Dit is een opinie van Pascal Coppens over de toenemende handelsspanningen in de wereld tussen enerzijds de VS en de EU en anderzijds China en het globale Zuiden. Ze verscheen via zijn nieuwsbrief ‘This month in China’ onder de titel ‘How China made a difference this month: “Reorganized chaos”‘.
De vertaling naar het Nederlands is van Chinasquare. Opinies vallen onder de verantwoordelijkheid van hun auteur en komen niet noodzakelijk overeen met die van de redactie van Chinasquare.
Op 14 mei 2024 kondigde president Biden plannen aan om nieuwe tariefverhogingen op te leggen op 18 miljard dollar aan Chinese import op grond van sectie 301 van de Handelswet van 1974. De VS willen de tarieven aanzienlijk verhogen op een tiental strategische producten uit China. Ze viseren industrieën waar Chinese bedrijven de Amerikaanse merken qua innovatie overtreffen of de Amerikaanse productiecapaciteit overtroeven. Het gaat onder meer om elektrische voertuigen, batterijcomponenten, gezichtsmaskers en medische injectienaalden.
Sectie 301 machtigt de Amerikaanse president om invoerheffingen in te voeren tegen Chinese handelspraktijken zoals overheidssubsidies en overcapaciteit. Sectie 301 stelt de VS zo in staat de regels van de Wereldhandelsorganisatie te omzeilen. Trump heeft deze sectie uitgebreid gebruikt om handelskwesties met China aan te pakken.
Harde opstelling van politieke concurrenten
Voordat hij president werd, bekritiseerde Biden de invoerheffingen van Trump uit 2018, met het argument dat deze de Amerikaanse consumenten en boeren meer zouden schaden dan dat ze China onder druk zetten om zijn handelspraktijken te veranderen. Nu we echter een verhitte kiescampagne tussen Biden en Trump tegemoet gaan, willen beiden graag hun harde opstelling tegenover China demonstreren, wat tot verdere handelsspanningen zal leiden.
Dit protectionistische beleid heeft tot doel te voorkomen dat goedkopere, betere en groenere Chinese producten de Amerikaanse consumenten en ziekenhuizen bereiken. De werkelijke impact op de Chinese uitvoer zal allicht minimaal zijn, aangezien Chinese elektrische voertuigen en batterijen in de VS nauwelijks worden verkocht. Andere producten op de lijst, zoals medische handschoenen, gezichtsmaskers of naalden, hebben winstmarges die hoog genoeg zijn voor Chinese fabrikanten om de invoerrechten op te vangen.
Gezien de dagelijkse import van 1,55 miljard dollar aan Chinese producten in de VS is het onwaarschijnlijk dat de beperkte economische gevolgen op 18 miljard dollar aan producten een significante impact zullen hebben op de handelsbalans tussen China en de VS.
Economische oorlog
Het grotere risico is dat de VS en China afstevenen op een regelrechte economische oorlog die zou kunnen escaleren tot een mondiaal geopolitiek conflict. De reactie van Europa is cruciaal. Als Europa deze zomer besluit om 25-30% invoerrechten op te leggen op elektrische voertuigen na een antisubsidieonderzoek dat in oktober 2023 is gestart, zouden de toenemende handelsspanningen van China met de VS zich snel ook naar Europa kunnen uitbreiden.
In mijn boek ‘Can We Trust China?’ betoog ik dat Brussel waarschijnlijk prioriteit zal geven aan het redden van banen en bedrijven in de auto-industrie boven het versnellen van een transitie naar schone energie met Chinees materiaal. De EU lijkt zich niet al te veel zorgen te maken over mogelijke vergeldingsmaatregelen van China, dat tot nu toe relatief terughoudend is geweest. Dit zou een berekend risico kunnen zijn; ik denk dat Beijing zich zal blijven richten op een symbolisch handvol Amerikaanse en Europese merken om zijn punt te maken, en geen handelsoorlog wil aanwakkeren. Maar het zal zeker slapeloze nachten veroorzaken voor CEO’s van bedrijven als Boeing, GM, BMW of BASF.
Verschuiving naar het Zuiden
µHet Chinese masterplan is niet gericht op het aanstoken van het handelsconflict, maar om meer prioriteit te geven aan de uitvoer van hightech producten naar het globale Zuiden, terwijl olie, gas, mineralen en landbouwproducten uit die regio worden geïmporteerd. Landen in het Zuiden, met minder hightechbedrijven en banen die beschermd moeten worden dan Europa of de VS, zullen de Chinese investeringen voor het opbouwen van hun hightechcapaciteiten verwelkomen en China’s meer betaalbare hightechconsumentenproducten omarmen.
De recente toespraak van Xi Jinping op de ministeriële bijeenkomst van het China-Arab States Cooperation Forum (CASCF) in Beijing onderstreept het plan van China om de samenwerking op het gebied van hightechhandel en innovatie naar het Zuiden te verschuiven. Met de nieuwe invoerheffingen die Biden heeft opgelegd, heeft China een kantelpunt bereikt voor zijn ambitieuze plan om samen met anderen een nieuwe wereldorde te creëren: ‘samenwerken met de Arabische landen (lees: met elke natie van het globale Zuiden) om gezamenlijk op te komen voor een gelijkwaardige en een ordelijke multipolaire wereld en een universeel voordelige en inclusieve economische globalisering, en een model neerzetten voor Zuid-Zuid-samenwerking op het gebied van mondiaal bestuur’ zei Xi Jinping.
Geleidelijke deglobalisering
Protectionistische maatregelen van de VS en de EU tegen China zullen de handelsspanningen alleen maar doen escaleren, de mondiale toeleveringsketens ontwrichten, een negatieve impact hebben op de consumenten in de EU en de VS, en Chinese bedrijven dwingen hun focus te verleggen naar vriendelijkere markten in het Zuiden. Dit markeert een “point of no return” richting geleidelijke deglobalisering tussen China en het globale Noorden (ook wel “de-risking” genoemd) en versnelde herglobalisering van China met het globale Zuiden.
In de toekomst zullen we ons wellicht afvragen hoe Chinese hightechmerken erin geslaagd zijn de leidende merken te worden in de grote groeimarkten buiten het Westen. Hoewel de EU en de VS misschien een aantal oude banen zullen behouden, lopen ze het risico de meeste nieuwe markten kwijt te raken, wat onbedoeld de strategische groei van China ten goede komt.
Bipolarisatie wordt de nieuwe norm in geopolitiek, ideologieën, veiligheid, technologie en handel. Mondiale instellingen zoals de Wereldhandelsorganisatie, de Wereldbank, het IMF, de OESO, het Internationaal Strafhof, de VN en de G20 verliezen hun invloed en slagen er niet in de leden ervan te weerhouden het dure en risicovolle pad van de VS te volgen of zich daartegen te verzetten. Ieder land begint steeds zelfstandiger zijn eigen keuzes te maken.
Deze verschuiving naar bipolariteit dreigt de wereldeconomie te schaden en vergroot de gevaren. De jaren onder het presidentschap van Trump en Biden hebben de wereldorde omgevormd tot een nieuw systeem van ‘gereorganiseerde chaos’, waar orde heerst op het noordelijk en zuidelijk halfrond, maar niet daartussen.
Bron: ‘This mont’h in China’ , nieuwsbrief van Pascal Coppens
