President Xi en de Australische premier Abbott hebben in Canberra aangekondigd dat de besprekingen voor een bilateraal vrijhandelsverdrag tussen China en Australië rond zijn. Het verdrag is het eerste van China met een ontwikkeld G20 lid, en volgens Abbott ook het meest vergaande van alle bilaterale vrijhandelsverdragen die China al afsloot. Er komt ook een allesomvattend strategisch partnerschap.
De intentieverklaring is ondertekend en het verdrag zelf volgt in 2015, nadat de wettelijke formaliteiten afgewerkt zijn. Xinhua kondigt het verdrag aan als een historische doorbraak en een voorbeeld voor andere landen. Verdrag noch partnerschap komen als een verrassing. In 2013 sloten beide landen al een ‘gewoon’ strategisch partnerschap af. En op economisch gebied wordt de verwevenheid steeds belangrijker. China is de belangrijkste handelspartner voor Australië, zowel voor invoer als uitvoer. Australië is de achtste handelspartner van China, de zesde grootste uitvoerder naar China, en een heel belangrijke bron van grondstoffen. De wederzijdse handel bedroeg in 2013 al 150 miljard Australische dollar (105 miljard euro). Dat de Australische uitvoer naar China voor een groot deel uit grondstoffen bestaat maakt de handelsrelatie voor beide complementaire economieën bijzonder strategisch. Australië is de grootste uitvoerder ter wereld van steenkool, ijzererts, rundvlees en binnenkort ook van aardgas. Abbott zegt dat Australië China ‘zekerheid van grondstoffen, van energie en van voedsel’ kan bieden.
Meer handel, meer investeringen
Naarmate de Chinese economie evolueert van een op investeringen gebaseerde groei naar een op consumptie gebaseerde groei, zal ook de Australische uitvoer zich kunnen aanpassen: om te beginnen zullen producten van de Australische landbouw en veeteelt aan belang winnen. Volgens het vrijhandelsverdrag zal Australië melk, wijn, vlees en andere producten, in totaal voor zowat 85% van zijn uitvoer zonder invoerrechten op de Chinese markt kunnen brengen. Dat moet verder oplopen tot 95% in 2021. China krijgt dan weer meer mogelijkheden om in Australië te investeren. Dat zal voortaan kunnen zonder vereiste goedkeuring van de Australische regering tot 1,078 miljard Australische dollar (750 miljoen euro). In het verleden zijn sommige Chinese investeringen in Australische landbouw, energie en mijnen afgeblokt. China zal tolvrij kledij, schoenen, voertuigen en elektronica naar Australië kunnen uitvoeren. Dienstensectoren zoals gezondheidszorg, toerisme, bouw, banken en verzekeringen worden in beide landen opengesteld. Australische rijst, tarwe, katoen en suiker, vallen niet onder het verdrag. Maar een recente Chinese heffing op steenkool verdwijnt. Investeringen door Chinese staatsbedrijven (de meeste en belangrijkste) blijven goedkeuring door een Australische commissie nodig hebben.
China is voor Australië al de derde partner voor een vrijhandelsverdrag dit jaar, na Japan en Zuid-Korea. Eerder sloot het al verdragen met de VS, Nieuw-Zeeland en Singapore. Maar het voert naar deze vijf landen samen minder uit dan naar China alleen, en het verschil neemt toe. De onderhandelingen met China hebben bijna 10 jaar geduurd en zijn, in 21 onderhandelingsrondes, niet altijd even vlot gelopen. De Australische reacties zijn overwegend positief, maar de Liberal Party (in de oppositie) gaf al kritiek: ‘China laat zijn munt niet vrij zweven en het land kan zo uitvoerprijzen manipuleren’.
‘Strategische partners’
In een toespraak voor het parlement van Canberra benadrukte president Xi dat China absoluut territoriale betwistingen met zijn buurlanden vreedzaam wil oplossen. Daarmee reageerde hij indirect op de gezamenlijke verklaring van de presidenten van de VS, Japan en Australië na de G20, waarin ze beloven hun defensiesamenwerking op te drijven en aan Japan in dat kader meer verantwoordelijkheid te geven. Ze staan ook achter Japan in het dispuut met China rond de Diaoyu/Senkaku eilanden. Australië gaf in 2012 aan de VS toestemming om in Darwin een basis voor 2.500 Amerikaanse soldaten op te richten. China en ook Zuid-Korea dat diplomatiek stilaan opschuift naar China, zijn met deze verklaring niet gediend, ook al werd er nadrukkelijk gezegd dat ze niet tegen China gericht is. Australië echter komt met het nieuwe vrijhandelsverdrag en het ‘alomvattende strategische partnerschap’ met China toch stilaan in een politieke spreidstand tussen China en de VS/Japan.
Bronnen: Xinhua, BBC, Financial Times, Kyodo
Kort samengevat: Australië houdt niet van Chinezen, maar wel van de Chinese RMB.