De Zweeds-Chinese ‘verdwenen’ boekhandelaar Gui Minhai roept Zweden op zich niet met zijn zaak te bemoeien en hem niet langer ‘als een pion op een schaakbord’ te gebruiken. Dat gebeurde in een interview met media uit Hongkong, Taiwan en het vasteland.
Gui Minhai tijdens het interview
Gui Minhai, een 53-jarige Zweed van Chinese afkomst, is in de gevangenis van Ningbo geïnterviewd door de South China Morning Post (SCMP) van Hongkong, samen met enkele andere media. De journalisten mochten zonder enige beperking vragen stellen. De mist rond wat er recent gebeurd is trekt een beetje op.
Gui Minhai werd op 20 januari door de politie van de trein gehaald die hem samen met Zweedse diplomaten van zijn woonplaats Ningbo naar Beijing moest brengen. Zweden protesteerde heftig omdat de rechten van haar staatsburger geschonden zouden zijn.
Voorgeschiedenis
Gui Minhai maakte deel uit van een organisatie in Hongkong die vooral lasterlijke boeken over de leiders van de CPC uitgaf en verspreidde. Legaal in Hongkong, maar illegaal op het vasteland. In 2015 werden vier verantwoordelijken van de organisatie op het vasteland en aan de grensovergang met Hongkong opgepakt en pas maanden later, na een bekentenis, weer vrijgelaten. Gui zelf woonde in Thailand en verdween plots naar China. In een -volgens buitenstanders gedwongen- verklaring van 2016 verklaart hij vrijwillig te zijn gegaan. In China moest hij nog een oude gevangenisstraf uitzitten van twee jaar omdat hij rijdend onder invloed een aanrijding met dodelijke afloop had veroorzaakt.
Die gevangenisstraf eindigde in oktober 2017. Gui was vrij maar mocht het land niet verlaten. Er liep immers nog een onderzoek tegen hem betreffende het illegaal verspreiden van lasterlijke boeken in China. Hij verbleef in Ningbo in de buurt van zijn moeder en zussen. Op 20 januari trok hij naar Beijing voor medische zorgen. Hij heeft symptomen die op de zenuwziekte ALS kunnen wijzen. Gui was op zijn reis vergezeld van Zweedse diplomaten. Toen werd hij door een tiental politiemensen uit de trein gehaald.
De Zweedse overheid heeft formeel en sterk geprotesteerd bij Beijing over de ‘brutale actie’. Ze eist dat Gui correcte consulaire en medische bijstand kan krijgen, dat hij vrijgelaten wordt en naar het buitenland mag vertrekken.
Interview
De South China Morning Post kreeg van de Chinese overheid het aanbod samen met andere media een interview met Gui te doen, in de gevangenis van Ningbo. SCMP aanvaardde op voorwaarde dat onbeperkt vragen mochten gesteld worden. Naast SCMP namen nog media deel van het vasteland, van Hongkong en van Taiwan.
In het interview zei Gui dat hij niet verplicht werd om met de pers te praten. Hij verzocht de Zweedse overheid met aandrang niet meer tussen te komen in zijn zaak. Zijn woorden waren letterlijk dat hij ‘niet meer gebruikt wilde worden als een pion op een schaakbord’. Hij zou zelfs overwegen zijn Zweedse nationaliteit op te geven.
Tijdens zijn verblijf in Ningbo zou de deur van Gui platgelopen zijn door Zweedse diplomaten. Ze stelden hem een plan voor om met onder het voorwendsel van medische verzorging naar Beijing te reizen en naar de Zweedse ambassade te trekken. Een maal daar zouden ze wel een middel vinden om hem naar Zweden te laten vluchten. Hij zou op de ambassade moeten praten met een Zweedse China-expert en een vertegenwoordiger van een Amerikaanse stichting. Eerst weigerde Gui maar uiteindelijk aanvaardde hij. Intussen heeft hij spijt van zijn beslissing. Hij schreef ook al een brief naar de Zweedse ambassade in Beijing met de vraag hun tussenkomst te stoppen.
Reacties
Na het interview heeft het Chinese ministerie van Binnenlandse Veiligheid bekend gemaakt dat Gui momenteel gevangen zit op verdenking van het lekken van staatsgeheimen. De Chinese krant Global Times heeft het ook over niet nader genoemde geheime documenten die Gui op de trein bij zich zou hebben gehad.
Het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt dat ‘Zweden volledig in overeenstemming met het internationale basisrecht betreffende consulaire steun gehandeld heeft’ en bevestigt zijn eerdere eisen.
Volgens William Nee van Amnesty International is het zo goed als zeker dat Gui in het interview verteld heeft wat de Chinese overheid hem wilde doen vertellen.
De Britse krant The Guardian stelt dat de journalisten die deelnamen aan het interview allemaal pro-Beijing waren. Zelfs de SCMP is volgens de Guardian verdacht.
Bronnen: SCMP, Global Times, Guardian.
