De Chinese president Xi Jinping heeft op dinsdag 9 februari 2021 de top van China en de Centraal- en Oost-Europese landen (17+1 top) voorgezeten. De conferentie via een videoverbinding was uitgesteld vanwege de pandemie met COVID-19.
Negen jaar geleden nam China het initiatief tot een regelmatige samenwerking met 16 landen in Centraal- en Oost-Europa. In april 2019 sloot Griekenland zich daarbij aan. Vanaf dan werd 16+1 (waarbij 1 staat voor China) veranderd in 17+ 1.
Agenda
China had aangedrongen op deze top. Volgens Chinese waarnemers stond de ontmoeting in het teken van een hernieuwde samenwerking tussen de twee partijen en hun voorbereiding op de toekomst, na de overwinning op de pandemie. Op de agenda: economie, gezondheidszorg en ‘contacten tussen de volkeren’. De top was een gelegenheid om de Europese belangstelling te peilen voor Chinese vaccins tegen het coronavirus. Nog een kwestie die in de kijker liep was hoe de verschillende partners zouden omgaan met de wisseling van de (presidentiële) wacht in de VS.
Vaccins
Er zijn landen die deel uitmaken van de 17 leden van de Centraal en Oost-Europese groep (CEE) die al Chinese coronavaccins hebben aangekocht of hebben verzekerd dat ze een bestelling zouden plaatsen. Dat zijn : Servië, Hongarije, Noord-Macedonië en Montenegro. Servië is kandidaat-lid van de EU. Het land heeft 1 miljoen dosissen van het Chinese Sinopharmvaccin gekregen. Hongarije heeft als eerste land dat daadwerkelijk lid is van de Europese Unie het Sinopharm coronavirusvaccin aangekocht. Tsjechië onderzoekt de mogelijkheid om zijn vaccinatiecampagne te versnellen door de aangekochte, door de EU goedgekeurde, vaccins aan te vullen met Russische en Chinese. China hoopt dat de initiatieven van de genoemde landen de deur kunnen openzetten naar een uitgebreider Europees beroep op Chinese vaccins.
Traditionele geneeskunde
China zou verder belangstelling hebben voor het kweken van Chinese kruiden in bepaalde landen van de CEE-groep. Dat kan een voortgezette ontwikkeling betekenen van de bestaande samenwerking op het gebied van de traditionele Chinese geneeskunde. In Hongarije hebben Chinese bedrijven die Traditionele Chinese Geneeskunde aanbieden bij de strijd tegen de COVID-19 pandemie veel succes gehad (in Italië ook, maar dat land hoort niet bij de CEE-groep).
Groen
Verder wil China graag meer samenwerken met Centraal- en Oost Europa plus Griekenland op het terrein van de digitale en de groene economie. De CEE landen zien de periode na de pandemie als een kans om de groene economie te ontwikkelen. Dat sluit aan bij de inspanningen die China op dit gebied doet en de ambitieuze doelstellingen van het land.
Resultaten
Volgens het Chinese ministerie voor Handel (Ministry of Commerce, MOFCOM) neemt de handel tussen de landengroep en China elk jaar met 8 % toe en bereikte het volume in 2020 voor het eerst een waarde van 100 miljard dollar. Dat is 85 % meer dan negen jaar geleden, in het begin van de samenwerking. De import in China vanuit de CEE landen groeit veel sneller (met 22 %) dan de export in omgekeerde richting. Volgens Xi is China van plan om de komende vijf jaar meer dan $ 170 miljard aan goederen uit CEE-landen te importeren. China streeft ernaar de invoer van landbouwproducten uit CEE-landen de komende vijf jaar te verdubbelen en streeft naar een stijging van 50 procent in de bilaterale landbouwhandel. China is ook bereid de import van goederen uit CEE-landen uit te breiden. Ook de directe buitenlandse investeringen in energie, infrastructuur en logistiek nemen in beide richtingen toe. Dat alles moet een oplossing bieden voor de klacht over een onevenwichtige handelsbalans die ook in Oost- en Centraal Europa hier en daar weerklinkt.
Alles is relatief, of toch niet?
De bilaterale betrekkingen tussen China met sommige van de 17 landen zijn echter steviger dan de multilaterale met het hele ‘blok’. Uiteindelijk blijven de betrekkingen met Frankrijk en Duitsland voor China ook nog altijd het belangrijkste. Dat China de 17 zal losweken uit de Europese familie zoals in de EU werd beweerd zal niet gauw gebeuren en was uiteindelijk ook nooit echt de bedoeling van China. Een belangrijk resultaat van de 9-jarige samenwerking tussen de CEE-landen en China is wel dat alle landen van deze specifieke regio samenwerkingsakkoorden met het Belt&Road Initiative hebben gesloten, een primeur. Chinese bedrijven investeerden in 2020 maar liefst 3,14 miljard dollar in infrastructuurprojecten, waaronder de spoorlijn Boedapest-Belgrado en de Peljesac-brug in Kroatië.
Europa – VS – China
Europese commentatoren menen een zekere lusteloosheid en ontevredenheid over de betrekkingen tussen de CEE als groep en China te constateren. Er was naar het schijnt weinig animo voor de top. China heeft de bijeenkomst vrij snel en ad hoc, zonder veel tamtam, georganiseerd. Estland en Litouwen namen niet deel aan de top. Binnen de groep van landen zijn er personen en organisaties die aansturen op een keuze tussen de VS en China, met een voorkeur voor de VS. Sven Sakkov, ambassadeur van Estland in Finland, een NAVO-havik, heeft op de Estse radio de CEE landen gewaarschuwd voor China ‘omdat de mensenrechten schendt in Xinjiang en Hongkong’. Polen had zich verzet tegen het afsluiten van het Investeringsakkoord tussen de EU en China. Poolse politici vonden dat de EU moest wachten tot de nieuwe Amerikaanse president wat meer in zijn kaarten had laten kijken over wat hij de EU te bieden had. China steekt het niet weg: het wil met deze top een signaal geven aan Biden dat hij niet moet proberen de Europese landen tegen China in te nemen. Misschien is dat wel de hoofdreden waarom de conferentie zo nodig snel en een wellicht wat provisorisch in elkaar geknutseld werd. Als het lukt om de samenwerking tussen de 17 en China wat meer vaart te geven, zal het als signaal aan Biden, een goed resultaat van deze top blijken te zijn.
17+1 = ?
Bovendien is het feit dat niemand minder dan Xi Jinping de bijeenkomst enthousiast heeft ingeleid (17 + 1 is meer dan 18) en voorgezeten wel degelijk een teken van het belang dat Beijing hecht aan het prima functioneren van het samenwerkingsverband 17+1. Xi maakte in zijn toespraak een aantal keer duidelijk dat China de CEE-lidstaten van de EU als een belangrijk onderdeel van de Unie ziet en de hele groep van 17 als een belangrijke partner van de complete EU. De Chinese president zegde toe dat China alles in het werk zal stellen opdat ook de CEE-landen meer voordelen kunnen halen uit de samenwerking tussen China en de hele EU.
Bronnen: Xinhua, Global Times, South China Morning Post, Asia Nikkei.com
De Volledige Engelse tekst van Xi’s toespraak leest u hier.
