Hoe milieubescherming en socio-economische ontwikkeling met elkaar combineren en verenigen? Die vraag wil China beantwoorden in de nu gecreëerde ‘Ecologische-economische zone van het Poyangmeer’. Zowel de nationale overheid als die van de zuidelijke provincie Jiangxi maken een gebied van 51.000 km² met 20 miljoen bewoners rond het Poyangmeer tot een laboratorium voor dat experiment. Een experiment waarvoor 10 jaar is uitgetrokken.
Het Poyangmeer is het grootste zoetwatermeer in China en een belangrijk regulerend lichaam voor de Yangtzerivier omdat het 15 % levert aan het volume van de rivier. Het meer is de woonplaats van diverse bedreigde diersoorten (witte kraanvogel, witte ooievaars, zwaanganzen, koffervis) en de rol die het speelt qua biodiversiteit staat buiten kijf. Sinds het begin van de jaren ’80 verminderde Jiangxi’s bosoppervlakte nochtans van de helft tot amper 31 % van het grondgebied. Gronderosie deed het meer dichtslibben, zodat de oppervlakte van Poyang verminderde van 5000 km² in de jaren ’50 tot 3283 km². Om het tij te keren, lanceerde de provincie het ‘Berg-rivier-meer’-project: de logica achter dit project is dat de rivier onder controle moet zijn om het meer te beheersen, en om de rivier te beheersen, moeten er ingrepen gebeuren in de berggebieden (waar de armoede moet worden uitgeroeid).
Van 1985 tot 2000 heeft de provincie 300 miljoen werkdagen laten besteden aan bebossing, het groen maken van kale bergen en het herinrichten van de kleine valleien. Eén miljoen personen werd opnieuw gehuisvest om het meer te vergroten. De bosoppervlakte vergrootte van 31 % in 1983 tot 60 % en het meer is weer uitgebreid tot 5100 km². Ondertussen regelen 29 decreten en 28 administratieve reglementen de werking van het Poyangmeer om het natuurgebied te beschermen voor de trekvogels en tegen overbevissing.
Toch verergerde de vervuiling onlangs. De uitdaging is nu om die ontwikkeling te keren en de nijverheid toch draaiende te houden. In 2008 maakte de provincie plannen bekend om de ecologische ontwikkeling parallel te laten verlopen met de economische en in 2009 werden maatregelen tegen klimaatverandering afgekondigd. Jiangxi investeerde 4,7 miljard in de bouw van waterzuiveringsstations in 85 kantons en steden. Ook werd geïnvesteerd in afvalbehandeling en verdere bebossing tot 63 % eind dit jaar. De provincie heeft nu al 8 natuurgebieden van nationaal en 22 van provinciaal niveau. Ook beschermingsmaatregelen werden afgekondigd voor de vijf rivieren en voor de oorsprong van de Dongrivier, waaruit Hongkong zijn water betrekt. Eind vorig jaar keurde de centrale regering dan de plannen goed om de Poyangzone nationaal te erkennen als zone die ecologie en economie integreert.
De planning en uitbouw vinden plaats van 2009 tot 2015, maar niet zonder de doelstellingen op langere termijn in het oog te houden. De taak tussen 2009 en 2015 is te innoveren betreffende systemen en mechanismen, een ontwikkelingsmodel op poten te zetten, de ecologische economie te versterken en een nieuwe manier op het gebied van gecoördineerde ontwikkeling te vormen. De zone wil nationaal scoren op drie vlakken: een toonvoorbeeld zijn van een ecologisch regionaal leefmilieu, minder ontwikkelde gebieden omvormen met groene industrie en het vormen van een mini-ecologische beschaving. De taken tussen 2016 en 2020 omvatten de bouw van ecologische veiligheidssystemen, geavanceerde groene nijverheidsgroepen en nieuwe ecologische steden. Alles samen hebben de plannen 13 quota vastgelegd: ze omvatten de oppervlakte van de natuurgebieden die gestabiliseerd wordt op 3100 km²; de kwaliteit van het water moet categorie 3 of beter bereiken; het energieverbruik moet tegen 2015 20 % lager liggen dan in 2008; het jaarlijks inkomen zou 8 % moeten stijgen. Acht nieuwe industriële bases zullen worden gebouwd: foto-elektriciteit, nieuwe energie, luchtvaart, bionijverheid, auto’s en auto-onderdelen, kopersmelten, staalverwerking, olieraffinaderij en petrochemie.
Uitbouw
De gehele economische milieuzone zal bestaan uit drie subzones: de beschermde 
kernzone van 5180 km² omvat het meer met de waterrijke gronden in de onmiddellijke omgeving. Daar staat milieubescherming vooraan en zullen economische activiteiten strikte regels moeten volgen. De zone langs het meer strekt zich 3 km uit naast de kernzone en is 3750 km² groot. Strikte regels zullen ook gelden voor economische activiteiten binnen deze zone. De ontwikkelingszone bestrijkt het grootste gebied met 42.000 km²: economische ontwikkeling en groei is prioritair in dit gebied, hoewel ook de milieuregels zullen moeten worden gerespecteerd.
De landbouw in het gebied, die koolstofarm moet zijn, wordt georganiseerd rond de kernwoorden ‘Vier productiegebieden en acht productiebases’. Er wordt gestreefd naar landbouwnijverheden die groen zijn met minder koolstofuitstoot en meer -opslag. Een compleet systeem dat productie integreert met aanbod en verkoop zal worden opgezet zodat het inkomen van de boeren en de voedselveiligheid van de verbruiker worden gegarandeerd. In het zuiden worden pollutievrije groenten voorzien; in het noorden kwaliteitskatoen en de productie van ‘Brassica campestris’. Ook organische thee zal worden verbouwd, naast vroegrijpe peren. De veestapel en de kippenkweek moeten eveneens kunnen zonder vervuiling.
De ontwikkeling van de koolstofarme industriële clusters gaat onder de slagzin ‘Zes ontwikkelingsgebieden en acht nijverheidsbases’. Energiebesparing, beperking uitstoot en cyclische economie zijn de mantra’s. Bij de zes gebieden behoren uitrustingsgoederen en petrochemie, porselein, koper, farmaceutica en voeding, bouwmaterialen en de fotovoltaïsche nijverheid. Tot de bases behoren: foto-elektriciteit, nieuwe energie, kwaliteitsstaal, olieraffinaderij en chemie, luchtvaart en de autonijverheid.
Geografisch
De verschillende steden in de zone krijgen een specialiteit toegewezen. In Jiujiang wordt de nijverheidszone langsheen de rivier gepromoot, meer bepaald het ‘Yongxiu Xinghuo organic silicon industrial park’, dat naar een productie streeft van 100 miljard yuan. Jiujiang moet een regionale logistieke hub in Noord-Jiangxi worden die ook voor toeristen aantrekkelijk is, en samen met Finland wordt er voortgebouwd aan de digitale stad. De hoofdstad Nanchang wordt uitgebouwd tot een ‘zonnehoofdstad’. Het is de bedoeling een fotovoltaïsche nijverheidsketen tot stand te brengen met upstream-, midstream- en downstreamproducten zoals siliconematerialen, siliconewafels, zonnebatterijen, -modules en -toepassingen. Op termijn moet dit een industrieel cluster worden van honderden miljoenen. De provincie wil er ook een LED-basis uitbouwen, met ook upstream LED-wafels, midstreamchips en downstreamproducten als lampen. Het LED-cluster wordt uitgebouwd in de ‘Jinshajiang’- nijverheidszone in het centrum.
Jingdezhen, dat reeds eeuwen de hoofdstad van keramiek is, moet de hoofdstad worden van de groene keramiek. De inspanningen zijn erop gericht de duizendjarige erfenis van een stad waarvan de hulpbronnen uitgeput zijn, om te vormen tot een stad met een geoptimaliseerde industriële structuur. Daarom wordt gestreefd naar een creatieve nijverheid die zich specialiseert in functionele en structurele bio-, kunst- en gebouwenkeramiek. Yingyan is reeds een koperhoofdstad. De rijke kopervoorraden zullen worden aangesproken en ook daar komt een cluster van kopergerelateerde nijverheden met lagere energieconsumptie, kopersmelten en gesofistikeerde nijverheid. Ganzhou wordt uitgebouwd tot de hoofdstad van wolfram en van zeldzame grondstoffen. Hier ook het streven naar clustering van nijverheden met verminderde energieconsumptie ter uitbouw van een permanente basis van magnetische grondstoffen en magneetmotoren voor sterke snij- en boorwerktuigen.
Yichun wordt uitgebouwd tot de lithiumhoofdstad in Azië. Terzake staat een project op stapel voor 100 miljard yuan betreffende lithium-ionbatterijen. Het moet een basis worden van nieuwe energie voor dergelijke batterijen: de ontwikkeling van de mijnbouw en van de keten voor positieve-elektrodematerialen wordt versneld. PingXiang wordt een pilootstad betreffende gerecycleerde economie. Oude nijverheden en technieken in steenkool, staal en cement krijgen nieuwe technologieën waardoor ze worden omgevormd tot koolstofarme nijverheden. Xinyu wordt een pilootstad inzake nieuwe energie, Shangrao een stad van optische nijverheid. In Ji’an ligt de klemtoon op de ontwikkeling van groene nijverheden. Fuzhou specialiseert zich in groene landbouw: granen, mandarijntjes, varkens, ethanolplanten als productiebasis voor groene brandstof.
Toerisme/Energie
Jiangxi speelt handig in op zijn revolutionair verleden en op het mooi uitzicht rond het meer om diverse toeristische routes aan te prijzen: deze gaan van een toer rond het meer over een porseleintoer, een fitnesstoer, een heuse religieuze toer en ten slotte een toer die de bronnen van de revolutie in de Jingangbergen aandoet. Rood en groen blijken hier complementair, maar ecologisch toerisme staat voorop. Het kanton Poyang plant de komende twee jaar voor honderd miljoen te investeren in toeristische infrastructuur. Zhang Yunnan, vicedirecteur van het beschermde natuurgebied rond het Poyangmeer, vertelt: “We willen het natuurgebied rond het meer op drie tot vijf jaar uitbouwen tot een internationale toeristische bestemming”. Naast nieuwe wegen zijn daartoe ook een onderzoeksafdeling van het beschermd gebied gepland, diverse projecten ter conservering en een businesscenter. Duizend visrestaurants schiepen bijvoorbeeld een 3000-tal banen. Om de industrialisering van de landbouw te steunen, zal de cameliaolienijverheid worden uitgebouwd. Gestreefd wordt naar de uitbouw van twee leidende ondernemingen, die jaarlijks 600.000 ton cameliaolie voortbrengen.
Jiangxi, dat energie ontbeert, importeert de helft van zijn energie. Steenkool neemt 80 % in van de energiemix, maar de provincie slaagde er tussen 1997 tot 2008 in haar energieconsumptie per eenheid van het BNP te halveren. Nu investeert de provincie zwaar in het verbeteren van de energiemix met diverse schone energieën, waarbij de zonne-energie het verst staat. De provinciale plannen voorzien in de uitbouw van 15 elektriciteitscentrales op basis van windenergie, waarvan er 12 komen in de omgeving van Jiujiang. Ondertussen werd in Nanchang de centrale opgestart die elektriciteit produceert uit afval, en ook de Fengchengcentrale op basis van aardgas werd in gebruik genomen. Nanchangs zone voor zonne-energie is in volle uitbouw.
Technologie
Inzake technologie streeft Jiangxi naar het ontwikkelen van tien nieuwe hightechgebieden die ondersteund moeten worden door 100 teams. Bij de tien behoren fotovoltaïsche materialen, wind- en kernenergie, groene auto’s en dito batterijen, luchtvaart, LED, nieuwe materialen, biologie en nieuwe geneesmiddelen, landbouw en groene voeding en ten slotte de culturele en creatieve nijverheden. Tegen 2012 zal de provincie 100 ondernemingen helpen om 100 superieure teams op deze vlakken op te zetten in combinatie met inspanningen door ondernemingen, universiteiten en onderzoeksinstituten. Op het gebied van belichting bijvoorbeeld 
wordt beoogd dat tien steden 10.000 LED-lampen installeren in straten, tunnels, metro en benzinestations. Het ministerie erkende Nanchang als de eerste stad uit een LED-pilootproject met 21 steden. Op het gebied van voertuigen met schone energie wordt in samenwerking met het ministerie nagestreefd dat op drie jaar tijd in tien steden 1000 voertuigen rijden die energiebesparend zijn of elektrisch. De koolstofarme technologie moet ook zijn ingang vinden in de landbouw: biogasprojecten zullen gepromoot worden, net als huiselijke zonne-energie, kleine waterkrachtcentrales en ook de technologie om energie op te wekken uit biomassa. Landbouwmachines en werktuigen moeten ook schoner en meer energiebesparend.
De publieke opinie wordt met campagnes eveneens warm gemaakt voor de milieubeschermende en energiebesparende doeleinden. In de lagere en middelbare scholen lopen campagnes ter bewustwording. Er worden groene buurtgemeenschappen gevormd en er komt een keten van groene hotels. Dat iedereen zijn steentje bijdraagt tot het project van de ecologisch-economische zone rond het Poyangmeer wordt bewezen door de inspanningen van ‘China Telecom’. De operator plant de komende vijf jaar 12 miljard yuan te investeren om het netwerk sneller te maken, breedband te installeren en rond de zone een draadloze ‘digitale stad’ te maken.
Lange termijn
Momenteel wordt het geheel van landbouw, bosbouw en veeteelt aangepast en geïntegreerd in de gunstigste verhouding tegen klimaatverandering. Rijst van hoge kwaliteit wordt voorzien rond het Poyangmeer, Brassica Campestris met laag zuur en glucosegehalte in Noord-Jiangxi, ecologisch fruit in het zuiden en bosoliën in het westen. Er wordt getracht om de index op het gebied van meerdere oogsten per jaar te verbeteren. Het gebruik van afval en mest moet verbeterd worden en de landbouwers moeten getraind worden inzake de wetenschappelijke aanwending van kunstmest. Oude machines zullen worden vervangen door machines op energiebesparende diesel. Een gedeelte landbouwland zal weer bos worden.
De traditionele nijverheden worden omgevormd tot koolstofarme. Daartoe zijn heel wat verbeteringen nodig aan de bestaande technische uitrusting en installaties, bijvoorbeeld in de mijnbouw om de energie-efficiëntie te verbeteren. Zoals al aangegeven, worden de schone energieën resoluut gepromoot. Daarbij behoort de bouw van kerncentrales, windcentrales na de afgewerkte Jishanshuwindboerderij en vier centrales op basis van biomassa en gas. Waterkrachtcentrales worden voorzien op de rivieren Ganjiang, Xiuhe, Xinjiang, Fuhe en Raohe. Niet-fossiele energie moet 15 % vertegenwoordigen van het energieverbruik. Achterhaalde technologie in bestaande warmtekrachtcentrales wordt vervangen door energie-efficiënte technologie, door aardgas, methaangas, superkritische eenheden en drievuldigheidseenheden (leveren zowel warmte, elektriciteit als gas). Ondertussen wordt het elektriciteitsnetwerk aangepast voor het ‘smart grid’. Ook bij de energiebesparing zijn er tien grote projecten. De energiebesparingresultaten moeten beter zijn dan de nationale referentiepunten. Ten slotte moet een reglementair kader ontwikkeld worden die de doelstellingen wettelijk regelt en daartoe wil de provincie samenwerken met zowel binnenlandse als buitenlandse instellingen en fora.
Aan plannen, voornemens en doelstellingen dus geen tekort. Uitkijken wat er terechtkomt van de ‘ecologische beschaving’. De afgelegen en arme provincie blijkt toch een eigen weg gevonden te hebben naar ontwikkeling.
