Xinkuaibao, of New Express, een dagblad in Guangzhou, heeft deze week twee dagen na elkaar op zijn voorpagina een oproep gepubliceerd voor de vrijlating van Chen Yongzhou, een journalist van het blad die op 19 oktober opgepakt is wegens laster over een bedrijf. Het blad gaat ervan uit dat Chen slechts zijn werk deed, en indien er iets verkeerd gebeurd is, men maar New Express zelf moet dagvaarden. Er kwamen al talrijke sympathieke reacties via andere media.
Laat die man vrij!
Chen wordt vastgehouden in Changsha, de hoofdstad van de provincie Hunan, op beschuldiging van laster over en het toebrengen van economische schade aan de firma Zoomlion. Hij schreef eerder dit jaar een reeks artikelen waarin hij dit bouwbedrijf dat gedeeltelijk eigendom is van de lokale overheid beschuldigt van corruptie. Toen de koers van Zoomlion op de beurs van Hongkong daalde naar aanleiding van de artikelen gaf het bedrijf een verklaring uit waarin het de beschuldigingen van Chen ‘vals, zonder grond en misleidend’ noemde. Vorige week diende het een klacht in tegen Chen. Volgens de verklaringen van de politie van Changsha worden Chen drie misdrijven aangewreven, waaronder verspreiden van valse geruchten over verlies van staatsgoederen en fraude.
De oproep van New Express is een nieuwe stap vooruit voor de mondigheid van de Chinese pers. Sinds de jaren 90 zijn er talrijke nieuwe Chinese media opgericht, waarvan een groot deel privé. New Express dateert van 1998 en is dankzij onderzoeksjournalistiek uitgegroeid tot een invloedrijke krant in Guangzhou. “We dachten altijd dat zolang we op een verantwoorde manier verslag uitbrachten er geen probleem zou zijn. En zelfs al er een probleem mocht zijn, dan kunnen we nog een rechtzetting publiceren en ons verontschuldigen. Indien we een ernstige fout begaan, en een zaak voor het gerecht verliezen, dan moeten we maar betalen of desnoods sluiten…”. “Maar we waren te naïef. ChenYongzhou heeft drie dagen gevangen gezeten vooraleer hij een advocaat te zien kreeg”.
Brede steun voor de New Express kwam er onder meer van Dongfang Jinbao en Henan Business Daily in Zhengzhou, Southern Metropolis Daily van Guangzhou, Beijing News, Beijing Times en The Mirror in Beijing, Qianjiang Evening News in Hangzhou, en Qilu Evening News in Jinan. Ook het internet gonst van de steunbetuigingen.
In januari was er al een conflict bij een ander blad in Guangzhou, de Southern Weekly, waar het personeel in staking ging tegen een nieuwjaarseditoriaal geschreven door de plaatselijke propagandachef. Ook toen kwamen er solidariteitsbetuigingen van andere journalisten.
De Nationale Chinese Journalistenbond verklaarde dat hij bij het onderzoek betrokken is en de rechten van de journalisten zal verdedigen. Volgens ingewijden zou intussen de Centrale Commissie voor de Inspectie van de Discipline van de Communistische Partij ook met de zaak bezig zijn evenals het Departement Publiciteit van het Centrale Comité. De nationale mediatoezichthouder, State General Administration of Press, Publication, Radio, Film and Television is volgens een verklaring “bijzonder bezorgd” over de aanhouding van Chen.
De officiële bladen zoals het Volksdagblad, China Daily en het persagentschap Xinhua zijn in hun Engelse edities op de zaak nog niet ingegaan. De nieuwssite china.org.cn brengt wel een neutraal verslag. Het officiële Global Times, neemt een standpunt in en ziet de zaak Chen als een test voor de rol van de media. Het blad hoopt dat de zaak zal behandeld worden met respect voor de wet zodat het vertrouwen in het gerecht toeneemt. De kernvraag is voor hen of de artikelen van Chen de waarheid bevatten, of ze een inbreuk zijn op de wettige belangen van Zoomlion. Global Times schrijft verder: In China is de controle van de overheid door het publiek een nieuwigheid. De media zijn nog niet echt rijp voor kritische reportages. In het geval Chen gaat het over de rol van de Chinese pers en de ontwikkeling van de bedrijven. De uitspraak in dit geval wordt een belangrijk precedent.
Global Times wil het conflict niet interpreteren als een botsing tussen de meningsvorming op het internet en het gerecht. Het blad voorspelt dat er nog meer dergelijke conflicten en rechtszaken zullen komen tussen media die als waakhond fungeren en diegenen die door die media geviseerd worden. Dat kan niet anders nu de controle door de publieke opinie en de perswetten verbreed worden. De zaak Chen moet op een ordelijke manier aangepakt worden en tot een overtuigend besluit leiden. Een onpartijdig gerecht en het vertrouwen van het publiek daarin zijn uiterst kostbaar in een maatschappij. Indien de overheid van Changsha niet in staat zijn deze zaak correct aan te pakken, dan moet de hogere overheid maar ingrijpen.
De verschillende standpunten van diverse mediakanalen en –organisaties illustreren de lopende discussie over de rol van de pers en de grenzen van de persvrijheid in China. Toen de vorige president Hu Jintao in 2003 zijn programma voor ‘harmonieuze’ en ‘wetenschappelijke’ ontwikkeling bekend maakte, gaf hij daarin een plaats aan de media als alarmsysteem en als kanaal voor discussie. De huidige president Xi Jinping lanceerde vorig jaar zijn grote campagne tegen corruptie en verspilling, en ook hierin spelen de media een sleutelrol als klokkenluiders. Persvrijheid – op enkele te gevoelig geachte thema’s na- wordt van bovenaf aangemoedigd. De situatie op lokaal vlak ligt echter anders. In het huidige geval heeft de lokale overheid van Hunan belangen in het bedrijf Zoomlion. Zij zien met lede ogen dat een journalist de waarde van hun bedrijf naar beneden haalt met een reeks negatieve artikelen. En treden op waar ze kunnen, terecht of ten onrechte. Nieuw in de zaak Chen is de actieve tussenkomst van andere media en journalisten. Het toont aan dat de verschillende media nu meer dan vroeger mogelijkheden hebben om een eigen koers te varen. En het illustreert hoezeer de Chinese bevolking uitkijkt naar een correct werkende rechtsstaat.
Bronnen: Global Times, BBC, SCMP, China.org.cn)
