Duurzame energie in Tibet moeilijk zonder centrale steun

Meer dan 30 % van de Tibetaanse dorpen heeft nog geen elektriciteitsnet en 40 % van de boeren kennen een tekort aan brandhout. Toch bezit Tibet aanzienlijke mogelijkheden in wind-, zonne- en geothermische energie. Gezien de aanzienlijke kost van de installaties is het echter duidelijk dat Tibet een algemene energievoorziening niet tot een goed einde kan brengen zonder steun van het nationaal niveau
De Autonome Regio Tibet gelegen op gemiddeld 4000 meter hoogte, telde in 2009 2,9 miljoen inwoners waarvan 2,21 miljoen of drie kwart in landelijke gebieden. Tijdens de laatste jaren groeide de economie met 10 % jaarlijks . De snelle economische groei leidt tot meer vraag naar energie. Sinds 2006 heeft elektriciteitsverdeler State Grid Corporation het project gepromoot om elektriciteit binnen te brengen bij elk gezin. Daartoe investeerde de staatsonderneming  2,92 miljard yuan en kregen 172.000 gezinnen of 763.000 personen stroom via het net.
Toch had eind 2010 maar 70 %  elektriciteit en zaten nog 500.000  zonder stroomnet . Daarnaast hebben 40% van de gezinnen het moeilijk om voldoende sprokkelhout te verzamelen. Boeren en herders zijn nog aangewezen op mest, sprokkelhout en andere biomassa voor hun energiebevoorrading , soms aangevuld met kleinschalige lokale wind- of zonne-energie. Om de Millennium-doelstellingen van energie voor allen te verwezenlijken, lijkt het aangewezen traditionele energie via uitbreiding van het stroomnet te combineren met een sterkere ontwikkeling van hernieuwbare energie.
Dit is echter vlugger gezegd dan gedaan gezien de moeilijke geografische toestand van de regio die soms ook de derde pool van de wereld wordt genoemd. In Tibet leven gemiddeld maar 3 personen per km2. De landbouw is nog een overlevingslandbouw; de boeren en herders voorzien voor 80 % in eigen voedings- en kledingbehoeften en verhandelen maar 20 % van hun opbrengst op de markt. 9 maanden op 12 moet de woonst verwarmd worden en in sommige gebieden zelfs 12 maanden op 12.

Om het percentage dat de boeren aan verkoopbaar overschot hebben op te voeren, is zowel een betere infrastructuur nodig als een efficiëntere energievoorziening. Ook de kredietverlening is niet sterk ontwikkeld . Overigens komt het vergaren van sprokkelhout voor verwarming terecht bij vrouwen en jonge meisjes die zo onvoldoende school lopen: gemiddeld spendeert een vrouw anderhalf uur aan het verzamelen van hout en 2,5 uur voor het koken op basis van de traditionele biomassa.
Tibet gebruikt maar een vierde van het nationaal gemiddelde aan energie: per hoofd wordt 300 kg steenkoolequivalent verbruikt. Hoewel in 2007 de landelijke bevolking 85% van de totaliteit uitmaakte, werd maar 3,3% van de elektriciteit in de landbouwgebieden verbruikt. Een onderzoek naar de consumptie van energie op het platteland wees uit dat mest 52% uitmaakt, brandhout 36 %, stro 10% en de rest maar 0,12%. Steenkool moet van elders  aangevoerd  worden en het verbruik is gering.
Hernieuwbare energie

•   Tibet bezit 30 % van China’s bruikbare mogelijkheden aan waterkracht; men schat 116 miljoen kW (116 GW) . Hoofdzakelijk het zuidoosten biedt opportuniteiten, met kleine centrales. Er zijn er nog weinig gebouwd.

• Tibet is een van de plaatsen op aarde met het meeste mogelijkheden qua zonne-energie. Er zijn gemiddeld 300 dagen met meer dan 6 uur aan zonneschijn . De intensiteit daalt van west naar oost en is het hoogst tijdens lente en zomer.  Zonne-energie wordt nu in Tibet enkel gebruikt voor kleinschalige verlichting en om water te koken.

• Qua windenergie beschikt Tibet over 7,7 miljoen kW aan mogelijkheden. Gezien de topografie zijn er echter nauwelijks gebieden waar de windsnelheid voldoende hoog is. Waar het wel kan is de bouw van windmolenparken duur en ook de onderhoudskosten zouden hoog oplopen. Bijgevolg denkt men vooral aan kleinschalige windmolens.

• De geothermische bronnen zijn overvloedig, wijd verspreid en van hoge temperatuur. De

centrale Yangbajing met capaciteit van 34 mw wordt al 30 jaar uitgebaat. Na Yangbaijing volgden de geothermische velden van Yangyixiang, Nagqu, and Langjiu. Toch bedraagt het huidige gebruik van de mogelijkheden maar 6%.

• In 2003 begon Tibet in Shigatse te experimenteren met biogas op lage temperatuur, anders dan de traditionele methode die minstens 10 graden vereist . Men ontwikkelde biogasovens aangepast aan de Tibetaanse omstandigheden, alhoewel bijkomende zonne-energie in de koude winter nodig blijft. Tegen 2006 waren al 1180 biogasputten gebouwd met een totaal volume van 11.800 m3. Maar een  put met fornuis kost 2000 yuan , wat te duur is.

Tijdens de jaren 80 werd kleinschalige zonne-energie gepromoot in Tibet en tijdens de jaren 90 kwamen daar de windmolens bij in een aantal van pilootsteden en dorpen. Gezien het weinig ontwikkelde elektriciteitsnetwerk speelt hernieuwbare energie een onvervangbare rol. Uit een onderzoek van het jaar 2005 blijkt dat 51 % van de steden, 30 % van de dorpen en 28 % van de

landelijke gezinnen hernieuwbare energiemiddelen gebruiken om het tekort aan netstroom op te vangen. Enkel in 2004 werden 400 kleine zonnecentrales gebouwd met een totale capaciteit van 9.000 kW. In de steden zijn waterboilers en zonne-kooktoestellen algemeen. Te lande worden die kooktoestellen ook gebruikt, maar het gebrek aan kennis en onderhoud heeft een grote graad van uitval tot gevolg. Eind 2009 telde Tibet 330.000 zonne-kooktoestellen, een miljoen m2 woonruimte op zonnewarmte , 100.000 zonnepanelen en 115.000 gezinnen met een biogas put.
 
 Enkele problemen bij kleinschalige hernieuwbare energie

De kost voor een combinatie van zonnepanelen, kleine windmolen en opslagbatterijen op het platteland is hoog. De investering voor zonnepanelen voor een gemeenschap bedraagt 120.000 yuan /kW; voor windmolens is dat 50.000 yuan kW. En gemiddeld na 4 jaar moeten de opslagbatterijen vervangen worden; die maken  60 % van de investering uit. Het is ook niet eenvoudig om geschoold personeel te vinden die de boeren- en herdersgemeenschappen kunnen opleiden en bijstaan.
Vele gezinnen kunnen een biogas put niet zelf bekostigen.
Hoewel de kost van kleinschalige waterkrachtstations relatief laag ligt, zijn de exploitatie- en onderhoudskosten samen met de noodzaak voor gekwalificeerd personeel een remmende factor.
 Uitweg
Het ‘Schema voor alternatieven voor sprokkelhout’  stelt voor om

in een viertal Tibetaanse arrondissementen pilootprojecten uit te werken waarbij sprokkelhout voor 60% vervangen wordt door hernieuwbare energievormen. Gezien de Autonome Regio Tibet zelf slechts 8 % van zijn overheidsuitgaven uit inkomsten haalt  (de rest komt van de centrale regering ), is het duidelijk dat dit 5,8 miljard yuan kostend plan niet zonder belangrijke nationale steun kan verwezenlijkt worden. Het nationale niveau zou in dit geval 80 % betalen en het lokale bestuur en  bedrijven bekostigen de rest. Andere provincies zouden ook ‘ontwikkelingshulp’ kunnen verlenen zoals ze dat al doen op andere domeinen.
Volgens het nationale plan voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie gaan de subsidies eerder naar bedrijven dan naar de eindverbruikers. Bedrijven worden daarmee aangespoord hun technologie te verbeteren en hun producten goedkoper op de markt te brengen. Toelagen voor het verminderen van de armoede zouden ook gebruikt worden om mensen te helpen verhuizen naar een betere omgeving .
Bibliografie: Guo-liang Luo , Xinghua Zhang , Renewable and Sustainable Energy Reviews 16 (2012) 2373–2380, Universalization of access to modern energy services in Tibetan rural households—Renewable energy’s exploitation, utilization, and policy analysis,
Naschrift: nadat bovenvermeld artikel gepubliceerd werd,  heeft energie-gigant Huaneng bekend gemaakt gedurende de komende 10 jaar 100 miljard te zullen investeren in – grootschalige- duurzame energie in Tibet (cfr Groen blaadje 12/10/12 ). Ondertussen is ook de 12 miljard kostende elektriciteitstransmissielijn tussen Golmud en Lhasa afgewerkt die Tibets  elektriciteitstekort moet ondervangen door de jaarlijkse levering van 4 miljard kWh. Tegen 2015 moet Tibet dubbel zo veel elektriciteit beschikbaar hebben als in 2010.