Van de belangrijkste religies in China is het Taoïsme de enige die in China zelf ontstaan is. De Chinese hoofdstad omvat meerdere belangrijke Taoïstische tempels. Ik dacht ze allemaal te kennen, maar deze week ontdekte ik zowaar een tempel die ik nog niet eerder bezocht en waarvan de godheid waaraan hij gewijd, de God van het Vuur, een centrale rol in het Taoïsme speelt.
Hoofdingang van de temple van de Vuurgod; foto’s van de auteur
Taoïsme
Het Taoïsme is een complexe religie. Het kent vele goden die in nog ingewikkeldere relaties verbonden zijn dan b.v. de klassieke Griekse goden. In feite kunnen we twee soorten Taoïsme onderscheiden: het volkse en het filosofische. Het volkse Taoïsme is de religie met de vele goden aan wie je verzoeken kunt doen, wanneer je hulp of advies nodig hebt. Het filosofische is gericht op zoveel mogelijk voor elkaar te krijgen door zo weinig mogelijk te doen. Inzicht verkrijg je niet door te leren en te onderzoeken, maar door meditatie. Taoïstische monniken doen aan meditatie, maar staan ook leken bij in hun contact met de goden.
God van het Vuur
Zhu Rong, de God van het Vuur, is een centrale godheid in het Taoïsme die de mensen het vuur leerde kennen. Tot die tijd leefden de mensen van rauw vlees. Zhu Rong kreeg medelijden met de mensen en leerde hen vlees met vuur te garen. Dit maakte het smakelijker en verminderde de kans op ziekten. Veel religies kennen verhalen over hoe goden de mensheid leerde met vuur om te gaan. Zhu Rong verbreedde geleidelijk tot een god die mensen met meerdere problemen kon helpen. Aan hem gewijde tempels staan over in China; inclusief in de hoofdstad.
Hulpgoden
Voor specifieke problemen kent het Taoïsme gespecialiseerde goden. Een aantal van hen is in de Tempel van de Vuurgod aanwezig. Zo is daar de Caishen, de God van de Rijkdom. We zagen veel bezoekers, onder wie opvallend veel jongeren voor de Caishen knielen. We hebben niet gevraagd in hoeverre ze echt geloven dat het offreren van wierook aan deze god rijkdom zal brengen, maar hun voorkomen was heel serieus. Een merkwaardige hulpgodin is Guanyin die uit het Boeddhisme is overgenomen. In het Taoïsme beschermt zij met name amoureuze relaties en kan ze ook kinderen (zonen) schenken. Tegenover de ingang van de hal van Guanyin hangen honderden (betaalde) rode kaartjes met handgeschreven verzoeken. Ook stond er een whiteboard waarop iedereen zijn wens kon schrijven (zie foto). De wensen lopen uiteen van een gelukkig huwelijk tot een rijkdom tot promotie op het werkt, tot zelfs het behalen van een rijkdom van RMB 50 miljoen tegen 2029.
Merchandising
Zoals in vrijwel elke tempel in China wordt ook hier aan merchandising gedaan. Die rode kaartjes uit de vorige sectie moeten gekocht worden; het schrijven op het whiteboard is gratis. Zo kun je voor een kleine 10 Euro een geluksetiket aanschaffen dat je op je mobiele telefoon kunt plakken. Voor mij bleek dat extra noodzakelijk. Volgens de Chinese dierenriem ben ik een aap en ik las in de tempel een waarschuwing dat 2025 een slecht jaar voor apen zal worden. Voor een aanzienlijk hoger bedrag kon ik een persoonlijke bezwering laten schrijven, maar daarvoor heb ik uiteraard bedankt.
Geloof
Veel trouwe lezers van Chinasquare zullen bij het lezen van dit artikel zich fronsend afvragen of ik hier de terugkeer van religie in het socialistische China beschrijf. Nee, dat is een zaak die nog complexer is dan de Taoïstische mythologie. De Chinese cultuur is sterk particularistisch, d.w.z. dat de omstandigheden van het moment (tijd, plaats, de andere betrokkenen, e.d.) belangrijker zijn dan vaste waarden en wetmatigheden. De meeste Chinezen zijn atheïst, maar laten altijd een plaatsje vrij voor de mogelijkheid dat er toch bovennatuurlijke krachten zijn die invloed op hun leven uitoefenen. Ze studeren hard voor het verkrijgen van diploma’s waarmee ze een goed salaris kunnen verdienen, maar een paar wierookstokjes voor de God van de Rijkdom kan nooit kwaad. Dat is altijd zo geweest in China. De keizerlijke ambtenaren die middels het examensysteem doordrenkt waren van het atheïstische Confucianisme brandden ook wel eens zo’n stokje. Onder de menigte die ik deze week (n.b. een rustige maandag) diverse goden zag aanbidden zullen zich vast wel Partijleden bevinden. Dat is geen probleem. In hun dagelijks leven (privé en werk) laten ze hun Parijlidmaatschap een gepaste rol spelen, maar toch . . .
Lokalisatie
In de tempel lagen tijdschriften die je gratis mee mocht nemen. Ik pakte de jongste editie van het tijdschrift Religie in China. Het hoofdthema in dit nummer is de ‘lokalisatie’ van religie in China. De Chinese term zhongguohua betekent letterlijk ‘verschinezen’; het aanpassen van de religies die uit het buitenland kwamen (Boeddhisme, Islam, Christendom) aan de Chinese cultuur en maatschappij. Wellicht is dit interessant materiaal voor een vervolgartikel op Chinasquare.
Bron: eigen observaties van de auteur
