Deze analyse door Chris de Ploeg verscheen oorspronkelijk op De Wereld Morgen.
Zoals bij alle opinies op deze website komen de standpunten niet noodzakelijk volledig overeen met die van de redactie van chinasquare.be
Onderzoeksjournalist Chris de Ploeg vergeleek de retoriek van westerse regeringsleiders en media over het Chinese gevaar met de nuchtere feiten. Is China het grote gevaar voor democratie, klimaat, vrede en soevereiniteit in de 21ste eeuw? In deze analyse stelt de Ploeg vast dat een en ander heel wat genuanceerder is dan het leidende westerse narratief suggereert. Over zowat alles wat China wordt verweten hebben de westerse landen in het algemeen en de VS in het bijzonder veel boter op het hoofd.
Volgens veel Westerse commentatoren – van centrumlinks tot extreemrechts – is China het grote gevaar voor democratie, klimaat, vrede en soevereiniteit in de 21ste eeuw. Het is een onderwerp waar Joe Biden en Donald Trump volledig op één lijn zitten. Ook dichter bij huis zien we dat zowel extreemrechts als gevestigde denktank figuren zich achter het anti-Chinese verhaal scharen.
Zogenaamd ‘kritische’ stemmen’ voegen toe dat het Chinese gedrag ‘niet zoveel anders is dan het Europese imperialisme van de 16de tot en met 19de eeuw.’ Zo wordt de eigen psyche geprojecteerd op China. In werkelijkheid leidt het alarmisme rondom China af van het Westerse imperialisme dat nooit is opgehouden en nog steeds de grootste macht heeft op het wereldtoneel.
Westerse macht is nauwelijks afgenomen
Het klopt dat China, als land met 1,4 miljard inwoners, inmiddels de grootste economie van de wereld is geworden. Maar daar valt nogal wat op aan te merken. Zo hebben buitenlandse multinationals een marktaandeel van 40 procent in China en vangen zij zelfs 53 procent van de toegevoegd waarde op de Chinese export-markt. In het tijdperk van Multinationals is het BNP dus geen goede graadmeter voor economische macht.
Een studie die keek naar de winsten van de 2000 grootste bedrijven constateerde dat Amerikaanse bedrijven in 2013 nog altijd 12 bedrijfssectoren domineerden (meer dan 40% van de winst). Japan domineerde er één en China geen enkele.
Als we kijken naar de totale welvaart zien we dat het Globale Noorden nog altijd 71 procent van de wereld bezit en China slechts 17,9 procent, vrijwel exact gelijk aan China’s aandeel in de wereldbevolking1. Westerse macht is dus niet zozeer afgenomen, maar vooral geglobaliseerd.
Uitbuiting van het Globale Zuiden
Belangrijker nog dan de grootte van de economie is de structuur. De belangrijkste mechanismen om jaarlijks geld weg te sluizen van het Globale Zuiden naar het Globale Noorden zijn illegale financiële stromen, winst repatriëring van multinationals en ongelijke handel, goed voor ongeveer 3 triljoen dollar per jaar.
Ter vergelijking: dat is 20 keer meer dan de jaarlijkse ontwikkelingshulp die rijke landen ‘doneren,’ maar in werkelijkheid misbruiken voor politieke invloed in de VN en deals rondom visrechten en migratiestoppen. Op alle drie de geldstromen is China een slachtoffer, geen uitbuiter.2
Ook als we kijken naar buitenlandse investeringen is China weinig relevant. In 2018 verloor China netto 63 miljard dollar meer aan buitenlandse investeerders dan het zelf verdiende aan investeringen in het buitenland. Op alle vijf de continenten is het Globale Noorden als geheel nog altijd de grootste buitenlandse investeerder.
De militaire dreiging van het Westen
Westerse landen hebben naar schatting 935 militaire basissen in andere landen en koloniën. China heeft er welgeteld acht, als we de Zuid-Chinese zee meerekenen. Buiten de eigen regio heeft China slechts één militaire basis, in Djibouti, waar overigens ook Amerikaanse, Franse, Japanse, Italiaanse en Saudi-Arabische militaire installaties staan.
Ook wordt China direct bedreigt. De VS en Groot-Brittannië hebben 290 militaire basissen rondom China staan en dreigen met een ‘first-strike’’ nucleaire aanvalscapaciteit. Het militaire budget van de NAVO is 1,2 biljoen dollar, zes maal hoger dan dat van China. Wie bedreigt wie hier?
Het Westen is de grootste schuldeiser
De Westerse pers herhaalt graag dat China ‘de grootste bilaterale schuldeiser’ is van ontwikkelingslanden. Maar dat is een nietszeggend statement. In 2020 had China volgens data van de Wereldbank 171 miljard dollar aan uitstaande schulden bij lage en middeninkomenslanden3. Rijke landen en de multilaterale banken waar zij een meerderheidsaandeel in hebben hadden een bijna tien keer zo grote schuldeis, van 1.100 miljard dollar.4
Bovendien was de private sector – waar rentetarieven veel hoger zijn – verantwoordelijk voor een nog groter bedrag: 2.824 miljard dollar aan leningen en obligaties. De tien grootste private schuldeisers in het Globale Zuiden zijn allemaal banken en investeringsfondsen in West-Europa en de Verenigde Staten. Dus wie drijft hier precies de schuldencrisis?
Schuld-imperialisme
Een veelgehoorde beschuldiging is dat China haar leningen zou misbruiken om havens en andere bezittingen van lage inkomenslanden over te nemen. Een uitgebreid onderzoek van John Hopkins University bekeek alle Chinese schuld-deals tussen 2000 en 2019 en bevond dat er werkelijk niets van waar bleek te zijn. China was nog nooit naar de rechter gestapt rondom schulden, laat staan dat het land bezittingen in beslag had genomen.
Iets wat overigens wel echt bestaat: een Franse miljardair die in zijn eentje 16 havens in West-Afrika beheert en 12 Afrikaanse landen die nog onder de Franse koloniale munt vallen. Wie is hier de imperialist?
Verschillende studies tonen aan dat Chinese leningen vaak als alternatief worden gebruikt voor het IMF en de Wereldbank. Deze westers-gedomineerde banken stellen juist wel keiharde eisen bij leningen, meestal rondom bezuinigen op gezondheidszorg, educatie en sociale welvaart.
Vaak kunnen Chinese leningen lage en middeninkomenslanden dus helpen om aan Westers wanbeleid te ontkomen. Zo was Chinese financiering en handel cruciaal voor het Roze Tij in Latijns-Amerika, toen verschillende linkse en anti-imperialistische regeringen enorme stappen maakten in de uitroeiing van armoede. Dat is het werkelijke verhaal achter de zogenaamde ‘schulden-val diplomatie.’
Coups en verkiezingsinmenging komen van het Westen
Er heerst ook een perceptie dat China, in tegenstelling tot het Westen, geen eisen stelt aan mensenrechten en democratie wanneer het aankomt op diplomatieke en financiële ondersteuning. Dat klopt deels, want China heeft een officieel standpunt van niet-inmenging in de binnenlandse zaken van andere landen. Het positieve aspect daarvan is dat China geen landen bombardeert en geen coups pleegt om ‘vrijheid en democratie’ te brengen.
Sinds de Tweede Wereldoorlog probeerden de VS 71 regeringen omver te werpen en beïnvloedden zij voor de millenniumwisseling al 81 buitenlandse verkiezingen5. En dergelijke praktijken zijn zeker niet opgehouden. CIA agenten zijn er zelfs openlijk trots op. De lijst beïnvloedde verkiezingen tussen 1946 – 2000 komt van een uitgebreide studie van Dov Levin.
Tegen China zijn er slecht vier ‘beschuldigingen’ – vaak met bar weinig bewijs – van verkiezingsinmenging en het land heeft geen enkele regering omvergeworpen, met de uitzondering van Tibet. Als het gaat om het respecteren van de soevereiniteit van andere landen is China overduidelijk in het voordeel.
De VS zijn de grootste bedreiging voor democratie
Bovendien, het idee dat het Westen wel waarde hecht aan mensenrechten en democratie strookt simpelweg niet met de feiten. De VS geven militaire ondersteuning aan 74 procent van de dictators in de wereld. En let wel: dat is op basis van de categorisatie van Freedom House, een notoir pro-Amerikaanse denktank.
Ook de meest hechte bondgenoten van de VS – met een wederzijds defensieverdrag, zoals de NAVO – zijn volgens een analyse van de New York Times disproportioneel verantwoordelijk voor de terugval van democratie over de laatste tien jaar.
Het is dus geen wonder dat de VS door een wereldwijde peiling in 2021 werden gezien als de grootste bedreiging voor democratie in de wereld.
Chinezen wachten niet op Westerse bemoeienis
Uit verscheidene academische studies – van Westerse universiteiten als Harvard – blijkt dat de Chinese overheid ongekend veel steun geniet onder de bevolking, meer dan 95 procent. Dat is vele malen beter dan alle Westerse landen en bovendien niet verbazingwekkend.
De Chinese overheid heeft sinds 1981 immers 620 miljoen mensen uit de armoede gehaald, terwijl in de rest van de wereld het aantal mensen in armoede juist toenam met 1,3 miljard6.
Ook de 0-covid strategie van China – wat in het Westen vaak wordt weggezet als machtsvertoon – geniet enorme steun. Het heeft ertoe geleid dat China relatief de minste covid-doden in de wereld heeft. Sterker nog, zelfs in absolute aantallen heeft China acht keer minder doden dan het kleine Nederland.
Door het gerichte en proactieve beleid heeft bovendien slechts een op de vijf Chinezen in lockdown gezeten en meestal voor beperkte duur7. De langste lockdown van een grote stad was in Wuhan, waar de pandemie begon, en duurde ruim twee maanden.
De levensstandaard in China blijft steevast omhoog gaan, ook tijdens Covid. Daarom heeft China als een van de weinige landen ondersterfte tijdens de pandemie. Dat gaat ook nog eens gepaard met een grootschalige export van vaccins naar lage en middeninkomenslanden, waarbij de Westerse steun volledig in het niet valt.
Als je het nieuws volgt over China, krijg je al snel het idee dat het Westen op zijn witte paard de bevolking moet komen redden. Daar klopt echter niets van. Peiling na peiling toont aan dat de meeste Chinezen het Westen zien als een bedreiging.
Sancties zijn onoprecht, bruut en contraproductief
Dat betekent natuurlijk niet dat China geen mensenrechten schendt, zeker rondom een aantal minderheden. Maar de Westerse veroordeling van een (culturele) genocide in Xinjiang – een erg zware beschuldiging die in twijfel wordt getrokken door experts – heeft werkelijk niets te maken met de verder zeer reële onderdrukking van Oeigoeren.
In Jemen woekert er al sinds 2015 een fysieke genocide – volledig uitgevoerd met Westerse wapens – met nu al 259.000 vermoorde kinderen onder de 5-jaar oud, grotendeels uitgehongerd door een humanitaire blokkade en systematische bombardementen op civiele doelwitten. Dat is een genocide die morgen kan stoppen als er politieke wil voor zou zijn in Europa en de VS. Het toont de totale façade van Westerse ‘zorgen’ over mensenrechten.
Bijna alle landen die geen militaire steun, training of wapens krijgen van de VS, krijgen sancties. Het is een brute methode die in Venezuela nu al meer dan 100.000 doden heeft opgeleverd. Maar sancties zijn daarnaast ook contraproductief, omdat de woede van de bevolking zich logischerwijs richt op een duidelijke externe vijand.
Volgens een uitgebreide studie van 115 sanctieregimes behaalde slechts 4 procent resultaat en was de kans groter dat de regering juist sterker in het zadel kwam te zitten. Sancties zijn dan ook geen humanitaire ingreep. Ze kunnen beter worden gezien als een collectieve straf tegen elk land dat zich weigert te onderwerpen aan de Westerse hegemonie.
Kolonisatie van de atmosfeer
Net zo belangrijk als de economische kolonisatie van het Globale Zuiden, is de kolonisatie van de atmosfeer. Door de gigantische uitstoot van broeikasgassen in het Globale Noorden hebben lage en middeninkomenslanden zeer weinig ruimte om de levensstandaard van hun bevolking te verbeteren. Een recente studie in het prestigieuze Nature wijst uit dat het Globale Noorden verantwoordelijk is voor 92 procent van de klimaatcatastrofe waar we nu in zitten.
De studie hanteert een simpele methode: elk land heeft recht op evenveel uitstoot naar verhouding van hun gemiddelde bevolking sinds 1850. Als je daaroverheen gaat, heb je een klimaatschuld. Op basis van 1,5 graden Celsius – in lijn met het Klimaatakkoord in Parijs – zal China waarschijnlijk nooit boven haar eerlijke aandeel uitkomen. Het Westen daarentegen is al decennia geleden over haar eerlijke aandeel heengegaan8.
In 2018 berekende het IPCC van de VN dat er nog maximaal 580 Gigaton CO2 kon worden uitgestoten om een redelijke kans te maken (50%) dat we niet over de 1,5 graden Celsius zullen gaan. De Indiase wetenschappers Jayaraman en Kanitkar berekenden wanneer het Globale Noorden klimaatneutraal moet zijn om binnen zijn eerlijke aandeel van dat resterende budget te blijven, de historische uitstoot nog daargelaten.
Op basis daarvan kwamen de Indiase wetenschappers uit op het jaar 2025 voor de VS, 2031 voor Japan en 2033 voor de EU. Zij hebben immers een veel hogere uitstoot per hoofd van de bevolking – nog steeds – dan de rest van de wereld. Toch hebben al deze landen een klimaatneutraal doel voor 2050.
De historische klimaatschuld van voor 2018 moet vervolgens worden afgelost door klimaatfinanciering voor armere landen. Op basis van een CO2 prijs van 135 dollar – volgens het IPCC het minimum om te voldoen aan de 1,5 graden – hebben de rijke G7 landen een klimaatschuld van 114 biljoen dollar, mits ze zich aan de ambitieuze doelen van de Indiase wetenschappers houden.
Onderzoek van Oxfam wijst uit dat G7 landen maar 17,5 miljard dollar aan klimaatsteun hebben gegeven in 2017-18. Op dat tempo zouden we pas rond het jaar 6500 de klimaatschuld hebben afbetaald, als de planeet allang gekookt is. Wie is hier nou schuldig aan de klimaatcatastrofe?
Westers imperialisme is nog steeds het probleem
Vergeleken met het Westen is China nog altijd een relatief arm land. Per hoofd van de bevolking ligt het Chinese BNP tussen Botswana, Suriname, de Dominicaanse Republiek en Thailand. Dat rijke landen nu met hun vinger wijzen naar China als bron van zo’n beetje alle problemen in de wereld is daarom nogal pervers.
De feiten laten zien: het Westen heeft ook in absolute zin nog altijd de meeste financiële, economische en militaire macht. Het Westen steunt de meeste dictaturen, gooit de meeste regeringen omver en bemoeit zich met de meeste buitenlandse verkiezingen. Het Westen is medeplichtig aan genocide, koloniseert de atmosfeer en bestraft elk land dat weigert te buigen voor zijn dictaten.
De International People’s Assembly heeft een uitgebreid plan opgesteld om deze globale medische, financiële en voedsel apartheid een halt toe te roepen. Sluit je daarbij aan. En laat het alarmisme rondom China niemand afleiden. De strijd voor een rechtvaardige wereld begint hier en nergens anders.
Notes:
1 Onder het Globale Noorden versta ik de Verenigde Staten, Canada, Europa, Israël, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en de Vier Aziatische Tijgers.
2 De nuance is dat China (net als andere middeninkomenslanden) een deel van hun verliezen aan het Westen kan verzachten door ongelijke handel met lage inkomenslanden. Studies die daar rekening mee houden laten echter zien dat China ook dan netto grote verliezen blijft lijden door de structuur van internationale handel.
3 Hoewel de Wereldbank data niet helemaal compleet is de onder gerapporteerde data beperkt.
4 De betreffende multilaterale banken zijn het IMF, de Wereldbank, de Aziatische Ontwikkelingsbank en de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank. Voor de bilaterale schulden gebruik ik de krediet cijfers van de Parijs Club, waarvan ik leningen aan hoge inkomenslanden als Griekenland heb afgetrokken.
5 De lijst beïnvloedde verkiezingen tussen 1946 – 2000 komt van een uitgebreide studie van Dov Levin. De lijst van (pogingen tot) omvergeworpen regeringen komt van William Blum op basis van zijn boek Killing Hope. Daaraan heb ik zelf toegevoegd Turkije (1980), Burkina Faso (1987) Azerbeidzjan (1993), Palestina (2006-7), Bolivia (2008), Ecuador (2010), Paraguay (2012), Brazilië (2016), Nicaragua (2018), Bolivia (2019) en Venezuela (lopend).
6 Wereldbank data op basis van een ‘ethische armoedegrens’ van 7,40 dollar per dag.
7 De betreffende lijst mist een aantal van de meest recente lockdowns in een aantal steden, maar die hebben weinig impact op de totale percentages in een land met 1,4 miljard inwoners.
8 Data voor 1,5 graden heb ik direct opgevraagd bij de auteur.
Het oorspronkelijke artikel lees je op De Wereld Morgen
