Van vandaag maandag 20 tot woensdag 22 maart brengt de Chinese president Xi Jinping een staatsbezoek aan Rusland. Behalve door het bezoek aan Rusland zet China nog meer stappen op de weg die volgens Beijing naar vrede in Oekraïne kan leiden.
De kans op vrede in Oekraïne zal (slechts) een van de onderwerpen van gesprek zijn tussen Xi en zijn Russische collega Vladimir Poetin.
Alomvattende agenda
Het is de eerste buitenlandse reis die Xi Jinping onderneemt sinds hij herkozen is als president van China. Hij bezoekt Rusland op uitnodiging van president Poetin. Volgens het Chinese staatspersbureau Xinhua zullen de staatshoofden en hun adviseurs spreken over ‘het alomvattende strategische partnerschap’ tussen China en Rusland. Met het bezoek zet China ook de praktische samenwerking tussen de twee landen voort. De bedoeling is verder ‘een sterke impuls te geven aan het streven naar vrede en welvaart’ en ‘naar een gedeelde toekomst voor de mensheid’.
Trouwe vrienden
Shi Hao, van Xinhua, wijst erop dat de beide staatshoofden elkaar de afgelopen 10 jaar al vele malen in een verschillende context hebben ontmoet, dat er tussen hun landen belangrijke akkoorden zijn afgesloten en dat ze instellingen zoals de Shanghai Cooperation Organization hebben opgericht, en actief deelnemen aan het overleg tussen de BRICS-landen. Het bezoek van Xi zal er een zijn van ‘samenwerking en vriendschap’. Tussen de regels valt te lezen dat Beijing er een erezaak van maakt vriendschappen trouw te blijven en te verzorgen.
Provocaties
Beijing benadrukt verder geregeld dat de banden tussen China en Rusland niet bedreigend zijn of gericht tegen een derde partij. Anderzijds zullen de twee machten niet accepteren dat andere landen of blokken zich bemoeien met de Chinees-Russische betrekkingen of ‘ze aangrijpen om provocaties op touw te zetten’.
Voorbeelden van dat laatste zijn er genoeg. Amerikaanse en andere westerse politici insinueren dat China aan Rusland wapens wil leveren om in te zetten tegen Oekraïne. De top van de Republikeinse partij in de VS dringt er bij het Witte Huis op aan de nucleaire samenwerking tussen Rusland en China hard aan te pakken na berichten dat het Rosatom, het Russische staatsbedrijf voor kernenergie, hoogverrijkt uranium levert aan Beijing. En misschien de opvallendste provocatie van al: uitgerekend op 17 maart vaardigde het Internationaal Strafhof (International Criminal Court, ICC) een arrestatiebevel uit tegen de Russische president Vladimir Poetin en mevrouw Lvova-Belova, commissaris voor kinderrechten in het kabinet van de Russische president wegens vermeende ‘oorlogsmisdaden in Oekraïne’. Een ingreep die op gejuich werd onthaald in de VS (die overigens zelf het ICC niet erkent) omdat ze een smet wil werpen op het bezoek van Xi aan Poetin.
Keuze voor vrede of conflict?
Volgens de Chinese regering, meldt Xinhua, staan de landen van de wereld voor een keuze tussen twee wereldvisies: enerzijds die van een Koude Oorlogs-mentaliteit, verdeeldheid en confrontatie, anderzijds die van gelijkheid, wederzijds respect en win-win-samenwerking. Beijing betoogt dat het laatste de weg voorwaarts wijst naar vrede en welvaart voor de mensheid. Want ‘de feiten hebben herhaaldelijk bewezen dat je je door containment en overheersing niet populair maakt en dat sancties en inmenging tot mislukken gedoemd zijn’. Dus, terwijl westerse toppolitici alles op alles blijven zetten, zelfs met de hulp van een Internationaal Strafhof dat neutraal zou moeten zijn, om de onderhandelingen tussen de in Oekraïne strijdende partijen te bemoeilijken, zet China concrete stappen om zijn vredesvoorstellen, zowel tegenover Moskou als Kiev te verdedigen.
Met Oekraïne
Op 16 maart 2023 had de Chinese minister van Buitenlandse Zaken Qin Gang een telefoongesprek met de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Kuleba. Het Chinese kabinetslid Qin Gang besprak met Kuleba de kansen om de goede en nuttige bilaterale betrekkingen die er al bestaan tussen China en Oekraïne duurzaam en voor lange tijd voort te zetten. Minister Kuleba zei dat China niet alleen een belangrijke samenwerkingspartner van Oekraïne is, maar ook een belangrijk en onmisbaar groot land in internationale aangelegenheden. Hij feliciteerde China met zijn recente succes bij het bemiddelen in de toenadering tussen Saoedi-Arabië en Iran. Hij bedankte China voor het verlenen van humanitaire hulp aan Oekraïne, en merkte op dat het standpunt van China over de politieke regeling van de Oekraïne-crisis blijk geeft van zijn oprechtheid in het bevorderen van een staakt-het-vuren en een einde aan het conflict.
Hoop
Volgens een Twitterbericht herhaalde Kuleba het standpunt van zijn eigen president Zelensky dat de territoriale onschendbaarheid van Oekraïne een belangrijke factor is bij het streven naar vrede. In westerse media en denktanks wordt voorspeld dat de Chinese president na zijn bezoek aan Rusland waarschijnlijk president Volodymyr Zelensky van Oekraïne zal bellen of dat er een videomeeting tussen de twee komt. Dit is echter nog op geen enkele manier officieel ontkend of bevestigd. Wel sprak Kuleba tegenover Qin de hoop uit om de communicatie met China te behouden. Qin Gang benadrukte dat China een objectief en onpartijdig standpunt inneemt over de kwestie Oekraïne, zich blijft inzetten voor vredesbesprekingen, en de internationale gemeenschap oproept om gunstige voorwaarden te scheppen voor vredesbesprekingen.
De factor Brazilië
En er is meer: stilaan ontpopt de president van Brazilië, Luiz Inacio Lula da Silva, zich tot een van de belangrijkste voorstanders van vrede door onderhandelingen, niet door wapenleveringen en sancties. Of dat ook betekent dat China in zijn eigen vredespolitiek een echte bondgenoot in Brazilië kan vinden zal misschien volgende week duidelijk worden. Lula bezoekt China immers van zondag 26 tot vrijdag 31 maart. De kwestie Oekraïne zal ook hier ongetwijfeld op de agenda staan.
Bronnen: Xinhua, Associated Press, Financial Times, Wall Street Journal, Brookings.edu, Al Arabiya, The Morning Star, DeWereldMorgen, fmprc.gov.cn (website min. BuZa China)
