Nergens in China zijn etnische spanningen zo erg als in Xinjiang. De regering voert een dubbele politiek: de stok en de wortel. De stok zien we onder meer op het proces van Ilham Tohti
Bij etnische rellen met Oeigoeren in Urumqi in 2010 vielen ongeveer 200 Han-doden. Sindsdien is het geweld niet meer weg geweest. Het voorbije jaar zijn al tientallen doden gevallen bij aanslagen, waarvan de zwaarste zelfs buiten de Oeigoerse regio Xinjiang. Met een regelmaat van een klok worden opgepakte verdachten of medeplichtigen veroordeeld en meestal terechtgesteld.
‘Gematigd criticus’
Van een andere aard is het proces dat woensdag in Urumqi begonnen is tegen Ilham Tohti. Hij is een 44-jarige Chinese professor economie, etnisch Oeigoer en leeft sinds 1985 in Beijing. De meningen over de man lopen sterk uiteen. Westerse media loven hem als een ‘geleerde die international gerespecteerd wordt voor zijn constructieve opvattingen over de etnische spanningen in China’(The Guardian). Human Rights Watch heeft het over een ‘vreedzame criticus’ van de politiek van China. Tohti levert kritiek op het regeringsbeleid dat volgens hem repressie is op basis van etnische nationaliteit en op basis van religieuze groep. Volgens buitenlandse academici die hem kennen roept hij echter niet op tot onafhankelijkheid van Xinjiang. Hij zette een online forum op ‘Uighur Online’ waar gedebatteerd werd over de Chinese politiek in Xinjiang; dat is sinds 2008 geblokkeerd. Katy Glenn Bass van de Amerikaanse PEN-club noemt hem een ‘vreedzame, gematigde, bedachtzame academicus die al heel zijn leven probeert oplossingen te vinden voor de etnische spanningen in China’ en vraagt zich af waarom de Chinese overheid hem niet als een bondgenoot inschakelt. In april kreeg de gearresteerde Tohti een prestigieuze prijs van de Amerikaanse PEN, en protesteerde de Chinese regering tegen deze buitenlandse inmenging in Chinese zaken.
‘Separatist’
De rechtbank beschuldigt Tohti van separatisme. Tohti ontkent. Op separatisme staan straffen van 10 jaar tot levenslang. Tohti werd in januari in Beijing aangehouden en formeel in beschuldiging gesteld in juli. Volgens zijn advocaten bestaat het bewijsmateriaal tegen hem alleen uit artikelen en interviews over separatisme in buitenlandse media, en dvd’s met onder meer zijn lessen aan de universiteit. Volgens de overheid zou hij separatisme en haat gepropageerd hebben en nog zeven personen uit zijn omgeving zijn in dat verband aangehouden. Hij zou een rol gespeeld hebben in het persoonlijk aanzetten tot gewelddadige incidenten, ondermeer een aanslag in Kashgar met 21 doden en een aanval op een politiestation in Lukqun met tientallen doden, beiden in 2013. Volgens onbevestigde bronnen is hij ook beschuldigd van contacten met ETIM, een internationaal erkende terroristische beweging die opkomt voor onafhankelijkheid van Xinjiang.
De wortel
Onder een programma van hulp aan Xinjiang dat al sinds 1997 loopt, zijn eerder dit jaar al 3.500 ambtenaren en experts uit de rijkere gebieden van China naar Xinjiang gestuurd om daar de ontwikkeling te helpen versnellen. Deze week is opnieuw een groep van 522 ambtenaren, leraren en gezondheidswerkers door de centrale regering en de grote staatsbedrijven gestuurd.70% van hen hebben een universitair diploma. De helft van de bevolking van Xinjiang bestaat uit etnische minderheden; de ontwikkeling wordt er afgeremd door gebrek aan kapitaal, technologie, vaardigheden en management.
In Hotan, een oase in zuidelijk Xinjiang waar verschillende ernstige etnische incidenten plaats vonden, lanceert de overheid een pilootproject voor gemengde gemeenschappen.
Hotan telt meer dan 95% Oeigoeren. Sinds de etnische spanningen toenemen, versterkt de tendens tot gettovorming van de anderen.
Buiten Hotan, bouwt men een nieuwe nederzetting van 447 hectaren, een pilootproject voor etnische integratie. De bewoners kunnen er tegen het einde van dit jaar intrekken. Er komen 600 appartementen. Elk gezin krijgt ook een serre, een tuintje en een boomgaard van 0,33 hectare. De streek is wel woestijnachtig, maar er is overvloedig grondwater ter beschikking.
Er hebben zich al 6.000 Oeigoerse boerenfamilies en 700 Han boeren uit de nabije dorpen aangemeld voor de nieuwe gemeenschap. Hoe men een keuze zal maken is nog niet beslist, maar een gemengde gemeenschap wordt het zeker.
Het idee van integratie door samen te leven, te werken en te studeren is op een belangrijke werkconferentie in mei naar voor geschoven.
Experts denken dat een gemeenschap zoals in het pilootproject het begrip tussen de etnische groepen fel kan verbeteren. Er is al een gelijkaardig en succesvol pilootproject in Karamay, in het Noorden van Xinjiang. Toch zijn ze ietwat sceptisch. Een nieuwe nederzetting is erg duur, dat kan onmogelijk op grote schaal veralgemeend worden. En het zou ook geen goed idee zijn mensen gedwongen te doen verhuizen naar gemengde gemeenschappen.
Bronnen: Guardian, BBC,china.org.cn, Global Times
Op chinasquare.be gaan we regelmatig in op de situatie in Xinjiang. Je vind een groot aantal artikels met de zoekfunctie “Xinjiang”.
Een artikel over het algemeen beleid tegenover de problemen in Xinjiang vind je hier
