Mijn eerste Chinareis was in 1984, de voorlaatste in 2015. Daartussen zaten er vele tientallen. Bij elke reis werd ik opnieuw verrast door de snelle verandering van China. De reis in september dit jaar was geen uitzondering. Op nummer één van de verrassingen stond deze keer de snelle technologische vooruitgang, nummer twee is de sterk toenemende binnenlandse consumptie.
Van deelfiets tot zweeftrein
Op weg van de luchthaven naar de stad Beijing zie je meteen de miljoenen gele, rode, blauwe en groene deelfietsen. Bij ons moet je een deelfiets nog afhalen van en terugbrengen naar een stelplaats. In de grote Chinese steden zijn de fietsen uitgerust met een zendertje. Wanneer je ze niet meer nodig hebt, laat je de fiets gewoon achter. Zoek je een fiets, dan zegt een app op de smartphone je wel waar de dichtstbijzijnde te vinden is.
In de grote steden rijden geen lawaaierige of stinkende bromfietsen meer. Ze zijn verplicht overgeschakeld op elektrische rijwielen. Vorig jaar zijn er 28 miljoen verkocht, lees ik in De Standaard. Je ziet nu in de grote steden ook al laadpalen voor elektrische deelauto’s. De Chinezen hebben een belangrijke technologisch voorsprong genomen op het gebied van efficiënte en lichte batterijen voor voertuigen. Europa probeert nu de achterstand in te lopen, door eigen onderzoek te ondersteunen. En grote automerken zoals Ford sluiten in China joint-ventures af om mee te kunnen met de laatste nieuwe technologie van elektrische auto’s.
De verkeersellende in de Chinese megasteden wordt nog steeds erger. Bij een toeristisch bezoek aan Beijing sta je meer uren in de file dan je aan bezoeken kan besteden. De druk om hiervoor oplossingen te zoeken is immens. Chinese overheid en bedrijven investeren massaal in de ontwikkeling van voertuigen zonder bestuurder en drones voor goederen- en personenvervoer.
Alleen een buitenlander staat nog op straat te zwaaien naar een vrije taxi. Chinezen hebben een Didi-app op hun smartphone; je bestelt en weet meteen wie je wanneer komt ophalen. Betalen met geld gebeurt ook hier niet meer. Didi heeft Uber uit China weggeconcurreerd.
Sinds 1 september rijden de treinen op een aantal grote lijnen zoals Beijing-Shanghai aan 350 km. per uur. De magnetische zweeftrein tussen Pudong luchthaven en het centrum van Shanghai is de enige operationele in de wereld. De lijn wordt momenteel doorgetrokken naar Hongqiao luchthaven. Maximum snelheid: 435 kilometer per uur; het zou sneller kunnen, mocht de lijn langer zijn.
Verslaafd aan de digitale wereld?
In de metro zie je niemand meer zonder smartphone. De Chinezen hebben eigen, en in veel gevallen betere alternatieven ontwikkeld voor google, twitter, facebook, whatsapp, amazon en aanverwanten. Wifi en 4G zijn alomtegenwoordig. China wil leider worden voor 5G.
Baar geld is in sneltempo aan het verdwijnen. Chinezen betalen nu alles met hun smartphone. Met een klik op de QR-code betaal je niet alleen in de stad, maar ook op boerenmarkten in de plattelandsgemeenten.
Chinezen noemen hun land het veiligste ter wereld. Je ziet niet meer politie op straat dan bij ons, misschien zelfs minder. Bewaking is nu een elektronisch gebeuren. Camera’s tot in de dorpen, voertuigen identificatie op de snelwegen, elektronische gezichtsherkenning bij binnenkomen en buitengaan van het land. Gesofistikeerde scanners van bagage en handbagage op luchthavens, waaraan geen enkel verdacht detail ontsnapt: in een derde van de valiezen van onze groep ontdekte de scanner op de luchthaven van Beijing een verdacht voorwerp. Op alle plaatsen waar veel mensen samen komen wordt nu gescand. Dat gebeurt efficiënt, de wachttijden zijn niet noemenswaardig toegenomen.
Een Belgische bioscoopketen kondigt deze week trots de voorbereiding aan van vierdimensionale cinema. Maar in het museum op de site van de wereldexpo 2010 in Shanghai beleefden wij dat nu al.
We hebben een aantal dorpen op het platteland bezocht. Daar werd gewezen op het belang van e-commerce voor de rurale ontwikkeling. Boeren in het afgelegen binnenland hebben vandaag een webshop. Ze verkopen hun producten rechtstreeks aan klanten op honderden kilometers afstand. Dankzij een uitstekende logistieke organisatie verloopt de levering snel en goedkoop. Ook ruraal toerisme floreert als nooit tevoren. Rechtstreeks boeken is eenvoudig dank zij het internet.
We bezochten het arrondissement Pixian, nabij Chengdu. Pixian was tot voor kort platteland. In minder dan twee jaar is er een verbluffende infrastructuur uitgebouwd voor een internationaal technologisch ontwikkelingsgebied naar het model van Silicon Valley. Ook sommige grote wereldspelers zijn er al present. Met de hulp van de plaatselijke en provinciale overheid wordt er geïnvesteerd in vijf speerpuntdomeinen van de informatica en telecommunicatie. De technologische incubator van Pixian is slechts één van de driehonderd in het hele land. Het project past in het nationale streven van in China om tegen 2025 op 10 specifieke technologiegebieden de wereldtop te bereiken en tegen 2050 op alle gebieden een leider te zijn.
Technologische vooruitgang is overigens een noodzakelijke voorwaarde om de sprong te kunnen maken naar een land met middelmatig inkomen per hoofd naar een met een hoog inkomen. ‘Made in China’ moet ‘ Designed in China’ worden.
Meer en betere consumptie
De voortdurende verbetering van het leven van Wang met de pet is de tweede belangrijke waarneming tijdens deze reis. Sinds 2012 kent China immers een versnelde en zichtbare transitie van een op goedkope uitvoer gerichte economie naar een die gericht is op gesofistikeerd binnenlands verbruik.
Het aantal Chinese toeristen neemt van jaar tot jaar toe. Het is tegenwoordig zoeken naar blanke toeristen in de massa. Voor het eerst hadden we ook gidsen die meer verdienen door Chinese groepen in Europa te begeleiden dan door Westerse groepen in China te begeleiden.
De kwaliteit van de toeristische infrastructuur en het niveau van de souvenierwinkels neemt zienderogen toe.
De verstedelijking is overal merkbaar. Plattelandsarrondissementen rond de grotere steden worden stadsdistricten. Naast materiële welvaart brengt dat voor de bevolking ook een betere sociale zekerheid mee. Het dorp Donghan, dichter bij Xi’an, haalt onder meer meerwaarde uit de verkoop van boerenschilderijen. Praktisch voor elke woning stond een recente auto. In het buurdorp werden al de nieuwste woontorens van de stadsuitbreiding gebouwd en het oudste deel van Donghan verandert binnenkort ook in moderne hoogbouw. Maar ook de transformatie van afgelegen gebieden is fenomenaal. Ik bezocht voor de vijfde keer in tien jaar het arrondissement Danfeng, in de bergen op 300 km van Xi’an. Dit voorheen afgelegen arm arrondissement met 300.000 inwoners is nu ontsloten door de aanleg van moderne wegen. De hoofdplaats met vroeger alleen laagbouw staat vol met torengebouwen. We zagen er een aantal initiatieven om meerwaarde te creëren, van wijnbouw en ruraal toerisme tot de heropbouw van een pittoresk historische stadje.
In de steden zelf zijn de tekenen van toegenomen welvaart legio. De producten in de winkels en de winkelinrichting zijn gesofistikeerder. De mensen in de straat gaan beter en stijlvoller gekleed. Het openbaar vervoer verbetert, met meer metrolijnen en comfortabeler bussen. Ik had ook de indruk dat er minder bouwprojecten stillagen dan twee jaar geleden. De Skyline van steden in het binnenland zoals Chongqing of Chengdu begint te rivaliseren met die van Shanghai. Het aantal privéauto’s blijft toenemen, al is dat niet altijd een verbetering. Om de pollutie te bestrijden is uit de grote steden steenkool gebannen. Dat betekent onder meer geen kolenkachels- of fornuizen meer. Helaas sneuvelden daarbij ook de typische restaurants voor hotpot op steenkool en de gezellige barbecues langs de straat.
In navolging van Beijing zijn steden begonnen met het renoveren of vaker het volledig heropbouwen in oude stijl van delen van het stadscentrum. Dujiangyan nabij Chengdu is zo een verborgen parel. Daar komen moderne stijlvolle gebouwen bij, niet zelden ontworpen door de beste internationale architecten. Chongqing heeft twee adembenemende theatercomplexen. Een derderangstad zoals Wanxian (Wanzhou) heeft een hypermodern museum van de migratie. Na jarenlange verloedering of vervanging door fantasieloze hoogbouw krijgen de Chinese stadscentra opnieuw stilaan een ziel.
De verbetering van de levensstandaard heeft ook invloed op de stemming bij het publiek. President Xi Jinping wordt overal spontaan geprezen. Daarbij heeft men het meestal over zijn niet-aflatende strijd tegen de corruptie – men stelt het onkreukbare Singapore als na te volgen voorbeeld- en zijn pogingen om China op de wereldkaart te zetten.
Wat me uitzonderlijk is opgevallen tijdens mijn bezoek aan China dit jaar is dat de hoffelijkheid tegenover de zwakke weggebruiker in het verkeer (vooral in de kleinere steden) enorm is verbeterd. Dit komt door een strengere wetgeving.