Dit artikel van Ed Sander verscheen eerder op de website China2025.nl. Het biedt een zeldzaam inzicht in de werking van de Chinese staatsmedia. Het is het tweede in een reeks van twee.
Een Nederlandse redacteur bij een Chinese mediastart-up
Twee weken geleden schreef ik over het Chinese mediabedrijf Sixth Tone. Na het schrijven van dat stuk was ik erg benieuwd hoe het is om bij deze organisatie te werken, dus ik belde op een zondagmiddag met Kevin Schoenmakers in Shanghai.
Kevin behaalde zijn sinologie bachelordiploma aan de universiteit in Leiden en wilde graag een master doen in dezelfde richting. Zijn interesse ging vooral uit naar de snelle veranderingen in de Chinese samenleving en hij wilde daar dan ook graag zijn master over schrijven. Hij besefte dat hij dat het beste in China zelf kon doen en verhuisde daarom naar Shanghai, waar hij aan de Fudan Universiteit zijn master behaalde.
Een klasgenoot van Kevin liep stage bij The Paper (Pengpai) op het moment dat het initiatief voor Sixth Tone geboren werd en tipte hem over de vacatures die daardoor ontstonden. Zo kwam Kevin in 2016 terecht bij deze mediastartup. Het was geen vooropgezet plan om in de journalistiek te werken: ‘Ik las natuurlijk wel altijd veel nieuws, maar het was nooit echt mijn droom, als ik eerlijk ben. Maar ik vind het in de praktijk toch wel erg leuk.’
Bij Sixth Tone werkt Kevin in een internationaal team van Chinezen en buitenlanders. Hij werkt aan langere artikelen voor Sixth Tone, en was tot voor kort lid van het nieuwsteam. ‘Elke ochtend hebben we een vergadering waar we de nieuwsonderwerpen van die dag bespreken en een selectie maken. Ik doe daar uiteindelijk het redactiewerk over.’
Menselijke invalshoek
Hoewel Sixth Tone is ontstaan uit The Paper is de inhoud volledig anders. ‘In principe doen we bij Sixth Tone ons eigen ding. Het komt wel regelmatig voor dat wij een goed artikel op The Paper vertalen naar het Engels. Maar in principe schrijven we grotendeels onze eigen artikelen. Het is dus niet zo dat we samen vergaderen over wat we gaan schrijven; het is vrijwel helemaal gescheiden.’
Sixth Tone heeft een bijzondere plek in het nationale en internationale medialandschap. ‘Ik denk dat we een zekere niche bezetten. Engelstalige publicaties als de China Daily en de Global Times dragen vooral het officiële Chinese nieuws uit. Die opdracht hebben wij niet; er wordt ons niet verteld wat we moeten publiceren. De buitenlandse media hebben daarnaast een andere focus en schrijven meer over economie, politiek in Beijing en internationale relaties. Wij bekijken China op een unieke wijze. We kiezen andere verhalen en over onderwerpen als politiek en economie schrijven we net iets anders. Vanaf het begin is het bij Sixth Tone onze insteek geweest om verhalen te schrijven vanuit een menselijke invalshoek.’
Je hoort wel eens dat westerse lezers met name geïnteresseerd zijn in slecht nieuws en problemen. Voor het ongetrainde oog kan het lijken alsof Sixth Tone haar artikelen vooral selecteert op dergelijke content, maar Kevin denkt daar anders over. ‘We schrijven voor een westers publiek, maar ik denk niet dat we expliciet stilstaan bij de vraag of iets een feel-good– of feel-bad-verhaal is. We willen schrijven over de dingen die in China gebeuren en soms zijn die verhalen positief en soms negatief.’
Censuur
The Paper en Sixth Tone zijn beide onderdeel van de Shanghai United Media Group en daarmee, ondanks de vaak progressieve berichtgeving, toch nog steeds onderdeel van de staatsmedia. In de praktijk wordt er echter geen strenge sturing gegeven met betrekking tot datgene wat Sixth Tone publiceert. ‘We krijgen geen opdrachten over wat we moeten schrijven en doen in principe wat we zelf willen. Maar het mediaklimaat in China is op het moment wel moeilijk, ook voor buitenlandse media. Het komt dus wel voor dat we dingen schrijven die niet gepubliceerd kunnen worden. We besluiten dat zelf niet, maar krijgen dat te horen via onze Chinese hoofdredacteur. Soms wordt een artikel gepubliceerd en verdwijnt later.’ Wie precies die beslissingen neemt of verzoeken doet is Kevin onduidelijk.
Verwijderingen van artikelen komen met enige regelmaat voor op Sixth Tone. Het lijkt dan vooral te gaan om gevoelige berichtgeving over gedrag van overheidsfunctionarissen en activisten. Zo verdwenen artikelen over de overheid in Henan die haar personeel opdracht gaf alleen nog lokale alcohol te drinken (artikelen over overheidsambtenaren die niet meer mogen drinken zijn wel toegestaan), een artikel over kritiek van Chinezen op een islamitische gebedsapp van Huawei en een artikel over de Oscar-nominatie van de documentaire over activiste Hooligan Sparrow. Opmerkelijk is dat sommige artikelen, zoals het stuk over gebrekkige aanleg van hogesnelheidslijnen, op Sixth Tone niet gecensureerd werden, terwijl dat wel gebeurde op de Chinese zusterpublicatie The Paper. Als ik de Google-cacheversies deel op Twitter gaat dit vaak gepaard met ‘likes’ van Sixth Tone-medewerkers, wat iets zegt over de manier waarop zij deze censuur zelf ervaren. Kevin: ‘Soms liggen dingen gevoelig en soms niet. Het wordt niet aangekondigd. Ik vind persoonlijk dat we bij Sixth Tone regelmatig artikelen plaatsen die de grenzen opzoeken en kritisch zijn over de overheid.’
Jong internationaal team
Een leuker aspect van zijn werk is voor Kevin dat hij samenwerkt met een erg jong team van mensen die veelal recent zijn afgestudeerd en nog niet zo heel veel media-ervaring hebben. ‘Veel van mijn collega’s hebben wel een journalistenopleiding gevolgd en stage gelopen bij mediabedrijven, maar Sixth Tone is voor de meesten, net als voor mij, hun eerste echte baan. In de anderhalf jaar dat we dit werk doen zijn we gegroeid en beter en sneller geworden.’
Lastiger is de grote druk waaronder soms gewerkt wordt: ‘We werken met een strak tijdsschema en die deadlines halen blijft soms moeilijk. Ik moet eigenlijk altijd wel minimaal een uur overwerken om alles af te krijgen. Dat komt overigens grotendeels doordat we in twee talen werken. Bij alles wat we doen moet er een vertaalslag gemaakt worden. Bronmateriaal is vaak in het Chinees en het eindresultaat moet Engelstalig worden. Het is een uitdaging om alles goed te vertalen en dat teksten gemakkelijk lezen in het Engels, maar wel trouw blijven aan het originele Chinees.’
Kevin’s Chinees is goed, hoewel hij toegeeft dat zijn Engels beter is. De verbondenheid tussen de Chinezen en de westerlingen in het Sixth Tone-team is volgens hem ook prima. ‘Je ziet wel dat het er met zaken als eten wat meer gescheiden aan toe gaat. De een eet immers liever noedels en de ander liever een broodje. Natuurlijk zijn er uitdagingen in een internationaal team. Sommigen spreken niet zo goed Engels en anderen niet zo goed Chinees. Maar over het algemeen gaat het erg goed. We hebben allemaal hetzelfde doel.’
Hoewel het grootste deel van zijn werk bestaat uit eindredactie schrijft Kevin maandelijks ook een tot vijf artikelen. Een van zijn persoonlijke favorieten was een stuk over een satirisch artikel van The New Yorker dat door de Chinese pers voor waar werd aangenomen. Het meest trots is hij tot nu toe echter op de verslaggeving rondom Harm Fitié, de Nederlander die verdacht werd van de moord op zijn Chinese buurman. ‘Een van mijn collega’s ging voorafgaand aan de laatste rechtszaak naar Beijing en interviewde zowel de familie van de overleden buurman als de vriendin van Fitié. Het was een hele goede reportage, een diepgaand verslag over wat er aan de zaak ten grondslag lag.’
Het oorspronkelijke artikel verscheen op china2025.nl
De website van Ed Sander is chinatalk.nl
