Premier Li Keqiang is terug in China na een reis door Afrika van een week, waarbij hij Ethiopië, Nigeria, Angola en Kenia bezocht heeft. Zoals verwacht werden er 60 contracten ondertekend. Die hadden niet enkel betrekking op financiën, handel en investeringen in de sectoren van energie, productie, landbouw en infrastructuur, maar ook op allerlei sociale programma’s.
Op het eind van zijn reis, in Kenia, heeft Li nog een akkoord afgesloten over hoe China zal bijdragen aan de aanleg van een vernieuwde en deels nieuwe spoorweg in Oost-Afrika, van Mombasa naar Nairobi, 610 km. De lijn zal wellicht doorgetrokken worden naar Oeganda, Rwanda, Burundi en Zuid-Soedan. Passagierstreinen zullen er tegen een maximale snelheid van 120km/h rijden, vrachttreinen tegen 80km. China heeft toegezegd het eerste segment voor 90% te zullen financieren, een aanzienlijk deel dus van een project dat begroot is op bijna vier miljard dollar. Hoge vertegenwoordigers van de betrokken landen en van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank waren aanwezig bij de ondertekening. De Keniaanse president Uhuru Kenyatta verwacht dat transportkosten, zowel voor mensen als goederen, sterk zullen dalen in dat deel van Afrika. Eerder werd er in Nigeria een contract vastgelegd voor een andere spoorweg. China Civil Engineering Construction Corporation, een afdeling van China Railway Construction Corporation (CRCC), zal samen met het ministerie van Transport van Nigeria een spoorlijn van 1385 km langs de kust aanleggen.
Infrastructuur en productie
Voor Li Keqiang geeft China in Afrika het voorbeeld van de samenwerking op voet van gelijkheid, die aan alle partijen ten goede komt. Hij heeft uitgelegd waarom China blijft hechten aan het bevorderen en het leveren van goede infrastructuurwerken. Samen met de ontwikkeling van een productiesector zijn die volgens China de basis voor groei op alle fronten. De goede betrekkingen tussen Afrikaanse landen en China kunnen daar alleen maar baat bij hebben. Dat sommige Afrikaanse leiders zich laten inspireren door de Chinese aanpak blijkt misschien ook uit een plan dat de voorzitter van de commissie van de Afrikaanse Unie ontvouwde. Hij noemde het een Afrikaanse ‘droom van de eeuw’: de verbinding van alle Afrikaanse hoofdsteden door middel van hogesnelheidslijnen. Datzelfde is immers bezig in China: de verbinding van de hoofdsteden van de provincies (die in China de omvang en de bevolking van landen hebben). Li had daarop dan ook gereageerd met de belofte dat China zijn kennis en zijn industrie voor de ontwikkeling van zo’n netwerk van hogesnelheidslijnen ter beschikking zou stellen. De Chinese premier feliciteerde Afrika ook met de positieve wending die zijn ontwikkeling had genomen, o.a. met een groei van meer dan 5 % en in sommige afzonderlijke landen 6 tot 7 %. Hij was ervoor om arbeidsintensieve Chinese bedrijven te verplaatsen naar Afrika en de regering in Beijing zou dat ook aanmoedigen. Bovenop de 20 miljard dollar leningen door president Xi in 2013 beloofd, komen kredieten van 10 miljard en extra steun van 2 miljard dollar voor het Chinees-Afrikaanse Ontwikkelingsfonds.
Sociale dimensie
Het lijkt het bekende werk: infrastructuur en miljardenleningen, toch Li heeft de afgelopen week vooral signalen willen geven dat de betrekkingen tussen China en de Afrikaanse landen niet alleen gaan over grondstoffen en handel, maar een duidelijke sociale dimensie hebben. Verder wilde hij laten merken dat het de bedoeling is ernstige, eerlijke en veelomvattende betrekkingen voor de lange termijn op te bouwen. Daarom is de premier erg actief geweest op niet direct economische terreinen: media, veiligheid, werkgelegenheid, gezondheidszorg e.d.
Li heeft in Nairobi de studio’s van het Afrikaanse kantoor van CCTV, de Chinese staatstelevisie, een bezoek gebracht. De berichtgeving van CCTV over Afrika bouwt in het continent en daarbuiten aan een sterke reputatie. De zender heeft ook programma’s over China voor de Afrikaanse kijkers. Li Keqiang riep op tot een nauwe samenwerking tussen de media van beide partners en hield de Chinese mediawerkers voor dat ze bij hun berichtgeving over Afrika de Afrikaanse gezichtspunten moesten weergeven. Li beloofde miljoenensubsidies voor projecten ter bescherming van de fauna en om de gevolgen voor de olifantenpopulatie te verzachten van de Chinese vraag naar ivoor. Ook bij vredesoperaties, antiterrorisme en de strijd tegen de piraterij wilde China Afrika bijstaan. In Zuid-Soedan gaat China voor 8 miljoen dollar humanitaire hulp geven om de nood te lenigen die daar is ontstaan door het binnenlandse geweld van de afgelopen maanden. In Angola was geklaagd over de toevloed van 300.000 Chinese arbeiders, onder andere nodig om het tekort aan arbeidskrachten op te vangen, één de naweeën van de jarenlange burgeroorlog. In dat land heeft Li met nadruk gevraag aan de Chinezen die er actief zijn om nu zoveel mogelijk Angolezen aan te werven. In Ethiopië stond een bezoek op het programma aan een ziekenhuis dat met Chinese hulp aan 2.000 patiënten een gratis cataractoperatie heeft kunnen bieden.
Wat is eigenlijk de bedoeling?
Bij zijn toespraak voor het World Economic Forum over Afrika in Nigeria, heeft Li nog eens gewezen op het reusachtige budget dat China voorziet voor programma’s in Afrika die gericht zijn op strijd tegen de armoede, op landbouwontwikkeling en projecten voor drinkwatervoorziening en hulpverlening bij natuurrampen. Hij voegde er nadrukkelijk aan toe ‘zonder politieke voorwaarden, zonder inmenging in de interne aangelegenheden en zonder dat we moeilijk te vervullen eisen stellen’. Bepaalde waarnemers blijven sceptisch bij dit alles. Zo zou er bij de projecten voor gezondheidszorg reclame worden gemaakt voor Chinese medicijnen en zouden veel Afrikanen blijven vinden dat het vooral de bedoeling is China toegang te geven tot de markt en de grondstoffen van Afrika. De meest Chinese media wijzen er daarentegen op dat de VS en Europa (Frankrijk bijvoorbeeld) met China concurreren voor invloed en goodwill in Afrika, maar dat het Westen nog steeds spreekt van morele steun en hulp, daar waar China de nadruk legt op samenwerking en wederzijds voordeel. In China gaan ook kritische stemmen op die erop wijzen dat Chinese bedrijven in Afrika betere kwaliteit moeten leveren en moeten denken aan het image van hun land. Ook de Chinese werknemers moeten dat voor ogen houden als zij in verschillende landen aan het werk zijn en zich tegenover de plaatselijke bevolking als ambassadeurs voor China gedragen. De artikelen in de Chinese pers getuigen vooral van trots over de lange traditie van solidariteit met het continent. Ze ondersteunden de uitspraken van Li toen hij de hoop uitsprak dat de beloofde leningen zouden worden gebruikt ter ondersteuning van het midden- en kleinbedrijf in Afrika: ‘de geschiedenis en de realiteit van vandaag leren het: de ontwikkeling van China biedt kansen voor Afrika; Afrika doet het goed en China heeft daar op zijn beurt baat bij.’
Bronnen: Xinhua, BBC, SCMP, FT, Global Times http://www.chinaafricaproject.com/
Centre for Chinese studies (Z.Afrika)
http://www.ccs.org.za/?cat=9&paged=2
