In dit artikel brengt de auteur de stelling naar voren dat het 20e Partijcongres wereldwijd van invloed zal zijn. Hij wijst ook op grote thema’s die volgens hem aan bod zullen komen. Het verscheen in de Morning Star en op de website Friends of Socialist China. Wij nemen het met toestemming over als opiniestuk.
Keith Bennett*
Het 20e Nationale Partijcongres van de Communistische Partij van China (CPC) is op 16 oktober gestart. De westerse media zijn geobsedeerd door persoonlijkheden, roddels en vermeende intriges. Ze stellen, onder een nauwelijks verhulde laag racistisch oriëntalisme, het congres voor als een soort soap. Maar in werkelijkheid is de bijeenkomst een zeer gewichtige politieke gebeurtenis.
Hoe kan het ook anders? De CPC leidt een land met zo’n 1,4 miljard mensen, het dichtstbevolkte land ter wereld. Dat land heeft de op één na grootste economie ter wereld, en volgens sommige berekeningsmethoden misschien zelfs al de grootste.
Aangezien de CPC een trotse marxistische partij is en ze een land leidt waar een langdurig socialistisch project loopt, is deze vijfjaarlijkse bijeenkomst natuurlijk van groot belang voor de communistische en socialistische bewegingen. Gezien het gewicht en de rol van China in de wereld, of het nu gaat om economie, geopolitiek of klimaatverandering, zullen de genomen beslissingen echter op de een of andere manier ook van invloed zijn voor alle mensen op aarde.
Routeboek
Zoals het hoort bij zo’n serieuze politieke gebeurtenis, zal het congres minutieus zijn voorbereid. Het politieke rapport dat secretaris-generaal Xi Jinping heeft uitgebracht, geeft een samenvatting van het werk sinds het 19e congres in oktober 2017 en stippelt de route uit, niet alleen voor de komende vijf jaar, maar ook, meer algemeen, voor de 100ste verjaardag van de Volksrepubliek in 2049. Tegen die tijd is het de bedoeling dat China een hoogontwikkeld, modern socialistisch land is geworden, waarbij 2035 wordt gezien als een belangrijk punt halverwege tussen het ‘eerste eeuwfeest’, dat van de CPC vorig jaar, en het tweede in 2049.
Het rapport draagt zeker het persoonlijke stempel van Xi en weerspiegelt zijn leidende rol, maar het is ook het product van een zeer collectieve inspanning. Het afgelopen jaar heeft het talloze concepten doorgemaakt, met een enorm aantal bijdragen en suggesties van gespecialiseerde groepen en partijstructuren op alle niveaus, van de basis tot de top. Het contrast met de partijcongressen van de belangrijkste politieke partijen in landen als Groot-Brittannië, clowneske en disfunctionele kluchten, kan nauwelijks groter zijn.
Achtergrond afgevaardigden
De Chinese media hebben gemeld dat er in totaal 2.296 afgevaardigden voor het congres zijn gekozen. China Daily citeerde een officiële verklaring en meldde dat het ‘uitstekende CPC-leden zijn die ideologisch en politiek hoog gekwalificeerd zijn, er een goede werkstijl en hoogstaande morele normen op nahouden, bekwaam zijn in het bespreken van staatszaken en opmerkelijke prestaties hebben geleverd in hun werk.’ Gezien het feit dat ze zijn gekozen om meer dan 96,7 miljoen partijleden te vertegenwoordigen, moet dat inderdaad zeker het geval zijn.
De krant meldde verder: ‘Onder de afgevaardigden bevinden zich partijleden in leidinggevende posities en leden die aan de basis werken. Er is een aanzienlijk aantal vrouwelijke partijleden en leden die behoren tot etnische minderheidsgroepen. Ze komen ook uit alle lagen van de bevolking en zijn actief in sectoren zoals de economie, wetenschap, landsverdediging, wetshandhaving, onderwijs, gezondheid, sport en cultuur.’
Deel van de geschiedenis
Van het congres kan worden verwacht dat het de essentiële continuïteit van de langdurige Chinese revolutie weerspiegelt, in al de fasen waar ze doorheen gegaan is. De bijeenkomst zal echter getypeerd worden door de veranderingen die hebben plaatsgevonden sinds Xi werd verkozen om de partij te leiden op het 18e congres in 2012.
Op dat laatste congres kondigde Xi aan dat de belangrijkste tegenstelling in de Chinese samenleving een andere was geworden. Het ging nu om de contradictie tussen enerzijds de onevenwichtige en gebrekkige ontwikkeling en anderzijds de steeds groter wordende behoefte van de mensen aan een beter leven.
Dit lijkt misschien een wat raadselachtige formulering, maar ze is eigenlijk buitengewoon belangrijk. Na de dood van Mao Zedong in 1976 en het formele einde van de Culturele Revolutie, liet de partijleiding de opvatting varen dat de voornaamste tegenstelling in de Chinese samenleving lag in de klassenstrijd, en concludeerden de leiders dat het primaat van de klassenstrijd niet langer gold in een land waar het basissysteem van het socialisme reeds gevestigd was, maar dat een schreeuwende behoefte had aan ontwikkeling.
In plaats daarvan besloot de leidende groep rond Deng Xiaoping dat de belangrijkste tegenstelling op dat moment die was tussen de steeds groter wordende materiële en culturele behoeften van de mensen en de relatief achtergebleven sociale productiekrachten van China. Volgens deze formulering moest de hoogste prioriteit worden gegeven aan ontwikkeling.
Het resultaat was zoals we weten de snelste en meest dramatische economische transformatie van welke samenleving dan ook in de menselijke geschiedenis. Honderden miljoenen mensen werden uit de armoede getild, de grootste middeninkomensgroep in de wereld zou ontstaan. Het land waarvan het bbp per hoofd van de bevolking ooit lager was dan dat van het grootste deel van Afrika bezuiden de Sahara (hoewel het ‘sociale loon’ meestal hoger was), een land dat vrij marginaal was voor de wereldeconomie, werd de ‘werkplaats van de wereld’ en tegen 2020 was het de belangrijkste handelspartner van zo’n 128 landen geworden.
Deze geweldige prestaties kwamen echter niet tot stand zonder een prijs. Ze gingen gepaard met ook negatieve verschijnselen als wijdverbreide corruptie, regionale ongelijkheden, buitensporige ongelijkheid en aantasting van het milieu. Dit zijn precies de problemen waar Xi het afgelopen decennium onvermoeibaar aan heeft gewerkt. De definitie van de belangrijkste tegenstelling in de Chinese samenleving betekent daarom dat China nu streeft naar gestage in plaats van steile groei – de nadruk is verschoven van kwantiteit naar kwaliteit, naar duurzaamheid en naar een mensgerichte benadering en resultaten.
Chinese leiders waarschuwden vanaf de jaren tachtig herhaaldelijk dat corruptie een dodelijke bedreiging vormde voor het socialisme en de volksrepubliek, maar ondanks enkele sporadische campagnes etterde het probleem door en werd het groter. Xi daarentegen heeft deze strijd consequent en met een ongekende hardheid gevoerd, niet aarzelend om corrupte functionarissen aan te pakken, zelfs figuren op het niveau van het Permanent Comité van het Politiek Bureau. Deze vastberadenheid van Xi’s kant is misschien wel de grootste reden voor de enorme populariteit die hij geniet bij de overgrote meerderheid van de Chinese bevolking, iets wat zelfs westerse opiniepeilers moeten toegeven, ook al doen ze dat met tegenzin.
Een ander gebied waarop we kunnen verwachten dat het congres zich zal concentreren, is dat van de ‘gemeenschappelijke welvaart’. Dit was een thema dat Mao Zedong in 1953 voor het eerst in China naar voren bracht en redelijkerwijs zou het kunnen worden beschouwd als een basisprincipe van socialisme en communisme. Xi heeft het een andere invulling gegeven en bovenaan de prioriteitenlijst gezet, vooral sinds China zijn ‘doelstellingen voor de eerste honderdste verjaardag’ heeft bereikt. De extreme armoede is wat eerder dan gepland volledig uitgebannen. Nu is het dus tijd om ‘de taart verder groter te laten worden’, maar ook om ze beter te verdelen.
Wat het milieu betreft, is een van Xi’s favoriete uitdrukkingen dat ‘schone wateren en weelderige bergen net zo kostbaar zijn als goud en zilver’. En hoewel er nog veel moet gebeuren, loopt China duidelijk voorop in de wereld op gebieden als hernieuwbare energie en herbebossing. Het heeft zich ten doel gesteld om vóór 2030 de piekuitstoot te bereiken (rekening houdend met het feit dat China nog steeds een ontwikkelingsland is) en tegen 2060 wil het land CO2-neutraal zijn. En … in tegenstelling tot de kapitalistische landen, heeft China een goede staat van dienst in het nakomen en halen, zo niet overschrijden, van zijn doelstellingen.
Revitalisering
Vorig jaar nam de CPC een resolutie aan over de ‘Belangrijkste Prestaties en Historische Ervaringen van de Partij in de Afgelopen Eeuw’, pas de derde dergelijke resolutie in haar geschiedenis. Hoewel de auteurs van het document alle grote successen volledig beaamden, wezen ze erop dat China ‘geconfronteerd wordt met een niet gering aantal diepgewortelde problemen, die sinds lange tijd onopgelost zijn gebleven evenals met nieuw opkomende problemen op het gebied van hervormingen, de ontwikkeling en de stabiliteit.
‘Bovendien heeft laks en zwak bestuur ervoor gezorgd dat passiviteit en corruptie zich binnen de partij hebben verspreid en hebben geleid tot ernstige problemen in het politieke partijleven. Dat heeft de betrekkingen tussen de partij en het volk en tussen functionarissen en het publiek geschaad. Het heeft de creativiteit van de partij verzwakt, haar eenheid en haar slagkracht. Het stelt ernstige uitdagingen aan de uitoefening van landsbestuur.’
Op basis hiervan werd het in de resolutie als een belangrijke prestatie van Xi’s leiderschap genoemd dat hij ‘veel moeilijke problemen had aangepakt die al lang op de agenda stonden, maar die nooit waren opgelost en veel doelstellingen had bereikt die waren nagestreefd maar nooit waren gehaald.’
Hetzelfde kan je zeggen over de revitalisering van de partij zelf in de afgelopen 10 jaar. De sterke impuls die wordt gegeven aan de vorming en werking van partijafdelingen en comités in de particuliere sector van de economie, met inbegrip van bedrijven in buitenlandse handen en joint ventures, samen met de hernieuwde nadruk op de studie, toepassing en ontwikkeling van het marxisme, dat zijn hier allemaal belangrijke indicatoren van.
Maar misschien is het meest opvallende wel de rol die partijleden spelen in het dynamische nul-covid-beleid van China, dat miljoenen levens heeft gered – de tienduizenden artsen en andere medische hulpverleners uit de gelederen van de partij die vrijwillig naar Wuhan trokken in de eerste dagen van de pandemie, de nieuw leven ingeblazen buurtcomités en de miljoenen partijvrijwilligers, die doen denken aan de sociale cohesie tijdens een groot deel van het Mao-tijdperk, of aan de Comités voor de Verdediging van de Revolutie in Cuba.
Op het gebied van het buitenlands beleid zal het congres ongetwijfeld de balans opmaken van het toenemende gevaar dat voortkomt uit een nieuwe koude oorlog van het imperialisme, met name de provocaties rond Taiwan en de pogingen om China de toegang te ontnemen tot bepaalde belangrijke geavanceerde technologieën. Toch, ondanks alle pogingen tot ontwrichting blijven de betrekkingen van China met de grote massa van ontwikkelingslanden krachtig en worden ze zelfs sterker. Projecten zoals het Belt and Road Initiative zullen verder worden verfijnd om ervoor te zorgen dat ze ecologisch duurzaam zijn en echte en tastbare voordelen opleveren voor de lokale bevolking. Zoals Xi op het laatste congres zei, biedt socialisme met Chinese kenmerken ‘een nieuwe keuzemogelijkheid voor andere landen en naties die hun ontwikkeling willen versnellen en tegelijkertijd hun onafhankelijkheid willen behouden.’
Het congres en de initiatieven die eruit voortkomen zullen ongetwijfeld ook de steeds prominentere rol weerspiegelen die de CPC speelt in de internationale communistische beweging, zoals weerspiegeld in de gestage stroom van bilaterale, regionale en wereldconferenties van marxistische partijen die zij organiseert.
In juli 1921 kwamen 13 afgevaardigden van 57 partijleden bijeen in het geheim, met gevaar voor hun leven maar met groot optimisme en veel moed, om de Communistische Partij van China op te richten. Daar is de partij vertrokken en uitgegroeid tot een partij van bijna 97 miljoen mensen, om een verwoeste natie om te vormen tot een sterke en trotse natie: dat is een historische lange mars zonder voorgaande. Het congres is de voortzetting van die voortdurende mars en een belangrijke stap naar een volledig ontwikkelde socialistische samenleving en het hoogste doel van de partij, het communisme.
*Keith Bennett is mederedacteur van Friends of Socialist China, een platform dat tot doel heeft de Volksrepubliek China te steunen en kennis over het Chinese socialisme te verspreiden. Ga voor meer informatie naar socialistchina.org.
