Xinjiang blijft brandhaard. Tohti krijgt levenslang (upd)

Twee mensen gedood en anderen gewond bij explosies in Xinjiang op zondagavond. Waren dit alweer terroristische acties? Is er een verband met nieuwe richtlijnen voor ordehandhavers of met de straffen voor bepaalde ambtenaren, of met de (uitgekomen) verwachtingen betreffende de uitspraak in de zaak Tohti?

Een reeks van ontploffingen deed zich voor op drie plaatsen in de Autonome Mongoolse Prefectuur Bayin’gholin in het zuidoosten van Xinjiang: in het district Luntai (113.000 inwoners), meer bepaald in de stadsdelen Yangxia en Terakbazar. Er vielen twee doden en en er was een aantal gewonden dat snel naar het ziekenhuis werd gebracht. De rust zou snel zijn weergekeerd. Deze informatie is afkomstig van Tianshan, een lokale nieuwssite. De berichten zijn overgenomen, eerst door officiële Chinese media, later door de buitenlandse pers en die van Hongkong. Zowel de Global Times als de SCMP noemen Tianshan een website van de provinciale regering. De Global Times merkt verder op dat de autoriteiten weigeren media (ook een officieel blad als de GT) te woord te staan en dat het bericht over de explosies van de website Tianshan is gehaald. De South China Morning Post spreekt van aanvallen die gecoördineerd lijken en deelt foto’s afkomstig van de Weibo-accounts van burgers. Volgens verschillende bronnen zijn meer dan de helft van de burgers in Luntai Oeigoeren en sinds Bayin’gholin in de jaren vijftig administratief bij Xinjiang is gevoegd, is de Mongoolse bevolkingsgroep er sterk in de minderheid vergeleken met de Oeigoeren en de Han.
Ook op zondag maakte het partijcomité van Xinjiang bekend dat 17 functionarissen en politiemensen gestraft waren om hun aansprakelijkheid voor een dodelijke terreuraanval en de moord op een bekende imam die de eenheid onder alle Chinezen voorstond, in Kashgar in juli. De gestrafte kaderleden waren ontslagen, gedegradeerd of ze kregen een waarschuwing volgens de interne (partij)regels. Wat de ‘aansprakelijkheid’ precies inhield is vooralsnog niet bekend. Een lid van een stadsbestuur kreeg echter promotie omdat hij op tijd informatie had doorgegeven en tijdens de aanval in Kashgar passend had opgetreden. Misschien is dat een indirecte aanwijzing voor de reden waarom zijn collega’s zijn gestraft.

Nog op zondag hadden de hoogste Chinese instellingen voor bewaking en rechtspraak via hun websites en andere publicaties nieuwe instructies verspreid over het beleid dat ordehandhavers moeten ontwikkelen ten aanzien van terrorisme en religieus extremisme. Geconfronteerd met deze ‘grote bedreigingen voor de nationale veiligheid en stabiliteit’, moeten openbare aanklagers, juristen en politiemensen goed het onderscheid maken tussen de illegale daden van religieuze extremisten en de normale godsdienstuitoefening. Ze mogen de godsdienstvrijheid niet beperken, niet discrimineren omwille van religie en ze moeten de persoonlijke waardigheid respecteren, ook van verdachten en beklaagden. Misdadigers die zich overgeven en getuigenverklaringen afleggen hebben recht op een mildere straf. Kleine overtreders en zij die spijt betonen verdienen vrijspraak.
Er is intussen een uitspraak in de zaak van Ilham Tohti, de vroegere professor van de Minzhu Universiteit van Beijing die volgens sommigen alleen maar kritiek heeft geleverd op de regering, maar zich volgens de autoriteiten aan ophitsing tot separatisme of erger heeft schuldig gemaakt. Het Volksgerecht van Urumqi in Xinjiang heeft Tohti tot levenslang veroordeeld, hem zijn politieke rechten ontnomen en al zijn bezittingen laten confisqueren. De aangenomen beschuldigingen zijn dat hij op zijn website Uighurbiz.net en op Uygur Online in video’s van zijn lessen heeft opgeroepen tot onafhankelijkheid van Xinjiang. De uitspraak van het hof zegt verder dat de academicus een criminele groep heeft opgericht om separatistische teksten op te stellen, te vertalen en te verspreiden. Hij heeft volgens de rechters jongeren overgehaald om voor websites te werken die opriepen om Xinjiang van China af te scheiden. In de voornoemde artikelen vielen de redacteurs het Chinese beleid aan betreffende bevolkingsgroepen, religie, economie en geboorteplanning. ‘Ze hebben tot etnische haat aangezet door een verkeerde voorstelling te geven van de oorzaken van rellen en conflicten in Xinjiang en Beijing … Tohti heeft op internet andere Oeigoeren tot geweld aangezet, samengespannen met buitenlandse groepen en personen om incidenten in en rond Xinjiang te hypen en zo van deze binnenlandse aangelegenheden een internationale kwestie te maken, via de druk uitgeoefend door buitenlandse media’, aldus nog altijd het gerecht. Dat zou volgens Chinese media ook slaan op Tohti’s vermeende banden met de ballingenorganisatie die zich het Wereldcongres van Oeigoeren noemt, of zelfs met de East Turkestan Islamic Movement, een groep op de VN-lijst van terroristische organisaties. Tohti zou deelnemers aan aanslagen ook ‘helden’ hebben genoemd. Familieleden van de verdachte hebben de uitspraak van het proces bijgewoond. Het verdict volgde vier dagen na de afronding van de zittingen.
Tohti’s advocaat, Li Fangpin, heeft tegenover buitenlandse en Chinese media (o.a. de officiële Chinese Global Times) verklaard dat de verdediging van plan is om in beroep te gaan. Een andere raadsman van Tohti, Liu Xiaoyuan, heeft tegen de GT gezegd dat er bewijsmateriaal naar voren was gebracht om aan te tonen dat deelnemers aan de bloedige rellen in Urumqi van juli 2009, kort voordien een van Tohti’s lessen in Beijing hadden bijgewoond. Volgens de openbare aanklager waren drie veroordeelde personen, betrokken bij de planning, de organisatie en de rellen zelf, opgehitst door Tohti. De zaak heeft, zo meldt de Global Times, de internationale aandacht getrokken. Het ministerie van Buitenlandse Zaken liet weten dat het gerecht heeft gehandeld conform de Chinese wetgeving en dat het ministerie zich verzet tegen elke buitenlandse inmenging in de Chinese justitiële processen.
Bronnen: Xinhua, Global Times, SCMP, BBC, Wikipedia