De Chinese overheid probeert al enige jaren jonge echtparen te bewegen tot het baren van twee of drie kinderen om zo de bevolking weer in balans te brengen. Dat blijkt minder aan te slaan dan verwacht. Een recent onderzoek wijst uit dat zorgen over klimaatverandering daarbij een belangrijke factor zijn.
Overstroming in Zhengzhou; foto China Dialogue (disclaimer)
Scheve boom
Lange tijd mochten koppels in China slechts één kind krijgen; dit om de bevolkingsaanwas in toom te houden. Dat werkte, maar zorgde ook voor een snelle vergrijzing van de bevolking. Bovendien beklaagden veel Chinezen zich over deze wet die zij als een te grote inbreuk in hun privéleven beschouwden. In het begin van deze eeuw werd de regel enigszins verzwakt: koppels van twee enigste kinderen mochten een tweede kind baren. Aan de ene kant maakten velen van die nieuwe regel gebruik. Een van mijn Chinese academische partners is nog steeds dolblij met haar dochter, die zij kreeg toen zij al een 15-jarige zoon had. Echter, aan de andere kant bleek de animo toch veel minder groot dan verwacht. Daarna werden de regels verder verzwakt en kon ieder paar twee en later zelfs drie kinderen krijgen en er wordt zelfs overwogen alleenstaande moeders te tolereren, maar nog steeds geven opvallend weinig koppels hieraan gehoor.
Duur
Kinderen waren in China duur geworden. Het beleid van een kind per koppel maakte dat jonge ouders bereid waren veel geld in de opvoeding en opleiding van hun kind te investeren. Dit leidde weer tot het oprichten van ondernemingen als bijscholing om ervoor te zorgen dat kinderen tot goede middelbare scholen toegelaten zouden worden, die weer een snellere gang naar topuniversiteiten zouden bieden. Zuivelbedrijven ontwikkelden melkpoeder voor schoolgaande kinderen; met dure ingrediënten die de ontwikkeling van de hersenen zouden bevorderen. Veel kinderen moesten van hun ouders naar pianoles, omdat dat de mentale ontwikkeling zou bevorderen. Ouders wedijverden over wie het slimste kind had.
Klimaat
De afgelopen paar jaar is hier een nieuw probleem bijgekomen: zorgen om de klimaatverandering. Ze vallen onder de paraplu van “eco-reproductieve zorgen”, samen met kwesties zoals het instorten van ecosystemen, vervuiling, gezondheid en rechtvaardigheid. Reproductieve klimaatproblemen worden op grote schaal besproken, niet alleen in ontwikkelde landen zoals de VS, het VK en Australië, maar in toenemende mate ook onder jongeren in niet-westerse landen als India, de Filippijnen en Brazilië. In 2021 werd een enquête gehouden onder meer dan 10.000 jongeren in tien landen. De resultaten tonen aan dat de klimaatcrisis ernstige mentale problemen veroorzaakt bij jongeren, waarbij 41% aarzelt om kinderen te krijgen.
Zorgen
De zorgen van de reproductieve klimaatproblemen onder jonge Chinezen vallen in drie categorieën uiteen: degradatie van leefomgeving; bedreiging van de lichamelijke en geestelijke gezondheid; en indirecte sociale, politieke en economische gevolgen van klimaatverandering. Een 23-jarige afgestudeerde student zei: “Extreem weer zal nog vaker voorkomen en ik wil niet dat mijn kinderen in een wereld van hittegolven, of bittere kou, of dagen zonder de zon leven.” Chen Feng, 40, uit Chengdu zei: “De gezondheid van de generatie van mijn ouders werd beïnvloed door industriële vervuiling en milieuschade. Ik koos ervoor om mijn geboortestad te verlaten, maar hoewel lokale milieuproblemen kunnen worden vermeden door te verhuizen, is klimaatverandering een wereldwijd probleem. Als het nest van slag is, blijft er geen ei intact.” Zilong, een 31-jarige consultant en vader, schreef: “De indirecte effecten van klimaatverandering, zoals op biodiversiteit of voedselzekerheid, kunnen leiden tot conflicten tussen staten. De generatie van mijn kind zal daar waarschijnlijk mee te maken krijgen.”
Toekomstscenario’s
Klimaatveranderingsscenario’s in de komende decennia zijn nauw verbonden met nationale plannen voor emissiereductie en aanpassingsmaatregelen, maar de heersende wereldwijde situatie is grimmig. De enquête stelde een open vraag naar de verwachtingen van respondenten voor de toekomst: “Hoe denk je dat de wereld er in 2050 uit zal zien?” Van de 138 geldige antwoorden was 28,2% positief, 22,5% gemengd of neutraal en 49,3% overwegend negatief. Emma, een 27-jarige investeerder, beschreef de potentiële sociale omwenteling die zou kunnen optreden in een crisis: “Klimaatverandering zou de belangrijkste wereldwijde zorg moeten zijn in 2050. Ik denk dat economieën zwaar zullen worden getroffen door het groeiende aantal mensen dat op de vlucht is voor rampen en klimaatverandering.”
Individuele actie
Ondanks het feit dat klimaatverandering bij velen tot reproductieve zorgen leidt, geloofden maar heel weinig respondenten dat het hebben van minder of geen kinderen effectief is bij het aanpakken van klimaatverandering. Een 22-jarige student verklaarde: “Voor een kind geboren in een modaal gezin, is de milieubelasting van opvoeding verwaarloosbaar in vergelijking met grote bedrijven of macrobeleid.” Op de vraag wie de grootste verantwoordelijkheid zou moeten dragen voor het aanpakken van klimaatverandering, noemde slechts 15% en 12% “individuen” respectievelijk als eerste en tweede. Van de klimaatacties die op individueel niveau het meest effectief werden geacht, koos bijna de helft van de respondenten voor recycling en afvalvermindering. Minder dan een derde koos voor de aankoop van producten met een kleinere ecologische voetafdruk of het maken van dieetaanpassingen. Slechts 3,4% koos voor een kleiner gezin.
Hoop
Een bijproduct van dit onderzoek is dat het laat zien dat de huidige generatie van jonge (potentiële) ouders in China niet langer denkt in termen van de eigen wijk of stad, maar ook oog heeft voor de effecten van het nationale milieubeleid en zelfs de mondiale gevolgen van milieu- en klimaatverandering. Daarmee zitten zij op een lijn met leeftijdgenoten in andere niet-westerse landen. Dat geeft hoop.
Bronnen: chinadialogue.net., Environmental Sociology, Lancet Planet Health, persoonlijke observaties van de auteur.
