Foltering: Media serveren opgewarmde kost

Een aantal media, waaronder NOS, Belga en De Morgen, melden het overlijden van een verantwoordelijke van een Chinees overheidsbedrijf door foltering.
Het gaat echter om opgewarmde feiten , die in april al uitvoerig in de Chinese staatsmedia besproken werden.
De zaak illustreert de noodzaak van meer controle op onderzoekscommissies die buiten het Chinese gerecht vallen.

Yu Qiji (42 jaar) was een leidinggevend ingenieur in een overheidsbedrijf in Wenzhou. Hij werd verdacht van gesjoemel bij een grondverkoop en werd in maart-april, bij zijn terugkeer in Wenzhou na een jaar detachering in Beijing,  38 dagen vastgehouden door een interne onderzoekscommissie van de Communistische Partij van China, die probeerden hem te doen bekennen. Daarbij kwam hij om het leven, door ‘verdrinking’.
De vader vond het overlijden van Yu, die in goede gezondheid was, verdacht en merkte ook talrijke blauwe plekken op zijn lichaam; hij deed zijn beklag bij de inspectiecommissie van de stad Wenzhou, zonder onmiddellijk gevolg. Nadat hij op het internet foto’s van het lichaam publiceerde, pikten de Chinese media, inclusief de nationale staatsmedia, het nieuws op en maakten van in het begin duidelijk dat de ondervragers over de schreef gegaan waren.
Intussen blijkt het onderzoek rond. De Beijing Times kon een rapport van het openbaar ministerie inkijken. Het hoofd van Yu werd tijdens zijn ondervraging herhaaldelijk ondergedompeld in een emmer met koud water. Daarbij is hij buiten bewustzijn geraakt en enkele uren later wegens longfalen overleden in het hospitaal. De zes ondervragers zullen voor het gerecht moeten verschijnen wegens opzettelijke verwondingen.
In mei verscheen in de Global Times een commentaar over shuanggui, het interne onderzoek naar verdachten binnen de partijorganen, naar aanleiding van het overlijden van Yu Qiyi en een ander verdacht overlijden in Sanmenxia. Een partijambtenaar waarvan men duidelijke aanwijzingen heeft dat hij of zij zware fouten of misdaden begaan heeft, kan vastgehouden worden in een apart ondervragingscentrum van de partij. Daarna wordt de verdachte aan het gerecht overgedragen. De procedure krijgt meer en meer kritiek. Volgens sommigen biedt ze de kans om corrupte ambtenaren te beschermen tegen een normale gerechtelijke vervolging; anderen wijzen op het gebrek aan wettelijke bescherming van de verdachte in een buitengerechtelijke procedure. In het geval van Yu werd zelfs de regel overtreden dat een partijambtenaar voorafgaand aan het onderzoek een check-up van zijn gezondheid moet ondergaan.
De voorbije jaren zijn verschillende wetswijzigingen doorgevoerd om te verhinderen dat politiemensen verdachten martelen om bekentenissen af te dwingen. Zo worden alle ondervragingen nu gefilmd en zijn bekentenissen onder verdachte omstandigheden in alle geval nietig voor de rechtbank. Politiemensen die zich misdragen worden ook gemakkelijker gestraft. Er zijn ook beperkingen op de arrestatietermijn vooraleer de procureur een formele klacht moet bekend maken. Interne partijonderzoeken, die niet onder het politie- of gerechtelijk apparaat vallen echter niet onder deze regels. Ook hier dringen hervormingen of het volledig afschaffen van deze uitzonderingsprocedure zich op. Toen ex-topkader Bo Xilai vorige maand voor de rechter zijn eerder afgelegde bekentenissen introk, gaf hij wel aan niet gefolterd te zijn; hij had het over ‘morele spanning’ en ‘verwardheid’.