Zes dagen noodsituatie door smog in Beijing (upd)

Zes dagen lang heeft een dikke laag van smog, rook en vervuilde mist die een gevaar is voor de gezondheid, Beijing en omgeving omhuld.

Vorige donderdag ging het niveau van de luchtvervuiling in de 23 steden tellende regio Beijing-Tianjin-Hebei vrij plotseling omhoog. Meetstations tekenden hoge waarden van ernstige of gevaarlijke pollutie op. De zichtbaarheid was beperkt, op sommige plaatsen tot enkele honderden meters. Afgelopen zondag was de luchtvervuiling in de hoofdstad zo ernstig dat de alarmfase oranje werd afgekondigd. In deze op een na hoogste noodsituatie moeten fabrieken hun productie verminderen of stopzetten. Bouwwerven mogen geen materiaal of afval laten vervoeren en zware vrachtwagens worden van de weg gehaald. Inspectieteams bezochten bedrijven om te zien of ze de regels naleefden en moesten hier en daar boetes uitdelen. Scholen kregen opdracht om kinderen in de lokalen te houden.

Na zes dagen: verlossing door het weer

De vervuiling nam toe, eerst tot 17 keer en vervolgens naar 25 keer het niveau dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nog veilig acht. Sommige bronnen hadden het zelfs over zelfs 35 keer die norm. Vooral het fijn stof levert gevaar op. De concentraties van stofdeeltjes met een diameter die kleiner is dan 2,5 micron (een miljoenste meter) worden gemeten in PM2,5. Voor de WHO is 25 microgram per kubieke meter een maximum dat de lucht mag bevatten. Op de vierde dag van smogvervuiling werd in het zuidelijke stadsdeel van Beijing een record van 900 microgram per kubieke meter gemeten.

Dinsdag ontstonden hevige windvlagen die op woensdag eindelijk de smog verjaagd hebben. De concentratie van PM2,5 is snel gedaald tot zeven microgram per kubieke meter. De inwoners van Beijing konden eindelijk weer vrij ademen en de lucht is opgeklaard.

Steenkool de grote boosdoener

De oorzaken zijn bekend: de uitlaatgassen van meer dan vijf miljoen motorvoertuigen, stofstormen vanuit het noorden en stof door de bouw. Veruit de zwaarste vervuiling komt echter voort uit de verbranding van steenkool. Veel Chinese bedrijven zijn voor hun energievoorziening nog afhankelijk van steenkool en appartementen en huizen worden met de fossiele brandstof verwarmd. Soms zit ook de weersgesteldheid nog tegen: vochtige lucht, windstilte en een lage temperatuur die het nodig maakt extra te stoken zorgen voor een gevaarlijke en hardnekkige smog. De overheid worstelt met het probleem: vorig jaar sloot de regering 8.000 bedrijven die op kolen stookten in de provincie Hebei, vlakbij Beijing. De sluitingen zorgen natuurlijk voor sociale problemen die de noodzaak compliceren om over te gaan op een trager groeiende economie. Volgens waarnemers is de luchtkwaliteit de afgelopen drie jaar langzaam verbeterd, maar komen er dit jaar speciale El Nino weersomstandigheden voor. Door dit alles worden delen van China regelmatig gedurende een periode getroffen door buitengewoon hoge concentraties van fijn stof zoals onlangs in het noordoosten gebeurde. In het begin van het jaar meldde het ministerie van Milieu dat maar acht van de 74 grootste steden de elementaire norm voor luchtkwaliteit haalden die de overheid heeft gesteld.

Kritiek en acties

Tijdens de alarmperiode is er kritiek gekomen op de aanpak van de stedelijke overheid, waarop voor sommige burgers nog niet afdoende is gereageerd. De vraag was waarom de stad niet de hoogste rode alarmfase had afgekondigd. Dan waren de scholen dichtgegaan, was het verkeer om de andere dag en de bouwsector helemaal stilgelegd. Deze rode fase mag alleen worden ingesteld, 24 uur van tevoren als er voor drie opeenvolgende dagen zeer zware vervuilende weersomstandigheden worden voorspeld. De meteorologische dienst is op dit ogenblik niet geavanceerd genoeg om dat met zekerheid te kunnen doen en had een verbetering voorzien voor zaterdag. Die kwam er niet en op zondag werd de toestand plots veel erger. De controledienst voor het milieu in Beijing is nu bezig met een upgrade van zijn systeem om de luchtkwaliteit te meten en te voorspellen voor een periode van vijf dagen. De aanpassing zal ongeveer 30 miljoen yuan (vier miljoen euro) kosten. Anderen hebben hun kritiek in acties omgezet, zoals de performancekunstenaar Wang Renzheng die gedurende 100 dagen telkens vier uur lang de lucht met een stofzuiger op bekende plekken in Beijing heeft opgezogen. Het product van zijn ‘stofproject’ is een tegel van vervuilende stoffen geworden. De media zijn erop gesprongen, zodat Wang misschien een stap vooruit heeft gezet naar zijn tweeledige doelstelling om zowel het brede publiek als de overheid nog meer bewust te maken en te prikkelen om niet bij de pakken neer te zitten en de complexe strijd tegen de vervuiling te blijven voeren.

De bekende opiniepeiler Yougov maakte in november de resultaten bekend van een recente peiling  in China, waaruit bleek dat 94% van de volwassenen vindt dat de regering de luchtvervuiling bij voorrang moet aanpakken. De overheid die daarvan op de hoogte is, onderneemt wel degelijk ernstig actie  volgens Karl Mathiesen, een milieujournalist die voor de Britse Guardian een zogenaamde Eco Audit bijhoudt. Hij spreekt lovend over de geplande massale sluitingen van kolencentrales  en schrijft dat men zich niet moet vergissen in het grote en gunstige belang van het controlesysteem dat China op grote schaal heeft geïnstalleerd. China is volgens de WHO een van de best gecontroleerde landen in de wereld.
Op woensdag heeft, de Staatsraad, het Chinese kabinet, verordend dat China zijn kolencentrales zal verbeteren om de uitstoot met 60% te verminderen voor 2020. Op die manier moet er rond de 100 miljoen ton ruwe steenkool worden bespaard en moeten CO2-emissies jaarlijks met 180 miljoen ton verminderen. Tegen 2020 zal China alle op steenkool stokende bedrijven sluiten die de milieunormen niet halen, aldus de Staatsraad. Het zal duidelijk zijn dat de Chinese overheid ook dwingende binnenlandse redenen heeft om van COP21 een succes te maken.
China Daily, CNTV, BBC, SCMP, Guardian, Bloomberg
video http://english.cntv.cn/2015/12/03/VIDE1449095042466992.shtml