China brengt al tientallen jaren een socialistische planning in praktijk. Een van de spectaculaire resultaten daarvan is het Chinese herbebossingsprogramma, het grootste ter wereld. Carlos Martinez ziet dat de lessen die China opdoet in de strijd tegen woestijnvorming en klimaatverandering navolging vinden in vele landen.
Carlos Martinez OPINIE
In 1978 lanceerde China een programma dat voor het internationale publiek de naam kreeg van ‘Three North Shelter Forest’ (Sānběi Fánghùlín, Grote Groene Muur). Met dit project besloot de socialistische staat een keten van bossen creëren van de regio Xinjiang in het uiterste noordwesten tot de provincie Heilongjiang in het uiterste noordoosten. Zo wil China de verdere uitbreiding van de Gobi en Taklimakan woestijnen voorkomen. De voltooiing van dit meergeneratieproject is gepland tegen 2050.
Lof van de VN
Volgens de Afdeling Economische en Sociale Zaken van de Verenigde Naties heeft ‘het programma de bosbedekking sterk uitgebreid en woestijnvorming in het gebied waar het wordt uitgevoerd effectief bestreden, de algehele situatie van ernstige en gevaarlijke zandstormen en bodemerosie verbeterd, en de veerkracht en het aanpassingsvermogen bij natuurrampen en klimaatverandering vergroot.’
Voorts ‘zijn dankzij de ontwikkeling van de bos- en fruitgerelateerde industrieën tientallen miljoenen mensen in het gebied uit de armoede gehaald’. De Grote Groene Muur bereikte een mijlpaal in november 2024 met de aankondiging dat de Taklimakan-woestijn (in Xinjiang) volledig is omringd met een groene gordel van 3.046 kilometer, bestaande uit droogteresistente boomsoorten zoals rode wilgen, saxaulus en woestijnpopulier (populus euphratica).
Chinezen weten waarom
De Taklimakan is de grootste woestijn van China en de op één na grootste zandwoestijn ter wereld. De zandduinen verschuiven voortdurend, waardoor graslanden eroderen en de woestijn verder oprukt. De bosgordel die er nu omheen ligt, vormt de langste groene ecologische barrière in de wereld. China is de laatste decennia wereldleider op het gebied van bebossing. In 1980 was het bosareaal slechts 12 procent. Als gevolg van een systematische vergroeningscampagne is dit nu 24 procent.
De Chinese president Xi Jinping wijst vaak met nadruk op het belang van bosontwikkeling: ‘Bossen zijn onmisbaar en een belangrijke hulpbron voor het land-ecosysteem. Ze vormen ook een onontbeerlijke ecologische garantie voor de overleving en de ontwikkeling van de mensheid. Het is nauwelijks voorstelbaar wat er met de aarde en de mensheid zou gebeuren als er geen bossen meer waren.’
Een bijzonder interessante innovatie die in Xinjiang is ontwikkeld, is het gebruik van fotovoltaïsche zandbeheersing. Grote zonneparken worden geïnstalleerd in droge en semi-aride gebieden. De zonnepanelen fungeren als fysieke barrières die de windsnelheid op grondniveau verminderen en zo erosie tegengaan. Bovendien helpt de schaduw die de panelen bieden om de oppervlaktetemperatuur te verlagen en vocht vast te houden. Deze dauw kan zelfs worden gebruikt voor het kweken van grassen en kruiden onder de panelen.
Verwoestijning
Verwoestijning – de sluipende transformatie van vruchtbare grond in dorre grond – vormt een grote bedreiging voor China en treft meer dan 27 % van het land en ongeveer 400 miljoen mensen. In een artikel van Forbes uit 2017 staat dat ‘de Gobi de snelst groeiende woestijn op aarde is, die bijna 2.250 mijl grasland per jaar verandert in een onherbergzame woestenij. Deze uitbreiding vreet ruimte weg die ooit geschikt was voor landbouw en creëert ongebreidelde zandstormen die steden aan de rand van de woestijn teisteren.’
Woestijnvorming rukt de afgelopen decennia wereldwijd op. In een recent rapport van de Verenigde Naties wordt het als een ‘wereldwijd, existentieel gevaar’ bestempeld. De auteurs wijzen erop dat driekwart van het land op aarde in 2020 droger was dan in 1990. Dit is in belangrijke mate een gevolg van klimaatverandering, waarbij stijgende temperaturen leiden tot hogere verdampingssnelheden en een verminderde bodemvochtigheid.
De vernietigende kracht van oorlog
Oorlog, instabiliteit en armoede hebben allemaal een wederzijds versterkend effect op woestijnvorming. Een van de meest succesvolle waterprojecten van de 20e eeuw was de Great Man-Made River (GMMR) in Libië, waarmee zoet water werd getransporteerd van oude ondergrondse watervoerende lagen in de Sahara-woestijn naar kuststeden en landbouwgronden. Het grootste irrigatieproject ter wereld hielp bodemverarming te voorkomen, woestijnuitbreiding tegen te gaan en landbouw in woestijngebieden mogelijk te maken. De GMMR werd door Muammar Kadaffi het ‘achtste wereldwonder’ genoemd en zelfs Newsweek geeft schoorvoetend toe dat ‘deze titel niet zonder reden is’. Tragisch genoeg werd de GMMR doelbewust aangevallen tijdens de oorlog die de NAVO voerde tegen de Libische regering in 2011 en gezien de voortdurende politieke instabiliteit in het land is het systeem nog steeds niet goed hersteld. Mustafa Fetouri schrijft: ‘De hele infrastructuur van het project wordt bedreigd. Politieke instabiliteit, nalatigheid, illegale aansluitingen op de pijpleidingen en slecht onderhouden waternetwerken behoren tot de grootste problemen. In juli 2011 bombardeerde de NAVO de grootste pijpleidingenfabriek in Brega in het oosten van Libië, waarbij zes van de bewakers omkwamen. In een persbericht beweerde de alliantie dat het een reactie was op grondvuur vanuit de faciliteit.’
De keuze
Nichole Barger, voorzitter van het programma voor wetenschapsbeleid bij het VN-Verdrag ter bestrijding van woestijnvorming, benadrukt dat ‘door innovatieve oplossingen te omarmen en wereldwijde solidariteit te bevorderen’ de mensheid de uitdaging van woestijnvorming kan aangaan en zo kan voorkomen dat ‘de toekomst wordt gekenmerkt door honger, ontheemding en economische achteruitgang’. Daar waar de NAVO-landen oorlogen ontketenen en voor instabiliteit zorgen, werkt China proactief samen met landen over de hele wereld om woestijnvorming te bestrijden, en dat is een groot geluk. De Volksrepubliek deelt ervaringen en helpt andere ontwikkelingslanden bij de implementering van strategieën om woestijnvorming tegen te gaan.
China draagt bij aan enorme boomplantprogramma’s in Afrika en Azië. Het land biedt financiële hulp, apparatuur en technische bijstand aan landen die te kampen hebben met woestijnvorming en deelt technologieën voor zandfixatie, waterbesparende landbouw en bebossing. China werkt nauw samen met de Afrikaanse Unie om het eigen Great Green Wall-initiatief van Afrika te ondersteunen. De omvang van de Chinese Grote Groene Muur toont eens te meer het belang aan van het socialistische beleid waarin de mens centraal staat en van de inzet van het land voor het welzijn van zijn bevolking op de lange termijn. Dat China zich zo inzet voor internationale samenwerking staat in schril contrast met het hegemonisme van de VS en zijn bondgenoten en laat de mensheid zien dat ze voor een urgente keuze staat: die tussen een Wereldwijde Gemeenschap voor een Gedeelde Toekomst tegenover het Project for a New American Century.
Vertaling: Dirk Nimmegeers
Het artikel China’s Great Green Wall is a vision of hope for the planet verscheen voor het eerst in The Morning Star
De auteur, Carlos Martinez, is een links publicist. Hij schreef onder andere The East is still Red.
