Noordoostelijke roestgordel krijgt verjongingskuur

 

 

De drie noordoostelijke provincies Liaoning, Heilongjiang en Jilin waren in de vijftiger en zestiger jaren de trots van China’s nijverheid en het voorbeeld van de planeconomie. Tijdens de hervormingsperiode verloor het gebied aan belang. Het productieapparaat is verouderd en miljoenen arbeiders in de staatsondernemingen verloren hun werk. Nu probeert de regering de “roestgordel” om te vormen tot China’s vierde economische motor en om dit te verwezenlijken wordt over een termijn van 10 jaar gedacht.

 

 Bij het ontstaan van de Volksrepubliek werden in de zware industrie 150 sleutelprojecten opgezet, waarvan een derde in het noordoosten. Het ging om ijzer en staal, chemie, zware machines, auto’s en defensienijverheid. Deze regio stond model voor China wat planeconomie en industrialisering betreft. Tijdens de hervormingsperiode echter verschoof in de tachtiger jaren de aandacht vooral naar de kustprovincies Guangdong en Fujian en in de negentiger jaren naar de provincies in de buurt van Shanghai. Het aandeel van het noordoosten in de nijverheidsproductie daalde van 17 % naar minder dan 10 %. Het aandeel van Guangdong steeg daarentegenvan 4,5 % tot 9 %, zowat bijna de productie van de drie noordoostelijke provincies samen. Het gemiddeld inkomen in de provincie Liaoning, dat vroeger tot de top 5 behoorde, zakte tot de 19-de plaats.
 Liaoning telt nu één miljoen officiële werklozen, waarbij nog 7,7 miljoen afgedankten moeten gerekend die nog door hun voormalige fabriek een uitbetaling krijgen.  In 2002 kwam het onder meer in Daqing en Liaoyang tot grote betogingen van afgedankten met tienduizenden deelnemers. De provincie heeft met haar bijna drie miljoen gepensioneerden van staatsondernemingen ook het grootste aantal onder de Chinese provincies. Op het platteland leven anderhalf miljoen personen in armoede. 5 tot 6 miljoen stadsbewoners in het noordoosten ontvangen een minimuminkomen en zij maken één vierde uit van ’s lands stedelijke armen. 70 pct van de ondernemingen in de regio betreffen staatsondernemingen, die vaak als rigide en niet competitief bestempeld worden. Bijvoorbeeld produceerde de IJzer en staalgroep uit Benxi met zijn 170.000 arbeiders een jaarlijkse  staalproductie van 1 miljoen ton, terwijl de Baoshan IJzer en staalgroep uit Shanghai  2 miljoen ton realiseert met 16.000 arbeiders aldus de Ming Pao-krant uit Hongkong in 2002. In dat jaar opereerden 40 pct van de grote staatsondernemingen in het rood of zaten dichtbij het bankroet. Daarenboven komt nog het feit dat de delfstoffen in 20 noodoostelijke steden beginnen uitgeput te raken en het milieu vervuild.

 

Plan

 

Regering en Centraal Comité besloten in 2003 het economisch verval te stoppen en maakten een strategisch plan bekend voor de verjonging van de traditionele industriële bases in noordoost China. Premier Wen Jiabao bezocht de regio drie maal dat jaar. Hij verklaarde er dat het verjongingsplan voor het noordoosten samen met het ontwikkelingsplan voor de westerse regio’s de twee wielen zouden vormen die China’s economische groei in de nieuwe eeuw zullen voortstuwen. Hij onthulde de zes belangrijke taken die het verjongingsplan inhoudt. Vooreerst zal de economische structuur worden aangepast, met vooral de eigendomsstructuur van de staatssector. Voorts zal de technische modernisering van de ondernemingen worden versterkt. Ten derde wordt gestreefd naar een alomvattende, duurzame en gecoördineerde ontwikkeling van de regio. Ten vierde wordt hierbij vooral een goede werkgelegenheidspolitiek beoogt en de uitbouw van een sociaal zekerheidssysteem. Als vijfde taak geldt de ontwikkeling van de wetenschappelijke en technologische opvoeding en als laatste taak moet de hervorming en open-deur worden gepromoot. Niet meer slaafs afwachten wat de overheid dicteert, maar zelf de handen uit de mouwen steken.

Vice-pemier Zeng Peiyan concretiseerde in september laatstleden de bedoelingen. Bovenaan de lijst staat de hervorming en de aanpassing van de sleutelsectoren en het versnellen van de herstructurering en het upgraden van de staatsondernemingen. De focus ligt op de heropleving van de sector die werktuigen produceert en op industriële bases voor machines, elektronica, scheepsbouw, auto’s, petrochemie en metaal. Dit wordt gevolgd door landbouw. Het gebied moet meer graan opbrengen en tezelfdertijd dienen als een bron van handelsgraan en als een distributiecentrum. Het verwerken van landbouwproducten met hoge toegevoegde waarde wordt aangemoedigd. De derde focus ligt op de omvorming van steden die rijk zijn aan natuurlijke hulpbronnen. Meer aandacht zal gaan naar milieuzorg en het voorkomen van vervuiling in mijngebieden. De hervorming en ontwikkeling van een moderne dienstensector zal op gang komen, waarbij KMO’s en de niet-publieke sector meer kansen zullen krijgen. Vanzelfsprekend blijft de werkgelegenheid en een goed sociaal zekerheidssysteem veel aandacht opeisen. Zowel binnenlandse als buitenlandse investeringen zijn welkom. Tenslotte gaat ook aandacht naar de infrastructuur met de uitbouw van Dalian als verschepingscentrum in Noordoost Azië.

 

Projecten

 

In november werd de politiek zo mogelijk nog concreter met het selecteren van honderd projecten die prioritair zullen gesteund worden. Ze kosten in totaal 61 miljard yuan, waarvan de nationale overheid een zesde rechtstreeks op zich wil nemen. Andere financieringswijzen zijn leningen, langlopende obligaties, buitenlandse investeringen, gunsttarieven… Ter financiering komt er zelfs een speciale bank van het Noordoosten met een kapitaal van 5 miljard yuan. Bij de 100 projecten hebben de provincies Jilin en Heilongjiang er 20 elk, terwijl Liaoning 52 projecten kreeg met een totale investering 44 miljard yuan of 70 pct van het totaal. Deze projecten situeren zich in de fabricage van uitrustingsgoederen, grondstoffen en landbouw. China wil meer zelfstandig zijn in de sector van werktuigen, want momenteel wordt 60 pct van de moderne uitrustingtuigen ingevoerd. Koploper bij de steden is de stad Dalian met 17 goedgekeurde projecten. Enkele betrokken sleutelcorporaties zijn: de 3 grootste scheepswerven, Dalian Petrochemische Corporatie, Liaoyang Petrochemische Corporatie, de Anshan IJzer-en staalgroep, de Benxi IJzer-en staalgroep…De groep uit Anshan wordt genoemd als voorbeeld van hoe een oubollige onderneming door het invoeren van recente uitrusting met wereldkaliber nu tot het voorbeeld wordt voor de staalsector in het land. De overheid probeert Anshan te laten samenwerken met de groep uit Benxi. Deze groep beweert dan weer dat de productie nu vijf maal groter is vergeleken met vier jaar terug.

Volgens verantwoordelijken van de Commissie die de staatsactiva beheert, dienen de leidinggevende ondernemingen in de energiesector, in het ijzer-en staal, auto-en scheepsbouw hun technologische vernieuwing op te drijven om meer internationaal competitief te worden. Anderzijds verwachten ze dat de komende 3 à 4 jaar 400 staatsondernemingen in het gebied zich zullen terugtrekken ofwel door faillissement of door fusie met andere ondernemingen en dit heeft betrekking op 30 miljard yuan aan activa. De reguleringen voor buitenlandse investeerders om activa van staatsondernemingen op te kopen, werd versoepeld en ook de managers zullen in het vervolg gekozen worden na een openbaar selectieproces.

 

Praktijk

 

De provincies en lokale overheden zijn al in gang geschoten om het voornemen van de nationale overheden in hun gebied in de praktijk om te zetten. Liaonings nieuwe gouverneur Zhang Wenyue zei bij zijn aantreden dat zijn provincie de komende 5 jaren een groei van 11 pct. hoopt aan te houden en 4,5 miljoen banen zal scheppen zodat de werkloosheidsgraad onder de 5 pct. komt te liggen. Naast Dalian zullen ook Yingkou, Jinzhou and Huludao uitgebouwd worden als havensteden. Traditionele sectoren als auto- en scheepsbouw zullen vernieuwd worden met informatietechnologie en de competitiviteit van petrochemie en ijzer-en staal dient met 50 pct. te groeien in 5 jaar. In Jilin zijn de prioriteiten analoog.

Overigens wil het wel vlotten met het aantrekken van buitenlandse investeringen. Op een conferentie in Shenyang midden vorig jaar werden 366 contracten en beloften getekend voor een waarde van 3,241 miljard US dollar. Bedrijven van overzeese Chinezen dragen voor twee derden van dit totaal bij. Hongkong is de grootste investeerder. De drie provincies samen trokken tijdens het eerste semester van vorig jaar 72 pct. meer investeringen aan dan het jaar er voor. Zowel kanselier Schroeder van Duitsland, de voormalige US-minister van Handel Donald Evans als de Britse vice-premier John Prescott zegden  de regio hun steun toe in recente bezoeken

Vooruitgang werd al gemaakt bij het opschonen van het leefmilieu. Volgens Du Qiugen hoofd van Liaonings Leefmilieudienst hebben 350 van de grote staatsondernemingen hun productieproces schoner gemaakt. De Anshangroep recycleert 91 van het water en stoot nauwelijks nog afvalstoffen uit. Heilongjiang ontwikkelt ecologische landbouw, veefokkerij en toerisme. Ook Jilin ontwikkelt bases voor ecologische landbouw, kruiden- en biologische geneesmiddelen evenals hi-tech nijverheden. Liaonings hoofdstad Shenyang werd in 1988 door de Wereldgezondheidsorganisatie bestempeld als een van de 10 meest vervuilde steden ter wereld. Nu plant de stad 150 miljoen yuan te spenderen om dit jaar 1000 sterk vervuilende schoorstenen te elimineren met het oog om de titel van Tuinstad te bekomen. Al meer dan 2000 schoorstenen en 800 stoomketels werden de voorbije twee jaar opgeruimd. De groene ruimte bedraagt al 35 pct. van de stad.

 

Lokaal

 

Shenyang heeft nu 280 staatsondernemingen, de helft van in 2000 en volgens cijfers van de overheid vonden twee derden van de afgedankten nieuw werk. 300 staatsondernemingen hebben hun eigendomsstructuur veranderd door fusie, invoering van een aandelensysteem en binnenlands en/of buitenlandse investeringen. Bijvoorbeeld fusioneerde Shenyangs gigant “Groep voor Gereedschapsmachines” met het Duitse Schiess AG en nam een groep over uit de provincie Yunnan. Er zijn nu 270.000 KMO’s in Shenyang en het kapitaal van de privé-sector schoot vorig jaar met 38 pct. de hoogte in. Deze sector betaalt al het meest stadsbelastingen.

In Jilin staat de autostad Changchun in voor de helft van het Bruto Regionaal Product. Tijdens de laatste 10 jaar groeide de stad jaarlijks met 8 km² en elke km² bij heeft een handelswaarde van 300 miljoen yuan (36 miljoen US$) aldus vice-burgemeester Cui Jie, die er aan toevoegt dat het uitbreidingsritme zal opgevoerd worden. Pijlers blijven autoproductie, het verwerken van landbouwproducten, geneesmiddelen en optische elektronica. Volgens hem is het antwoord van het buitenland op steun beter dan verwacht en hij staaft dit met het oprichten van een tweedehandsautomarkt van 100.000 m² op initiatief van Hongkong. De FAW-autofabriek vertegenwoordigt alleen al 60 pct. van de industriële productie in de stad: dit jaar wordt er naar gestreefd om één miljoen wagens van de band te laten rollen met onder meer de Chinese merken Jiefang en Hongqi en de buitenlandse Jetta, Audi and Mazda. De komende 5 jaren wil FAW 20 miljard yuan (2,42 miljard US$) investeren in het hoofdkwartier om de productie te verdubbelen.

De havenstad Dalian heeft niet alleen een ambitieus plan om tegen 2010

uit te groeien tot een havencentrum dat 80 miljoen ton petroleum, 20 miljoen ton ertsen en 10 miljoen ton equivalent verscheept. De stad kreeg de toelating te starten met een termijnmarkt voor graan en wil ook de productie in de softwaresector verdrievoudigen op 3 jaar. Al 350 softwarefirma’s hebben hun zetel in de stad, waaronder 16 firma’s uit de wereldtop zoals IBM, Dell, Nokia en Accenture. Recentelijk kwam er de Duitse software gigant SAP bij, die er haar vijfde globaal supportcentrum zal lanceren.

De 4 steden Harbin, Daqing, Qiqihar and Suihua willen op een tijdspanne van 15 jaar een nieuwe industriële corridor uit de grond te stampen op een onvruchtbaar gebied van 900 km² en dit zou 15,8 miljard yuan (US$1.9 miljard) gaan kosten. De oliehoofdstad Daqing doet mee omdat de oliebronnen beginnen op te geraken en de nieuwe corridor meer in van olie afgeleide producten zou gespecialiseerd zijn. Zo zou verlies aan banen in Daqing zelf opgevangen worden en gecompenseerd in de corridor. Kortom het ontbreekt niet aan plannen om de roestgordel nieuw leven in te blazen. De stad Fuxin waar de koolmijn uitgeput raakt, werd gekozen als piloot voor moderne landbouw met serreteelt op basis van zonneënergie. Overigens vindt de gouverneur van Jilin dat de verjonging van de oude industriële basis eerder een strategie is op lange termijn dan een eenmalige aktie. Volgens Hong zal het 10 jaren duren om het verjongingsplan te voltooien.

 

Sociaal

 

Van 1997 tot 2002 verloor in de regio één op vier personen zijn werk door de herstructureringen. Daarnaast vloeien ook miljoenen boeren af uit de landbouw. Om deze uitdaging ook sociaal aan te gaan, werden de drie provincies uitgekozen tot een pilootproject bij het organiseren van de sociale zekerheid. Voorheen geschiedde de uitkering per bedrijf, nu door een provinciale dienst. Het project houdt zowel het uitbetalen in van pensioenen, werkloosheidsuitkeringen, ziekteverzekering als een systeem van bestaanszekerheid in landbouwgebieden waar dit mogelijk is. Ook werd begonnen met het afsplitsen van 7.183 scholen, kribbes en hospitalen van de staatsondernemingen om er sociale diensten van te maken. Zij stellen alleen al een kleine half miljoen personen te werk.

De provincie Jilin staat aan kop wat betreft het verschaffen van computertoegang en recreatiemogelijkheden voor zijn gepensioneerden. 2.800 sociale werkers organiseren dit in 1.420 buurtgemeenschappen. Het streefcijfer van 85 pct van de gepensioneerden met toegang tot educatieve -en recreatieactiviteiten werd in Jilin overschreden tot 89 pct. In het Tiexi-district van Shenyang loopt met samenwerking vanuit Groot-Brittannie dan weer een gezondheidsexperiment voor stedelijke armen. Tienduizenden hebben reeds geprofiteerd van dit experiment waarbij personen met een minimum-inkomen hun gezondheidszorgen terugbetaald kregen. Toch mag gerekend dat het eveneens nog een tiental jaren kan duren vooraleer ook op het sociale vlak in het noordoosten een compleet goed functionerend systeem is uitgebouwd.

 

Beknopte bibliografie

 

Aperçu général du Nord‑Est, La Chine au Présent, 1/03/2004

Liaoning governor: Creating jobs tops agenda, Peoples daily, 28/02/04

China’s Northeast: From Largest Rust Belt to Fourth Economic Engine?  Cheng Li, China Leadership Monitor, No.9

Wen Jiabao Inspects Heilongjiang, Jilin on 1‑3 Aug, Speaks on Old Ind Bases, Xinhua, 4/08/2003

PRC Approves 100 Projects To Revitalize Northeast, Ta Kung Pao, 5/11/2003

Vice Premier: six missions to refurbish rusty industrial base,  Peoples daily, 18/10/2004

Northeast endeavors to revive a green industrial base, Peoples daily, 15/03/2004

Industrial base to emerge on barren soil, China Daily, 21/01/05

City makes progress on SOE restructuring, Wu Yong, China Daily, 2004‑12‑22

Ming Pao on Recent Workers’ Demonstrations, Unemployment in China’s Northeast, 27/03/2002

http://chinaneast.xinhuanet.com/

Oppervlakte en de bevolking van de drie provincies van het Noordoosten:

 

Provincie:    Oppervlakte      Bevolking

Heilongjiang 4.540.000 km²   38.130.000

Jilin               1.874.000  km²   27.000.000

Liaoning       1.475.000  km²    42. 380.000

 

Dit is het totaal aantal inwoners van Groot-Brittannie en Frankrijk samen

 

Hulpbronnen en producten in overvloed:

 

Het Noordoosten produceert 40% van de ruwe aardolie, een vierde van de auto’s, een achtste van het staal en 50% van het bewerkte hout van het land. De gecontroleerde voorraden van ijzer, borium, magnesium, talk, diamant en jade van de provincie van Liaoning bezetten de eerste rij van het land. De provincie staat eveneens als een van de vijf gebieden bij productie van zeezout.

De provincie van Jilin neemt de eerste plaats voor zijn voorraden van diatomiet, silicium houdende kalksteen, bitumineuze schistes, steen puimsteen en vulkanische residuen in.

Belangrijke provincie op het gebied van de minerale hulpbronnen, herbergt Heilongjiang ’s lands belangrijkste voorraden van een tiental ertsen, waarvan de aardolie, het grafiet en silicium. Zijn voorraden van bewerkt hout, ruwe aardolie, van gaas van vlas, aardgas en ruwe steenkool bevinden zich op de eerste nationale rijen. Deze van zijn steenkool bekleden de eerste plaats bij de drie provincies.

 

De stevige industriële basis:

 

In de decennia 1950 en 1960, heeft de Chinese regering een kapitaal van 30 miljard yuan in geïnvesteerd om de industriële basis van het Noordoosten, “als nijverheidswieg van nieuw China” uit te bouwen. Deze omvatte hoofdzakelijk de energiebronnen, de grondstoffen en de vervaardiging van installaties.

Heilongjiang bezet de eerste rijen van het land in de volgende sectoren: industriële uitrustings producten, grote drukrecipiënten, grote installaties voor het mijnwezen en de petrochemische industrie, alsook voor de generatoren van elektriciteit. Informatica, natuurlijke geneesmiddelen en de sector van de nieuw materialen ontwikkelen zich snel.

Jilin komt op de eerste rijen in de volgende sectoren: auto-industrie, reizigerstreinen petrochemie, ijzerhoudende legeringen, ruwe aardolie en minerale metaalhoudende producten . De auto-industrie en de petrochemie zijn traditionele pijlersectoren; de elektronica- en voedsel industrieën, evenals de geneeskunde, duiken als nieuwe sectoren in uitbreiding op.

Liaoning. De sectoren zoals locomotieven, werktuigmachines, scheepsbouw en installaties tot transformatie van elektriciteit profiteren van een belangrijk statuut op nationaal niveau; de petrochemie, de metaalindustrie, de vervaardiging van installaties, de informatica en de elektronica bezetten een primordiale positie in China; nieuwe bouwmaterialen, geneeskundige producten en meubilering kennen een ontwikkeling van hun ontwikkeling.

 

De vooruitzichten van de ecologische landbouw:

 

Het Noordoosten is de belangrijkste basis op het gebied van voedselproductie in China; het levert het derde van het handelsgraan in het land. Volgens het ministerie van de Landbouw, zullen vijf zones van productie van soja rijk aan vetten worden opgezet om van het Noordoosten het grootste wereldgebied van productie van niet- transgenetisch soja en rijk aan vetten.

Heilongjiang komt onder de drie beroemde zones van zwarte grond in de wereld voor; zijn productie van soja, tarwe, maïs, aardappels en rijst is overvloedig. De provincie is de grootste basis qua bewerking van ecologische voedingsmiddelen van China. Men vindt er de weide Songnei, één van de drie grote weides van de wereld voor weiland van de schapen. De provincie komt op de eerste plaats voor zijn bosoppervlakte, zijn bosvoorraden en zijn productie van bewerkt hout. Het gebruik van de ecologische voedingsmiddelen in de provincie staat zich eveneens op eerste plaats.

De provincie Jilin, basis van de handelsgraangewassen, vloeit van maïs, over soja tot rijst over, en zijn maïsteelt is van wereldfaam.

De voornaamste landbouwplanten van Liaoning zijn rijst, maïs, sorgho en tarwe. De tabak is een belangrijke industriële cultuur voor deze provincie. Een van de voornaamste gebieden van fruitproductie, produceert Liaoning elk jaar meer dan 1,8 miljoen ton fruit.

 

Varia:

 

De drie provincies hebben samen 150 instellingen van hoger onderwijs met 4 miljoen studenten.

Het netwerk van auto-, spoorwegen en waterwegen is ontwikkeld.

Hoewel de 3 provincies 8 pct van China’s grondoppervlakte, bevolking en nijverheidsproductie tellen, ligt het aandeel qua buitenlandse investeringen en inzake export maar op respectievelijk 6 en 4 p