Het Politiek Bureau van de Communistische Partij van China maakt bekend dat het 20ste partijcongres zal plaatsvinden vanaf 16 oktober. Dit vijfjaarlijkse evenement dient om belangrijke nieuwe politieke oriëntaties vast te leggen en om de leidende organen van de Partij te vernieuwen.
Er is beslist dat het voltallige Centraal Comité op 9 oktober bijeenkomt om de laatste hand te leggen aan de voorbereidingen van het Congres dat op 16 oktober aanvangt en normaal een viertal dagen duurt.
Politieke besluitvorming
Partijcongressen dienen vaak om belangrijke politieke oriëntaties vast te leggen.
Zo besliste het congres van 1992 om in China de socialistische markteconomie in te voeren en de te rigide planning naar Sovjetmodel te laten varen. Op het congres van 1997 werd beslist dat de privébedrijven niet alleen zouden toegelaten worden, maar voor langere tijd een rol in de Chinese economie zou spelen. Vanaf het congres in 2002 werden privékapitalisten die het socialisme steunen onder bepaalde voorwaarden toegelaten als partijlid.
Partijcongressen zijn ook de gelegenheid om meer algemene principes in de partijstatuten op te nemen. In 2002 besliste men op aanbrengen van aftredend secretaris-generaal Jiang Zemin dat de Partij prioritair tot taak had drie dingen te vertegenwoordigen: de meest gevorderde productiekrachten, de moderne socialistische cultuur en de belangen van de grote meerderheid van het volk. In 2007 liet secretaris-generaal Hu Jintao goedkeuren dat de ontwikkeling van China meer wetenschappelijk moest gebeuren. Hijzelf wilde daar ook ‘harmonieus’ (met meer aandacht voor sociale en milieuaspecten) aan toevoegen maar dat kwam niet in de besluiten. Maar het Congres van 2012 keurde het ‘Geïntegreerd Plan op Vijf Vlakken’ goed waarin naast economische ontwikkeling ook prioriteit gegeven wordt aan sociale, politieke, culturele en milieuaspecten.
Het congres van 2017 nam de ‘Ideeën van Xi Jinping voor een Chinees socialisme in het nieuwe tijdperk ‘ op in de statuten. Met het nieuwe tijdperk werd bedoeld de aanloop naar de honderdste verjaardag van de volksrepubliek in 2049, in nieuwe omstandigheden waarin China rijker en machtiger geworden is maar tegelijk meer weerstand uit de VS ondervindt.
Geen sensationele beslissingen?
Het bericht van het politbureau over het 20ste congres vermeldt dat China zich op een cruciaal moment bevindt aan het begin van een nieuwe reis naar een modern socialistisch land in al zijn facetten, met de doelstellingen voor 2049.
Het Congres zal de werking beoordelen van het Centraal Comité waarvan Xi Jinping de kern uitmaakt en de manier waarop het leiding geeft aan de Partij en het Chinese volk – inclusief alle etnische groepen- op weg naar het socialisme met Chinese eigenschappen in het nieuwe tijdvak. Het zal ook belangrijke actieplannen formuleren en politieke krijtlijnen uitzetten voor de toekomst.
Meer concreet wordt de tekst niet. Het Congres zal mobiliseren voor het ‘Geïntegreerd Plan op Vijf Vlakken’ (van 2012, zie hoger) en de ‘Viervoudige Brede Strategie’ (een middelmatig welvarende maatschappij, een verdieping van de hervormingen, een rechtsstaat en een goedwerkende Partij) , voor het bevorderen van de ‘gemeenschappelijke vooruitgang voor allen’, het verbeteren van de partijwerking en de realisatie van een gedeelde toekomst voor de mensheid.
Benoemingen
Naast inhoudelijke beslissingen dient het Congres voor het aanduiden van een nieuwe partijleiding.
De zowat 2.300 afgevaardigden vertegenwoordigen alle geledingen van de 95 miljoen leden. Bij de keuze van de afgevaardigden is erover gewaakt dat naast verantwoordelijke kaders ook verdienstelijke gewone partijleden en werkende mensen aan bod komen..
De afgevaardigden verkiezen in geheime stemming de ongeveer 200 leden van het Centraal Comité plus een aantal plaatsvervangers.
Ze verkiezen ook de Centrale Commissie voor Discipline en Inspectie. Deze commissie is bevoegd voor het onderzoek naar wanpraktijken door partijleden. Ze kan disciplinaire straffen uitspreken en bij zware overtredingen dossiers overmaken aan de rechtbank.
Aansluitend bij het Congres volgt de eerste voltallige zitting van het Centraal comité. Daar worden de ongeveer 20 leden van het Politbureau en de eigenlijke topleiding, de zeven tot negen leden van het Permanent Comité verkozen.
Het staat zo goed als vast dat Xi Jinping herkozen wordt voor een derde termijn als secretaris-generaal. Heel wat andere leidende figuren gaan met pensioen. Onder hen de nummer 2 in de Partij, premier Li Keqiang.
Doordat China een meritocratie is waarin een politicus zich op elk niveau moet bewijzen vooraleer een trapje hoger te geraken, zitten er in de leidende organen geen jonge populaire politici. Het gebeurt zelden dat iemand meer dan twee termijnen in het Politiek Bureau zit vooraleer de pensioenleeftijd te bereiken. Toppolitici worden normaal niet meer verkozen wanneer ze 66 jaar of ouder zijn. Alleen voor de secretaris-generaal is er traditioneel een uitzondering.
De rotatie aan de top is daardoor groot. Het is afwachten wie deze keer in het nieuwe Politiek Bureau en in het Permanent Comité zal geraken. Daar moet logischerwijze de persoon bij zijn die de fakkel van Xi binnen vijf (of tien?) jaar kan overnemen.
De verkiezingen voor de nationale topfuncties zijn het sluitstuk van een piramide van congressen en verkiezingen. Voorafgaand aan het nationaal Congres zijn er overal lokale en provinciale congressen doorgegaan. Tegen einde juni was dit proces voltooid. Alle provincies hebben nieuwe leidende organen met een permanent comité en een partijleider verkozen.
Bronnen: Xinhua, Caixin
