De recente regeringswijzigingen in Japan lijken kansen te bieden op een dooi met China. De resultaten van het bezoek van de Japanse buitenlandminister zijn hoopvol. Een en ander is geopolitiek belangrijk.
De Amerikaanse regering van president Biden heeft zich sterk ingespannen om bondgenoten te winnen in de koude oorlog tegen China. Met sleutellanden als India, Japan en Zuid-Korea haalde men de politieke en militaire banden stevig aan, met het expliciete doel China in te perken.
Nu de VS een nieuwe regering krijgen met als leuze ‘America First’ zal blijken hoe stevig die banden zijn. Tussen China en India is alvast een onmiskenbare dooi ingezet. In Zuid-Korea werd de pro-Amerikaanse president afgezet. Ook de nieuwe Japanse leiders geven signalen dat ze niet al hun eieren in de mand van Trump willen leggen en opnieuw betere relaties met China nastreven. Van Chinese kant is de reactie op de Japanse opening uitgesproken positief.
Voorzichtige toenadering
Een eerste signaal dat Japan niet zomaar in de Amerikaanse koude oorlog zou meegaan kwam er al tijdens het positieve gesprek van president Xi Jinping met de toenmalige Japanse premier in november 2023, in de marge van de G20 in San Francisco.
De nieuwe premier Shigeru Ishiba ontmoette Xi in Lima, op de APEC-top in november dit jaar. Daar heeft men besloten de relaties tussen beide landen strategisch te verbeteren.
Een toenadering tussen China en Japan moet wel wat obstakels overwinnen, waaronder de versterkte alliantie van Japan met de VS en Zuid-Korea, betwistingen rond enkele rotsen in de Gele Zee, de antipathie tussen de twee volkeren, enkele aanslagen op Japanse burgers in China dit jaar en de Japanse lozingen van radioactief water van Fukushima.
Een rendabel bezoek
Op Kerstmis kwam de Japanse buitenlandminister Takeshi Iwaya voor één dag op bezoek in Beijing voor de tweede bijeenkomst van het High-Level Consultation Mechanism on People-to-People and Cultural Exchanges. De eerste vergadering van dit Mechanism was al meer dan vijf jaar geleden. De huidige bijeenkomst eindigde met een akkoord over een reeks acties om de relaties te verbeteren. Iwaya had naast het Consultation Mechanism ook bilaterale ontmoetingen met buitenlandminister Wang Yi , premier Li Qiang en Liu Jianchao, leider van het internationaal departement van de Communistische Partij.
Het Consultation Mechanism bereikte een overeenkomst over tien actiepunten. Er komt meer uitwisseling van personen, in het bijzonder jongeren. Op onderwijsgebied komt er samenwerking en uitwisseling op alle niveaus, van het lager tot het hoger onderwijs. Wederzijds toerisme zal vergemakkelijkt en aangemoedigd worden. Culturele uitwisseling zal men via verschillende kanalen ondersteunen, bijvoorbeeld via zustersteden, het forum van provinciegouverneurs, het Japans-Koreaans-Chinees cultureel jaar enz. Ook op sportief gebied komt er een sterkere samenwerking en zullen beide landen wederzijds de Aziatische Winterspelen 2025 in Harbin en de Aziatische Spelen 2026 in Nagoya ondersteunen.
Een ander domein van samenwerking is ontspanning, zoals film, televisie, muziek, publicaties, optredens en spelletjes, uitwisseling van artiesten en vertaling van literatuur. Nog een domein vormen media en denktanks. De vrouwenorganisaties van beide landen gaan elkaar helpen om gendergelijkheid te promoten en de Japanse vrouwen zijn uitgenodigd op de Global Women’s Summit ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van de Beijing World Conference on Women in 1995. China gaat maximaal deelnemen aan de Osaka Kansai Wereldtentoonstelling in 2025. En er komt op een nog te bepalen datum een derde bijeenkomst van het High-Level Consultation Mechanism.
De perceptie door het publiek omkeren
Tijdens de ontmoeting met Iwaya stelde buitenlandminister Wang Yi dat de negatieve evolutie van de publieke opinie over elkaar moet omgekeerd worden. Nadat hij een aantal positieve realisaties tussen beide landen sinds 2019 had opgesomd erkende hij: ‘Anderzijds is onder invloed van geopolitieke, ideologische en andere factoren de sfeer tussen beide landen de voorbije jaren niet optimaal geweest, en moeten we aandacht schenken aan de weinig positieve wederzijdse perceptie’.
Wang Yi pleitte voor meer uitwisseling van jongeren, een positievere berichtgeving door media en denktanks en het activeren van 260 paar zustersteden. Ingaan tegen de Chinese publieke opinie zoals in dit geval is zeker niet evident voor de Communistische Partij van China en toont dat het menens is met de toenadering tot Japan.
Vorige maand heeft China Japanse burgers al vrijgesteld van visumplicht en nu kondigde Iwaya een versoepeling van de Japanse visumregeling voor Chinese burgers aan.
Wang Yi benadrukte het strategisch belang voor Azië van goede relaties tussen Japan en China op alle gebieden. Volgens de Chinese media bevestigde Iwaya dat de leiders van de twee landen in Lima het erover eens werden dat stabiele en constructieve relaties nodig zijn.
Zes voorstellen voor betere realties
Wang Yi stelde dat de communicatie moet verbeteren, dat voor een aantal hangende meningsverschillen oplossingen moeten gezocht worden en dat meer samenwerking op allerlei gebieden wenselijk is. Hij deed zes voorstellen:
De strategische perceptie moet gecorrigeerd worden, waarbij hij hoopt dat Japan de ontwikkeling van China positief zal bekijken. Het wederzijds vertrouwen moet blijven; in het bijzonder rekent China erop dat Japan de (oorlogs)geschiedenis en de Taiwanese kwestie niet herinterpreteert. Intensere dialoog op meer gebieden is wenselijk. China wil verder zoeken naar win-win samenwerking, in het bijzonder door handels- en investeringskansen open te laten en te zorgen voor stabiele internationale leverketens. Meer uitwisseling van personen kan helpen om de vriendschap tussen beide landen wortel te doen schieten in de publieke opinie. En last but not least: men moet meningsverschillen correct aanpakken en vermijden dat ze de relatie verzuren.
Volgens het Chinese verslag verklaarde Iwaya nog dat Japan bereid is met China te werken aan wederzijds vertrouwen, sterkere samenwerking, meer positieve accenten in de bilaterale relatie, het oplossen van hangende problemen en het beheersen van meningsverschillen. Japan is niet van plan zijn standpunten over de geschiedenis of over Taiwan te veranderen.
Het Japanse persagentschap Kyodo meldt dat Iwaya tegenover Wang Yi ook de Japanse bezorgdheid uitsprak over Chinese militaire activiteiten rond de tussen beide landen betwiste rotsen nabij Taiwan.
Samenwerken in een onzekere en instabiele wereld
Volgens Chinese media zei premier Li Qiang dat de relaties tussen beide landen op een cruciaal punt van verbetering gekomen zijn en dat China zich daar volop wil voor inzetten. Beide landen hebben vroeger al beloofd ‘coöperatieve partners te zijn en geen bedreiging voor elkaar te vormen’. ‘In de huidige wereldwijde toename van onzekerheid en instabiliteit moeten beide landen hun economische en handelsrelaties uitbreiden, meer wederzijds voordelige samenwerking nastreven en zorgen dat bedrijven en mensen van beide landen daar voordeel aan overhouden’.
Tijdens de ontmoeting van Iwaya met Liu Jianchao van het internationaal departement van de Communistische Partij kwam vooral naar voor dat de relaties tussen China en Japan strategisch verder reiken dan bilaterale aspecten en meer stabiliteit in de wereld kunnen brengen.
Bron: Pekingnology
