een juiste attitude. Met een ‘juiste’ opleiding en een grotere budget kan hij volgens mij z’n reportages op een nog hoger niveau tillen.
@Bert
Bert heeft het concept ‘vrij land’ gebruikt. Ik heb gevraagd naar zijn definitie in deze context, maar het antwoord hebben we niet gekregen. We weten niet wat Bert bedoelt met ‘vrij’ en we kunnen het ook niet meten. Als we het niet kunnen meten, hoe weten we dan of de vrijheid onderdrukt wordt of niet? Antwoord: Een land is al dan niet vrij omdat Bert het heeft gezegd. Verder heeft Bert gezegd dat de mens niet vrij is bij geboorte. Kan ik hieruit besluiten dat er geen vrije landen bestaan volgend Bert?
Weinig overtuigend: geen feiten, veel whisful thinking. Een wankel concept om landen te verdelen in vrije en niet-vrije landen.
Iedere samenleving is erover eens dat individuele vrijheden beperkt moeten worden. De vraag blijft door wie en hoe? Met andere woorden de ‘checks and balances’ in een samenleving.
Tot op vandaag heeft de mensheid nog geen sluitend antwoord kunnen geven op deze vraag.
Volgens westerse theoretische normen zijn er drie machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. Alle drie behoren tot het politieke domein. Soms nog een vierde macht: de pers, behorend tot het sociale domein. Maar in de praktijk is de financiële macht overheersend, soms ook ‘het financierskapitaal’ genoemd.
China is de grootste laboratorium voor politieke, economische, sociale en juridische hervormingen in de wereld. In een moderne samenleving moet er een evenwicht zijn tussen de politieke, de sociale en de financiële macht. Hoe China hiervan afbrengt, moeten we ’the China Model’ bestuderen. Misschien ook een advies aan Ruben Terlou.
Terlou neemt een uitgesproken Westers standpunt in en heeft helemaal niet zo’n “frisse” kijk. Het is mooi gemaakt, maar de inhoud is m.i. zwak. De mijnen zijn vervuilend, de overheid wil ze niet laten zien, de homo’s hebben geen rechten, de mensen zijn zombies op hun telefoon zonder sociaal leven, etc… Dat is wat elke Westerling reeds van alle kanten te horen krijgt. Zijn standpunten in “De afspraak” spreken boekdelen: https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/de-afspraak/2018/de-afspraak-d20180131.ch.d62268a2-9c8b-4a8f-a296-e8630de3f126/
China is een Orwelliaanse maatschappij, Leninisme 2.0, … lekker samen met Rutten een “frisse” kijk op China verkondigen. Kortom economische vooruitgang is er omdat het communistische pad werd verlaten, gebrek aan persoonlijke vrijheden omdat het communisten zijn. Mijn ervaring is net het omgekeerde. Alom Westerse reclame/ideologie, US/UK vlaggen, mode, films… Frisse insteek, bv: Hoe is de band vn de CCP mt het volk/economie? Stellingn 19e Congres blabla?
Ieder zijn ding natuurlijk, echter, ik denk niet dat een diepgravende verhandeling over het 19e congres (in zes delen) veel kijkcijfers trekt.