Deze week vinden in Beijing verschillende processen plaats wegens ‘bijeenkomsten ter verstoring van de openbare orde’ door sympathisanten van de New Citizens Movement (Nieuwe Burgerbeweging). Xu Zhiyong kreeg alvast 4 jaar hechtenis. Wang Gongquan, nog een boegbeeld is vrijgelaten, maar wordt gecensureerd. Waarom viseert de overheid deze beweging?
Politie en journalisten voor het gerechtshof
Zes personen die vorig jaar deelnamen aan niet aangevraagde manifestaties staan deze week terecht in Beijing. De meesten onder hen waren betrokken bij een manifestatie op 31 maart 2013 aan het Xidan koopcentrum. Met spandoeken, pamfletten en een megafoon werd daar van de CPC volledige openheid over het vermogen van de toppolitici en politieke liberalisering geëist. Het belangrijkste lid en de oprichter van de groep is Xu Zhiyong. Xu is een voormalig docent aan de Universiteit van Post en Telecommunicatie van Beijing en een advocaat die al een lange carrière van activisme achter de rug heeft. Hij is woensdag voor een hoger gerechtshof in Beijing gekomen terwijl de anderen voor de rechtbank van eerste aanleg van het district Haidan moeten verschijnen op donderdag en vrijdag. Waarom Xu een speciale behandeling krijgt voor een hof dat normaal alleen ernstige zaken behandelt is onduidelijk. Er zijn speculaties dat dit gebeurt om zijn zaak van de anderen te kunnen afsplitsen waardoor andere beschuldigden een geldig getuigenis tegen hem zouden kunnen afleggen. Die anderen zijn onder meer Zhao Changqing, een oudgediende van de protesten in 1989, die in 2003 al vijf jaar gevangenis kreeg voor subversie. Hij moet donderdag verschijnen. Vrijdag is het de beurt aan twee anderen die zich samen moeten verantwoorden voor deelname aan het protest op 31 maart vorig jaar. Dezelfde dag moeten nog twee anderen samen verschijnen op een apart proces voor deelname aan verschillende protesten in 2013, waaronder op 31 maart. De beschuldigden zitten allemaal vast sinds vorige lente. Donderdag moet ook nog Hou Xin verschijnen maar die is omdat hij gezondheidsproblemen had vrijgelaten. Ten slotte is er de zaak van Ma Xinli, waarin het onderzoek nog steeds gaande is. Mensenrechtenactivisten verwachten straffen van één tot twee jaar.
Goede tijden, slechte tijden
Xu in betere tijden, op de voorpagina van Esquire China
Op zijn proces werd Xu Zhiyong veroordeeld tot 4 jaar hechtenis. Men kan zich afvragen waarom de overheid zo streng optreedt tegen op het eerste gezicht onschuldige actievormen en eisen voor transparantie die ook partijleden naar voren brengen. De hoofdbeschuldigde Xu Zhiyong werd bij het begin van zijn carrière op een positieve manier opgevoerd in de meer liberale Chinese media. Xu begon als mensenrechtenactivist in 2003 te ijveren voor de rechten van interne migranten, rond de zaak van een studentmigrant die de dood vond in een centrum voor repatriëring. In 2008 lanceerde hij Gongmeng (Open Grondwet) dat opkwam voor de rechten van ouders waarvan de kinderen vergiftigd waren in het grote melkschandaal. Xu werd in 2009 een maand opgesloten op beschuldiging van belastingontduiking en zijn organisatie moest anderhalf miljoen yuan (183.000 euro) boete betalen. In 2012 richtte hij een nieuwe beweging op: Xin Gongmin Yundong, De Nieuwe Burgerbeweging, met als embleem een kalligrafie van de vader van de eerste Chinese revolutie, Sun Yat-sen. De beweging zegt op te komen voor de rechtsstaat, de bescherming van grondwettelijke rechten, het bestrijden van corruptie in de regering en ze wil de Chinese bevolking veranderen van ‘onderdanen in volwaardige burgers’. Op het eerste zicht zijn er raakpunten met wat de CPC bij monde van haar nieuwe leider Xi Jinping zelf zegt: ‘meer transparantie over het vermogen van leidende politici en hun familie’, ‘behoorlijk bestuur’, ‘sociale rechtvaardigheid’. Waarom dan de beweging vervolgen?
In zijn eigen woorden
De Nieuwe Burgerbeweging organiseert mensen los van de partij, stelt op een radicalere manier eisen die lijken op wat de CPC zelf wil, en legt daarbij het verband met Sun Yat-sen. De overheid ziet het allicht als een slimme tactiek om een oppositiepartij op te richten en het politieke systeem zelf aan te vallen. Dat zou nog kunnen kloppen ook. De website ChinaChange.org heeft met toestemming van Xu Zhiyong de vertaling geplaatst van het manifest bij de oprichting van zijn burgerbeweging. Dat begint zo: ‘na 1949 heeft het totalitaire regime van China allerlei bewegingen gelanceerd…ze hebben allemaal een tragisch einde gekend… sociale hervormingen op initiatief van een dictator, aangetast door eigenbelang, kunnen geen echte verandering teweegbrengen in een maatschappij.’ Vervolgens geeft Xu aan wat de wortel is van al het kwaad in China (corruptie, inkomenskloof, onteigeningen enz.) : de autocratie, waar ‘de Chinese natie een burgerbeweging die vertrekt vanuit de basis’ tegenover moet plaatsen. Geruststellend klinkt het dan dat het doel is: “een vrij China, democratie, rechtsstaat, rechtvaardigheid, geluk, deugdzaamheid, liefde… geen geweld, vaarwel aan het barbaarse ‘de macht uit de loop van het geweer’” (alsof dit principe, dat thuishoorde in de context van de revolutie, vandaag nog steeds zou gelden). Volgens Xu hoeft de Nieuwe Burgerbeweging de regering niet ‘omver te werpen’, maar zal zij vooral bezig houden met ‘vestigen’. Zij kan immers … voortbouwen op ‘de basis die gelegd is door 30 jaar hervormingen, particulier eigendom en marktwerking’, waardoor ‘de krachten van de tirannie al verzwakt zijn’. Om de klaarblijkelijke verdamping van die tirannie een handje te helpen roept de Beweging de Nieuwe Burgers op zich te mengen in ‘alle acties en campagnes die bezig zijn’, van verzet tegen onteigening via het ijveren voor voedselveiligheid tot de strijd voor godsdienstvrijheid en…tegen corruptie. De tekst eindigt met een reeks tips voor nog meer activiteiten en acties voor ‘burgerrechten en non-coöperatie’: ‘vorm overal groepen, sluit je aan bij bestaande bewegingen, blog, begin rechtszaken, betoog, doe mee aan verkiezingen of boycot ze juist, maak performance kunst en eis…de bekendmaking van vermogens’. Volgens Amnesty International en de meeste buitenlandse media hebben Xu en zijn kameraden met een betoging voor de openbaarmaking van bezit ‘alleen maar hun recht op vrije meningsuiting en vereniging willen uitoefenen’. En is een mogelijke vervolging van Xu inderdaad het definitieve bewijs dat ‘de strijd tegen corruptie van Xi Jinping een schijnvertoning is’
Tweede boegbeeld vrij, maar in het vizier gehouden
Wang Gongquan, een belangrijke medewerker van Xu Zhiyong, is vrijgelaten. Hij heeft bekend dat de beschuldiging tegen hem, ‘verstoring van de openbare orde’, correct was, aldus de microblog van het gerechtshof. Wang is miljardair geworden als financier met risicodragend kapitaal. Hij is op de voorgrond gekomen als medeoprichter van de Nieuwe Burgerbeweging en deelnemer aan de acties van die organisatie. Als politiek commentator had hij meer dan een miljoen volgers op Weibo. Na zijn vrijlating hebben twee andere miljardairs, uit de vastgoedsector, solidariteitsboodschappen geplaatst op hun Weibo-blogs, die meer dan vijftien miljoen volgers tellen. Wang publiceerde op zijn blog een foto van zichzelf voor het gevangenisgebouw. Sommige aanhangers en sympathisanten reageerden vol begrip (‘een persoonlijk offer zal de democratisering niet sneller laten gaan’), anderen met teleurstelling (‘jullie hadden het moeten opnemen voor Xu’). De boodschappen zijn intussen weggecensureerd.
Bronnen: NYT, Guardian, chinalawandpolicy.com, Global Times, SCMP
