Buitenlandminister Wang Yi heeft tijdens een persconferentie de krijtlijnen van het Chinees buitenlands beleid in het huidige geopolitieke klimaat uiteengezet. We halen er de voornaamste punten uit.
Buitenlandminister Wang Yi heeft ter gelegenheid van de jaarlijkse voltallige bijeenkomst van het Chinese parlement een virtuele persconferentie gehouden. Wang is behalve minister ook staatsraad en lid van het politbureau van de Communistische Partij van China. Hij gaf een inkijk op de Chinese visie op de wereld in de coronacrisis en na het aantreden van een nieuwe Amerikaanse president.
Die nieuwe Amerikaanse president heeft al verklaard dat hij het offensief van zijn voorganger tegen China in grote lijnen wil voortzetten. Het grootste verschil is dat hij de VS niet alleen in de strijd wil gooien maar bondgenootschappen tegen China wil smeden. Daarbij zijn vooral de EU, de NAVO en de Quad (VS,Japan,Australië,India) belangrijk.
De South China Morning Post in Hongkong noteerde dat Wang Yi vooral tijd besteedde aan ontwikkelingslanden in Afrika, Latijns-Amerika en Zuid-Oost Azië. Hij focuste deze keer op de samenwerking met die landen en de hulp die China hen aanbiedt. Op vorige persconferenties werd eerder ingegaan op vragen die de grote westerse media stelden. Tegenover de alliantiepolitiek van de regering Biden mikt China op solidariteit van de ontwikkelingslanden, zo besluit de krant.
In diezelfde strategie past de olijftak die Wang Yi aan Japan en India bood, en zijn oproep om de band met de ASEAN-landen te versterken.
De anti-Chinese alliantiepolitiek van Biden kwam impliciet ter sprake, wanneer Wang Yi echte voor iedereen voordelige multipolariteit stelde tegenover kliekvorming.
China probeert confrontatie te vermijden. Wang Yi benadrukte enkele keren dat landen met verschillende sociale systemen wel verschillen en tegenstellingen hebben, maar die zijn onder controle te houden door dialoog en hoeven samenwerking op een aantal domeinen niet in de weg te staan. De boodschap naar de EU en – met minder hoop op succes- naar de VS is duidelijk.
Wat vertelde Wang Yi concreet?
Een stevig partnerschap met ontwikkelingslanden
Momenteel is de eerste prioriteit in de samenwerking tussen China en Afrika de COVID-19 pandemie onder controle houden en elkaar te steunen om de economieën terug normaal te laten werken. China levert al vaccins aan 35 Afrikaanse landen en aan de Afrikaanse Unie.
Twaalf landen van Latijns-Amerika krijgen al een Chinees COVID-19 vaccin. China rekent verder op wederzijdse steun om de economische gevolgen van de pandemie op te vangen.
In 2020 zijn ondanks de uitdagingen de betrekkingen tussen China en de Arabische wereld nog vooruit gegaan. De gezamenlijke strijd tegen COVID-19 kan dienen als goed voorbeeld van internationale samenwerking. China werkt aan de voorbereiding van een top met de Arabische landen.
China wil de betrekkingen met de ASEAN landen nog nauwer maken op basis van een gedeelde toekomst. ASEAN krijgt prioriteit voor vaccin leveringen. China gaat zijn nieuwe ontwikkelingsstrategie beter in lijn brengen met het ASEAN Comprehensive Recovery Framework.
In de Zuid-Chinese Zee legt Wang Yi de blaam volledig bij de westerse landen zoals de VS, die onrust komen stoken in naam van de zogenaamde vrije doorvaart. De ASEAN-landen roept hij op om snel tot een akkoord te komen over een gedragscode voor de Zuid-Chinese zee en intussen de voorlopige ‘Declaration on Conduct of Parties in the South China Sea’ toe te passen.
China blijft vasthouden aan het Belt and Road Initiative (BRI-de nieuwe zijderoutes). De nieuwe ontwikkelingsstrategie van China en de veranderde wereld door de pandemie hebben de noodzaak van BRI samenwerking van hoge kwaliteit niet verminderd. China zal streven naar meer kwaliteitsvolle samenwerking in het BRI. Buitenlandse waarnemers hadden eerder opgemerkt dat door de pandemie het BRI grotendeels stilgevallen was.
Wang Yi vergeleek China In zijn nieuwste ontwikkelingsfase met een sneltrein maar nu met een sterkere motor en meer laadvermogen. Het zal een beter zakenklimaat scheppen, zich nog meer open stellen en meer samenwerken aan een open wereldeconomie.
China hoopt dat de VS de Iraanse nucleaire kwestie eerlijk zullen aanpakken, zo snel mogelijk onrechtvaardige eenzijdige sancties zullen opheffen en stoppen met het toepassen van de Amerikaanse wetten tegen derde partijen in het buitenland. Iran van zijn kant moet opnieuw de regels van het vroegere akkoord gaan volgen.
In Myanmar roept hij de partijen op terughoudend te zijn en te onderhandelen binnen het kader van de grondwet en het rechtsstelsel, en zo verder de transitie naar een democratie te maken.
China verwerpt het ‘vaccinnationalisme’. Vaccins moeten een wereldwijd publiek goed worden. China wil voorloper zijn van de vaccinsamenwerking en een standvastige pleiter voor een faire verdeling van de vaccins.
In de VN zijn alle landen gelijk; het is geen club voor grote of rijke landen die hun wil opdringen. Ontwikkelingslanden moeten meer invloed en vertegenwoordiging krijgen in de VN.
Pleidooi voor verzoening met VS, maar met ‘rode lijn’.
De VS en China hebben een verschillend sociaal systeem. Dat leidt natuurlijk tot meningsverschillen. Maar ‘Het belangrijkste is de meningsverschillen correct te behandelen via openhartige communicatie, zodat strategische misrekeningen die tot conflict en confrontatie leiden kunnen vermeden worden’. Daarvoor hoopt China dat de VS zo snel mogelijk alle onredelijke beperkingen op de bilaterale samenwerking opheffen en er zeker geen nieuwe invoeren. ‘We zijn bereid met de VS samen te werken en de relaties tussen de twee landen op een nieuw pad van gezonde en stabiele samenwerking te sturen’.
China is verheugd dat de VS opnieuw tot het klimaatakkoord van Parijs wil toetreden. Het wil meer communiceren en samenwerken met de VS en de EU, ook al bevinden de landen zich in een ander ontwikkelingsstadium en zijn de uitdagingen anders.
Tegelijk zette Wang Yi de rode lijn uit die de VS niet mogen overschrijden. Er kan geen discussie over zijn dat Taiwan vroeg of laat herenigd wordt met het vasteland. De erkenning van het ‘Eén-China principe’ is de politieke basis voor de betrekkingen tussen China en de VS. Er is geen ruimte voor compromis of toegevingen door China. ‘We hopen op een klare verandering van de praktijk van de vorige (Amerikaanse) regering die ‘probeerde de rode lijn op te schuiven’ en ‘met vuur speelde’ en hopen dat de Taiwan-kwestie voorzichtig en correct aangepakt wordt.
Wang Yi gaf de VS nog een impliciete veeg uit de pan: ‘De ‘Xinjiang genocide’ is compleet gelogen’. Het is een verhaal dat met een verborgen agenda ineen geflanst is. Wang Yi hekelde de Westerse politici die liever in een leugen geloven dan echt te kijken of luisteren naar de 25 miljoen inwoners van diverse etnische groepen in Xinjiang.
Open samenwerking met zoveel mogelijk derde landen
China pleit voor echt multilateralisme met openheid, inclusiviteit en gesprekken op voet van gelijkheid. ‘Selectief multilateralisme’ , multilateralisme alleen voor het eigenbelang en ‘kliekvorming’ zijn een verkeerde keuze.
China houdt vast aan een open economie die voordelig is voor alle partners. Daarin blijft de Wereldhandelsorganisatie een centrale rol spelen.
China en de EU hebben een open relatie van gelijkwaardige partners. Die kan niet tegen een derde gericht zijn of door een derde gecontroleerd worden. China heeft nooit de bedoeling de EU en de VS uit elkaar te spelen. Het is blij dat de EU vasthoudt aan het multilateralisme en blijft werken aan coördinatie en samenwerking tussen de belangrijkste landen.
Wang Yi pleit voor mature en stabiele relaties tussen China en Japan. Ze mogen zich niet laten afleiden door alleenstaande incidenten. De nieuwe wet op de Chinese kustwacht is een routine wet volgens internationale normen en is tegen geen enkel specifiek land gericht.
China zoekt een oplossing voor de grensgeschillen met India door overleg. Maar het zal geen onverantwoorde toegevingen doen. Grensgeschillen zijn echter maar een stukje van de relatie die in zijn geheel niet mag lijden onder confrontatie.
De hechte samenwerking met Rusland is en blijft van strategisch belang in de huidige wereldsituatie.
Wang Yi sprak tot slot de hoop uit dat meer buitenlandse journalisten over China zouden berichten zonder vooroordeel. Hij verwees naar Edgard Snow, de Amerikaanse journalist die als eerste berichtte over het communistisch verzet in China tegen de Japanners in de tweede wereldoorlog. ‘Hoe de wereld ook verandert, journalisten moeten vasthouden aan hun beroepsethiek’.
Bronnen: South China Morning Post, China Daily
