Op 10 maart schreef Fareed Zakaria van CNN in een opiniestuk: ‘Taiwan is de gevaarlijkste plek ter wereld en die plek is alleen nog maar gevaarlijker geworden’. Niet alle regeringen willen dat weten, maar de Chinese beseft dat terdege en heeft ook ideeën om dit kruitvat onschadelijk te maken. Gemakkelijk zal dat niet zijn en af en toe flikkeren alle alarmlichten.
Waar komt het oorlogsgevaar vandaan?
Zhu Fenglian, een woordvoerder van het Chinese Regeringsbureau voor Taiwanese Zaken, reageerde in de Chinese media op een recente toespraak van de Taiwanese leider Lai Ching-te over de zogenaamde ‘dreiging’ van het vasteland en de noodzaak om een confrontatie hiermee aan te gaan. Zhu sprak van ‘roekeloos en hypocriet gedrag’ bij personen die ‘zeggen dat ze voor vrede zijn’, maar in feite desnoods ‘met geweld en met de hulp van externe krachten’ hopen van Taiwan een onafhankelijke staat te maken. Volgens de vertegenwoordiger van het Chinese Regeringsbureau voor Taiwanese Zaken is dat de echte en grote bedreiging voor de vrede en stabiliteit aan de overkant van de Straat van Taiwan en vormt het stilaan een ernstig risico op oorlog.
Sullivan in Beijing, Starmer aan de telefoon
De nationale veiligheidsadviseur van de VS, Jack Sullivan, brengt van dinsdag tot donderdag een bezoek aan China, op uitnodiging van minister van Buitenlandse Zaken Wang Yi. Beijing zal zijn ernstige bezorgdheid uiten over de inmenging van Washington in de zogenaamde kwestie Taiwan, aldus het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Washington blijft beweren dat alles erop wijst dat de huidige leiders in Taipei zich ‘blijven inzetten voor het handhaven van de status quo en vrede en stabiliteit’. Ook de nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk, Keir Starmer, herhaalt dat het Verenigd Koninkrijk vasthoudt aan het één-China-beleid. Niet iedereen gelooft de westerse leiders.
Dubbelzinnigheden
Regelmatig vindt de Chinese regering het daarom nodig zijn duidelijke en onveranderlijke standpunten te herhalen dat de kwestie Taiwan ‘de eerste en niet te overschrijden rode lijn is in de betrekkingen tussen China en de VS’ en dat geldt ook voor de andere landen (zoals het VK). Beijing zal in de gesprekken met Sullivan eisen dat de VS zich echt houdt aan het één-China-beginsel en de bepalingen van de drie gezamenlijke communiqués van China en de VS. China wil ook dat de VS de belofte nakomt om de onafhankelijkheid van Taiwan niet te steunen. Dit zou eigenlijk impliceren dat Washington zich onthoudt van uitspraken over de status quo en dat het de wapenleveringen aan het Chinese eiland stopzet en terugdraait.
Net zoals de wapenleveringen aan Israël niet in overeenstemming zijn met de woorden van Biden als zou hij aansturen op een staakt-het-vuren in Gaza, zijn de wapenleveringen van Washington aan Taipei in tegenstrijd met de beweringen van Biden dat hij vasthoudt aan het één-China-beleid. En zoals de Amerikanen zeggen dat zij Israël steunen omdat het zich moet kunnen verdedigen, willen zij de Taiwanese separatisten steunen omdat die zich volgens hen moeten kunnen verweren tegen een vermeende dreiging vanuit het Chinese vasteland.
Het lijkt erop dat de Labour-premier Keir Starmer en zijn minister van Buitenlandse Zaken David Lammy dezelfde dubbelzinnige tactiek voorstaan als hun grote voorbeeld aan de overkant van de Atlantische Oceaan. Ondanks alle verklaringen van onschuld lijken er verschuivingen plaats te vinden in het standpunt van Labour ten opzichte van Taiwan. Zo is er de oprichting van Labour Friends of Taiwan in maart 2023. Tevens ging een groep bekende figuren van de partij onder leiding van Lord Leong naar het eiland. Volgens Kenny Coyle van de Morning Star is het ‘niet denkbeeldig dat een huidige of toekomstige Britse regering het één-China-beleid zal opgeven en zal neigen naar een One China, One Taiwan-beleid dat in Washington terrein wint’.
Chinezen samen tegen oorlogsgvaar
Maar ook op Taiwan zelf hebben sommigen meer vertrouwen in de toenaderingen van Beijing dan in de tegenstrijdige boodschappen van de VS, het VK en de Taiwanese separatisten. Daarom heeft de voormalige Taiwanese leider Ma Ying-jeou in zijn recentste toespraak over de betrekkingen tussen beide zijden van de Straat van Taiwan een oproep gedaan om de voorstellen van Beijing serieus te nemen en het streven naar vreedzame hereniging, of in elk geval een oprecht vreedzame relatie met het vasteland, een kans te geven. Volgens Ma is in de afgelopen 30 jaar de bevolking in de Volksrepubliek en die op Taiwan, ‘dankzij de inspanningen van mensen aan beide zijden van de zeestraat, gestaag op weg gegaan naar het gemeenschappelijke doel van nationale verjonging’.
Verder zei Ma: ‘Hoewel ze zich onder verschillende politieke systemen hebben ontwikkeld, behoren de mensen aan beide zijden tot dezelfde Chinese natie en delen ze een gemeenschappelijk erfgoed (…) Ze moeten samenwerken en elkaar steunen in het streven naar nationale verjonging’. De voormalige leider van Taiwan dringt er bij de huidige, Lai Ching-te, op aan om de ‘twee-staten-theorie’ en de ‘onafhankelijkheid van Taiwan’ op te geven.
Hij zegt ook dat hij tijdens zijn ontmoeting met Xi Jinping in Beijing in april van dit jaar, aangenaam verrast was door diens vriendelijke opstelling en zijn verklaringen dat ‘zolang beide partijen zichzelf erkennen als deel van de Chinese natie, alles kan worden besproken’. Ma herinnerde er ook aan dat ‘Xi regelmatig vraagt dat de mensen van Taiwan het vasteland vaker zouden bezoeken en dat er bezoekers van het vasteland naar Taiwan zouden gaan’. Ma denkt dat dit Xi’s goede wil en oprechtheid ten opzichte van de mensen in Taiwan weerspiegelt. Hij vindt dat het ook ruimte biedt voor Lai Ching-te om een wending richting vrede te maken.
Taiwan, Hongkong, Xinjiang
Maar dergelijke oproepen en vredesinspanningen zijn er, aan beide zijden van de Straat van Taiwan, gelukkig nog meer. Een delegatie van de eilandengroep Kinmen, een district van Taiwan, bracht een bezoek aan Beijing en heeft opgeroepen tot meer uitwisselingen en samenwerking met het vasteland. Song Tao, een communistisch kaderlid en regeringsambtenaar die werkt rond Taiwan, had een ontmoeting met de landgenoten uit Kinmen. Song legde uit dat bepaalde besluiten van het Derde Plenum inzake hervormingen zullen zorgen voor betere omstandigheden en meer ruimte voor Taiwanese landgenoten en bedrijven om zich op het vasteland te vestigen en er tot bloei te komen.
Vreedzame hereniging
Op 20 augustus werd in Hongkong een conferentie gehouden ter bevordering van de vreedzame hereniging van China. Het evenement was een initiatief van de Hongkong Association for Promotion of Peaceful Reunification of China. Dit werd bijgewoond door meer dan 1 200 personen die spraken namens de bevolking van de Volksrepubliek China en de Chinese gemeenschappen in het buitenland. De besprekingen mondden uit in een slotdocument, de Verklaring van Hongkong 2024.
Wang Huning en Shi Taifeng, twee toppolitici van de Communistische Partij van China (CPC) steunden de conferentie respectievelijk met een felicitatiebrief en met hun deelname aan de bijeenkomst. Zij bepleitten de organisatie van allerlei vormen van uitwisseling over de Straat van Taiwan heen.
Zij lanceerden een oproep aan hun landgenoten, en dan specifiek aan de burgers van Hongkong, Macau en Taiwan zelf, maar ook aan de Chinezen in het buitenland, om de internationale gemeenschap nog meer te overtuigen van steun aan het één-China-beginsel en de vreedzame hereniging van China. Wang, die voorzitter is van de Politieke Raadgevende Conferentie van het Chinese Volk, de senaat van China, en Shi, die werkt voor het Verenigd Front van de CPC met alle bevolkingsgroepen, vroegen aan allen om zich hardnekkig te verzetten tegen een Taiwanese ‘onafhankelijkheid’.
Toerisme
Soms moet je de verjonging waar Xi Jinping en Ma Ying-jeou het over hadden ook letterlijk nemen. Het idee van de voordelen van wederzijds toerisme lijkt niet zo naïef als sommige cynici geneigd zullen zijn te denken. Uit een onderzoek van Booking.com blijkt dat Taiwanezen die geboren zijn tussen 1997 en 2012, de zogenaamde Generatie Z, graag toeristische soloreizen maken naar reisbestemmingen die ze kennen van tv en sociale media. Blijkbaar willen meer en meer jongeren uit Taiwan naar het vasteland reizen, om daar iconische locaties te bezoeken die te zien zijn in tv-drama’s op het vasteland, vooral period drama’s.
Ook wat reisbloggers op sociale mediaplatforms zoals TikTok en Xiaohongshu posten inspireert hen volgens Huang, de manager van een Taiwanees reisbureau. Op de Taipei Summer Travel Expo in juli 2024 lanceerde de Association for Tourism Exchange Across the Taiwan Straits, een instelling van het vasteland, een promotie met een knipoog naar de televisieserie ‘To the Wonder’ die in Xinjiang speelt, om het toerisme naar de noordwestelijke Oeigoerenregio te promoten.
Ziedaar een kleine greep uit de talrijke verklaringen en initiatieven die ervoor kunnen zorgen dat Taiwan en de Straat niet langer de ‘gevaarlijkste plek ter wereld’ is.
Bronnen: Xinhua, Global Times, Pekingnology, Morning Star, Wikipedia, Mydramalist.com
