In een belangrijke toespraak op het Boao Forum for Asia bood de Chinese president Xi aan de VS een olijftak aan. Of de Chinese beloften volstaan om een handelsoorlog af te wenden is onzeker.
De Chinese president hield de openingstoespraak op het jaarlijkse Boao Forum for Asia in de provincie Hainan. Het Forum is een Aziatische versie van het World Economic Forum in Davos. Waarnemers keken vooral uit naar wat Xi zou vertellen over de handelsgeschillen met de VS.
Concrete beloften
De Chinese president ging niet rechtstreeks op de handelsgeschillen in. Wel beloofde hij snel een aantal concrete maatregelen om de Chinese economie verder te openen voor buitenlandse investeerders.
Xi beloofde ‘een nieuwe fase in de opening van China naar het buitenland’, met een bredere markttoegang, minder beperkingen op buitenlandse investeerders, lagere invoerrechten, en een gunstiger investeringsklimaat.
China gaat de invoerrechten op auto’s gevoelig verminderen. Die bedragen nu nog 25%, in de VS slechts 2,5%. President Trump had dat de dag voordien nog als argument voor zijn gelijk gebruikt. Op nog een aantal andere producten zullen de invoerrechten eveneens dalen.
Inbreuken op intellectuele eigendomsrechten zullen aanzienlijk strenger gestraft worden. Dat is een onrechtstreeks antwoord op het door de regering Trump gevoerde onderzoek naar diefstal van intellectuele eigendom door China.
De reeds sinds 2013 besproken versoepeling van de beperkingen op buitenlandse aandeelhouders in automobiel- of vliegtuigfabrieken en scheepswerven komt er ‘zo snel mogelijk’. Nu kunnen buitenlanders maximum 50% van de aandelen in een joint venture bezitten. De maatregel kan belangrijk zijn voor Amerikaanse autoconstructeurs. Zo blijkt dat Tesla in Shanghai een 100% eigen fabriek wil bouwen.
De opening van de financiële sector wordt versneld. Buitenlandse verzekeraars zullen gemakkelijker een Chinees filiaal kunnen oprichten en meer producten mogen aanbieden. Vorig jaar aangekondigde maatregelen om een hoger buitenlands aandeel in joint ventures in de bank-, verzekering- en makelaarsectoren toe te laten moeten zeker dit jaar van kracht worden.
Men gaat er naar streven alle buitenlandse investeringen op dezelfde manier te behandelen als Chinese bedrijven, behalve wanneer ze gebeuren in sectoren op een beperkte lijst van verboden sectoren. China zal ook de toetredingsprocedure tot het Akkoord over de Overheidsbestellingen van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) proberen te versnellen.
President Xi maakte kort melding van vrijhavens. ‘We zullen de opening van vrijhavens met Chinese kenmerken onderzoeken’. Sommige buitenlandse waarnemers hadden verwacht dat hij hier concreter zou zijn.
China streeft geen systematisch handelsoverschot na. Het record overschot van 376 miljard dollar met de VS in 2017 is één van de argumenten van president Trump om handelssancties in te voeren. President Xi zei dat China ‘oprecht wenst’ zijn invoer te verhogen om zo het handelsoverschot weg te werken.
Na de woorden, de daden?
Volgens waarnemers brengt de toespraak van de president geen fundamentele wijziging in de Chinese politiek. Het belangrijkste is dat de president nu zelf belooft dat een aantal maatregelen er snel zullen komen. Het engagement van Xi is een antwoord op de kritiek dat China veel belooft maar weinig doet. President Trump rechtvaardigt zijn dreiging met een handelsoorlog met het argument dat praten met de Chinezen niet helpt.
Of de beloften van Xi een handelsoorlog met de VS kunnen afwenden is onduidelijk. Nogal wat Amerikaanse waarnemers zeggen dat de VS daden willen zien, geen woorden, en dat anders de geplande sancties doorgaan. De Duitse ambassadeur in Beijing verklaarde dat hij wil zien of er deze keer iets concreets voortvloeit uit de beloften.
Sneren naar VS
President Xi engageerde zich om de Chinese markt verder te openen en hij stelde China voor als kampioen van de globalisering. Hij sprak niet over de lopende handelsgeschillen maar gaf wel een aantal kritieken die duidelijk tegen de VS gericht waren.
Xi benadrukte dat alle landen voordeel kunnen halen uit globalisering en multilaterale akkoorden. Hij waarschuwde nog dat een koudeoorlogsdenken en zero sum games niet meer van deze tijd zijn. Xi pleitte voor samenwerking met wederzijds voordeel.
Het Amerikaanse doel om de Chinese technologische ontwikkeling (het plan Made in China 2025) af te remmen kwam onrechtstreeks ter sprake. Onderhandelingen over de lopende handelsconflicten vielen vorige week stil omdat de VS eist dat China minder investeert in het Made in China 2025 programma voor technologische innovatie. Maar Xi draaide dat om: ‘ We hopen dat de ontwikkelde landen zullen stoppen met hun beperkingen op de normale handel in hoogtechnologische producten en de uitvoer daarvan naar China zullen versoepelen’.
Xi Jinping pareert ook de kritiek op het Belt and Road Initiative (de Nieuwe Zijderoutes). Daarover is de EU verdeeld terwijl India en Japan weigerachtig staan. Xi zei ‘China heeft geen geopolitieke berekening, zoekt geen exclusieve invloedsblokken, en dwingt niemand om samen zaken te doen.’
Toespraak kijkt verder dan handelsoorlog
Het grootste deel van de toespraak ging over het succes van 40 jaar hervormingen (begonnen door Deng Xiaoping in 1978) en de toekomstige plaats van China in de wereld, waarbij de nadruk lag op vreedzame ontwikkeling. China wil een factor van stabiliteit in de wereld zijn. Het zal nooit anderen bedreigen of zijn wil proberen op te leggen. Xi herhaalde hier grotendeels dingen die hij al vroeger gezegd heeft. Waarnemers keken daarom vooral uit naar de passages over de economie en de opening daarvan naar de buitenwereld.
Xi’s speech is niet alleen een olijftak voor Trump, het is ook een poging de bezorgdheid van een aantal Europeanen over de snelle technologische opkomst van China op te vangen. Sommigen daarvan vinden dat Trump met zijn klachten over China gelijk heeft, maar niet de juiste strategie volgt door de regels van de WTO in de vuilnisbak te gooien. Xi heeft willen tonen dat Europa niets te vrezen heeft. De speech wordt tenslotte ook gezien als een element om de regionale invloed van China in Azië te versterken nu het Amerikaanse gezag daar aan het wegvallen is.
Bronnen: Caixin, Soth China Morning Post, Xinhua, Global Times, Bloomberg, Reuters, Guardian
