Nadat de boeren de afgelopen decennia de industrialisering en de ontwikkeling van de steden hebben bekostigd, is het nu tijd om de rollen om te draaien. Voortaan zullen de steden de landbouw steunen en financieren. Bij de concrete maatregelen vallen onder meer kleinschalige infrastructuurwerken op, en ingrepen ten gunste van een meer technologisch ondersteunde en een duurzamere landbouw.
Het was afgelopen jaar een “boerenjaar”. Vorig jaar werd 470 miljard kilo graan voortgebracht of 38 miljard meer dan het jaar voordien, de grootste verbetering ooit. Het inkomen van de boeren groeide met 6,6%, het grootste stijgingspercentage sinds 1997, het jaar waarin de boereninkomens begonnen te stagneren. Er was een koerswijziging naar meer sociale initiatieven op het platteland. Belangrijke hervormingen op het platteland waren het nieuwe graanverdelingssysteem en de belastingsvermindering. Minister Hui Liangyu wees tijdens een werkconferentie over de landbouw eind vorig jaar, op een zestal gunstmaatregelen die allemaal in de loop van dat jaar waren genomen. Voor het eerst kregen graanboeren 10 miljard yuan directe toelagen. Er kwam een voorstel om de landbouwtaks in het hele land af te schaffen. Het opkopen en het verdelen van het graan zou voortaan verlopen volgens marktprincipes, wat het inkomen van de boeren laat groeien. De prijzen op de markt liggen immers hoger dan wat de staat betaalde. Nog innovaties waren het plan ter bevordering van hoog kwaliteitsgraan en de bepaling dat wanneer landbouwgrond een andere bestemming krijgt, niet minder dan 15% van de verkoopsopbrengst naar landbouwdoeleinden moet gaan. Een laatste nieuwigheid was de uitbetaling van achterstallige lonen aan boerenmigranten.
De minister haalde zowel partijvoorzitter Hu Jintao als premier Wen Jiabao aan volgens wie het nu tijd is om aan de boeren terug te geven wat zij de afgelopen decennia betaald hebben voor de opbouw van de industrie en de steden. Door de lage prijs van de landbouwproducten hebben de boeren van 1953 tot 1983 meer dan 72,6 miljard US $ betaald voor de industrialisatie van de steden en dit naast de opbrengst van de landbouwtaks die van 1949 tot 2003 47 miljard US $ opleverde. Dus zullen steden en industrie voortaan de landbouw moeten steunen in ruil voor wat de boeren voor hen hebben gedaan, zodat ze zich allebei duurzaam en harmonieus ontwikkelen.
Begin 2005 werd er een document uitgebracht over de versterking van de totale productiecapaciteit van de landbouw. Omdat China niet genoeg landbouwgrond heeft, moet er een strikt grondmanagement komen dat grond beschermt zodat die niet verkwanseld wordt aan bouwpromotoren die lagere overheden geld toestoppen. De kwaliteit van de grond dient verbeterd door irrigatie en waterbeheersingsprojecten. In dit kader hoort ook de opbouw van een systeem voor een duurzaam leefmilieu met bosvegetatie als hoofdfactor, maar waarbij bos en weiland gecombineerd worden. Landbouwwetenschap – en technologie moeten alle aandacht krijgen. Nog een noodzakelijke verbetering betreft de materiële uitrusting en dan spreken we van machines, kunstmest enz. tot en met plastiekfolie voor afdekking. Ook aan het onderwijs en de vorming van de boeren moet wat gebeuren want zij lopen vijf jaar minder lang school dan de stedelingen. De landbouw zal ook geïndustrialiseerd worden met het oog op de verwerking van de landbouwproducten. Tenslotte moet de dienstensector ten voordele van de landbouw worden versterkt. Tot zover de hoofdklemtonen van het landbouwwerk dit jaar.
Landbouwtaks
Bij het afschaffen van de landbouwtaks zal men voortbouwen op het elan van vorig jaar. De afschaffing van de landbouwtaks, oorspronkelijk in 5 jaar, zal nu gebeuren in 3 jaar zodat einde volgend jaar deze eeuwenoude last voor de boeren voorbij zal zijn. Dit is dit jaar al zo in 27 provincies en komt neer op een taksverlichting van een derde van het boereninkomen. In weilandgebieden zal eveneens worden geëxperimenteerd met het afschaffen van de veeteeltbelasting. Waar de lokale schatkist moeilijkheden ervaart door minder inkomsten, zal de nationale schatkist tussenkomen met directe toelagen die het financieel verlies compenseren. Deze fondsen moeten gebruikt worden om de teeltvariëteiten te diversifiëren en voor het aanschaffen van landbouwmachines. Ook zullen de toelagen dienen om de graanproducerende kantons te stimuleren volgens de bezaaide oppervlakte.
Infrastructuur
Ten tweede dient de infrastructuur van de verouderde waterhuishouding dringend verstevigd te worden. Waterreservoirs liggen er na een soms decennialange verwaarlozing gevaarlijk bij. Zowel de nationale als de provinciale schatkisten zullen middelen moeten opzij zetten voor kleine en middelgrote waterbeheersingsprojecten die door de boerengezinnen via werkpunten (hoe meer punten, hoe meer loon) worden gerealiseerd. Hiermee worden meerdere vliegen in één klap gevangen: overtallige boeren krijgen werk, dit genereert inkomen en dus ook de consumptie en de landbouw wordt meer duurzaam. Er moet een systeem komen waarbij de overheden op de diverse vlakken een regelmatige bijdrage hiertoe garanderen. Het zijn echter de locale overheden die het initiatief moeten nemen om kleine waterbeheersingswerken aan te leggen. Zo wordt ook een ecosysteem opgebouwd dat beter bestand is tegen natuurrampen. Concreet zullen pilootprojecten worden opgezet voor de “laatste kilometer”-leidingen ter bevloeiing van afgelegen plaatsen. Gebieden met droogtes moeten actief een waterbesparende “droge” landbouw ontwikkelen. Dit jaar worden bepaalde gebieden uitgekozen om toelagen te verstrekken aan boeren die waterbesparende uitrusting kopen..
Complementair hieraan moeten sleutelmilieuprojecten onverminderd doorgaan. De bescherming van bossen moet verfijnd en het werk van het terug omvormen van landbouwgrond tot bossen, wetenschappelijk gepland. Daar waar dit gebeurt, dienen er wel voldoende graanakkers over te blijven om de lokale noden te dekken en is er ook vervangende nijverheid nodig. Er moeten bosgordels komen die bijvoorbeeld steden als Peking en Tianjin beschermen tegen zandstormen. Twee cijfers om de omvang van het probleem te schetsen: 60 % van de weiden in Binnen-Mongolië wordt bedreigd door zandstormen of zandverschuiving en elk jaar verworden 2.460 km² grond tot woestijn in China.
Last but not least moet landbouwgrond zelf beschermd. Elk jaar is tussen de 166.000 en 200.000 ha grond nodig voor urbanisatie, wat betekent dat elk jaar 2,5 tot 3 miljoen boeren hun grond zullen verliezen. Het is absoluut noodzakelijk dat niet nog meer landbouwgrond verloren gaat voor dubieuze bouwprojecten of onoordeelkundig geplande inplanting van nijverheden. De pachters van de grond moeten gerespecteerd -ook als ze weg zijn van hun grond naar de stad- en ze moeten gecompenseerd als hun grond nodig is voor een openbaar nutsproject. Ondertussen werd een nieuwe wet van kracht die de regeringen verplicht hun plannen tot de verkoop van gronden zo spoedig mogelijk bekend te maken. Plannen voor minstens 2 jaar moeten op voorhand bekend gemaakt worden aan ontwikkelaars zodat deze onderling in concurrentie kunnen treden. Tot voor kort werden de plannen maar 6 maanden vooraf bekend gemaakt en waren de overeenkomsten onderhands. De nieuwe wet bracht hier verandering in. Zo verviervoudigde in zeven maanden tijd de prijs vergeleken met die overeengekomen in onderhandse deals.
In de lijn van het voorgaande wordt de bouw van de infrastructuur in de rurale gebieden opgevoerd. Vele dorpen hebben geen verharde wegverbinding met de buitenwereld, de helft heeft geen leidingwater, de elektriciteitsleidingen zijn niet alleen verouderd maar de spanning is niet stabiel en de prijzen zijn te hoog. Eerst worden investeringen beoogd in de „zes kleine projecten” van plattelandsgebieden (waterbesparende irrigatie, levering van drinkwater voor menselijke en dierlijke consumptie, landelijke wegenaanleg, landelijk biogas, landelijke hydro-elektriciteitopwekking en het afschermen van weiland). Bij het ontwikkelen van landelijke energiebronnen worden biogasleveringen bevorderd, nieuwe types van schone energie en vernieuwbare energiebronnen, zoals zonne-energie en windkracht. De trend is fossiele brandstoffen als energiebron te vervangen door waterkracht. Ook faciliteiten voor de opslag van landbouwproducten zijn aan een versnelde bouw toe zoals bijvoorbeeld een koud kettingsysteem voor landbouwproducten vanaf koele opslag en gekoelde pakhuizen tot en met dito vervoer. De informatisering van de landbouw wordt eveneens versterkt en ook e-commerce in de hand gewerkt. Ook zal men zorgen voor een goede infrastructuur voor inspecties en het testen van landbouwproducten want de kwaliteit en de veiligheid van landbouwproducten laat te wensen over.
Technologie
Ten derde moet de landbouw meer wetenschappelijk worden en dient het technologisch karakter verhoogd. China heeft een plan uitgedokterd om over zeven jaar zeven zaken te verbeteren:
betere soorten gewassen en hoogwaardige rassen van dieren, innovatie in en toepassing van landbouwwetenschap en technologie, de bescherming van dieren en planten, de kwaliteit en de veiligheid van landbouwproducten, landbouwmiddelen en milieubescherming, informatie over markten voor landbouwproducten, en de op de markt gebrachte diensten voor landbouw. Dit moet het mogelijk maken om de verbeterde teelten en hoogwaardige rassen met 15 procent en het meer wetenschappelijke en technologische karakter met vijf procent te verhogen, de verliezen die door dier- en plantenziekten en ongedierte worden veroorzaakt te verminderen met 20 percent tot 30, internationale normen van de landbouwproducten na te leven tot 20 % meer als nu. Het streven is om tot 30 procent van de landbouwproducten ‘vrij van pollutie’ te kunnen verklaren. Op het einde van dit zevenjarenplan zullen 1 miljard mu (1 mu=666 m²) weideland en 12 miljard mu grond worden beschermd; zal een meer duurzame landbouw in de praktijk worden gebracht op 18 miljard mu en 14 miljoen landbouwgezinnen zullen moerasgas gebruiken.
Het percentage dat landelijk aan landbouwwetenschap- en technologie besteed wordt, verminderde van 0,51 % van het BNP in 1985 tot 0,39 % van het BNP in 2003. De input daartoe moet verhoogd en wat het systeem van investeringen in landbouwresearch betreft, neemt de regering het voortouw maar wel aangevuld door krachten vanuit de samenleving. Eigenlijk is het systeem van landbouwonderzoek aan een dringende hervorming toe. Verhoogde speciale toelagen zullen gaan naar technologieën die meer kwaliteit brengen tegen lagere kosten. Bij de hervorming van het verspreidingssysteem van landbouwtechnologie geldt een taakverdeling tussen het openbaar nutsprincipe en het winstprincipe. De staatsinstellingen zijn hoofdzakelijk verantwoordelijk voor de strategische levenslijnen en daarnaast mogen ook initiatieven met winstoogmerk gedijen op marktbasis. De diverse niveaus zullen het geld leveren en betere financieringswaarborgen voor de technologieverspreiding van publieke aard. De landbouwuniversiteiten en scholen spelen eveneens hun rol in de verspreiding van landbouwtechnologie. De professionele en technische verenigingen van boeren, landbouwwetenschap en technologische ondernemingen zullen actief gecultiveerd worden. Ook een nieuwe vorm van openbare aanbestedingen in de rurale gebieden is aan de orde om de concurrentie tussen bieders in de hand te werken en zo de prijzen te drukken.
Hervormingen
Graanproductie is de basis van alles. Vorig jaar hebben de provincies 600 miljoen graanboeren voor 11 miljard yuan gefinancierd. Vice-minister Zhu Zhigang voorspelt dat de graantoelagen dit jaar 10 % meer zullen bedragen. De gouverneur blijft verantwoordelijk voor de graanproductie- en distributie. Het distributiesysteem blijft overwegend gebaseerd op de graanondernemingen van de staat die wel met concurrentie te maken krijgen van andere spelers en dit op een marktbasis. Ook diensten die verband houden met graanproductietechnologie, de machines, informatie- productie en marketing van de diverse variëteiten, worden versterkt. Naast de graanproductie zal een gespecialiseerde landbouw ontwikkeld worden die regionale voordelen promoot. Hunan cultiveert sinaasappels en mandarijntjes, Hupei rapen, Shandong groenten en Yunnan bloemen en planten. Het afgelopen jaar viel Shaanxi’s nieuwe appelproductie op die de 8 miljoen lokale fruitboeren elk gemiddeld 1.100 yuan opbrachten.
De veeteelt is eveneens aan een verbetering toe. De weilanden zullen worden afgespannen en er zal worden gewerkt met een afwisselende begrazing van de weiden. upei rapen, Shandong groenten en YunnanHupeuh Vanaf dit jaar zullen de subsidies voor het fokken van hoogwaardige rassen van melkkoeien worden versterkt. Het is ook noodzakelijk om de bouw van een veilig, efficiënt en kwalitatief hoogstaand systeem van de dierenvoerproductie te versnellen. De efficiënte bescherming van dieren tegen epidemieën is ook fundamentele noodzaak: er moet een dierlijk epidemisch preventiesysteem opgesteld. De ondernemingen die biologische producten voor dierlijk gebruik maken, moeten eveneens ondersteund worden bij hun technische verbeteringen.
De landbouw zal meer geïndustrialiseerd worden. Het kost 5 US cent om een kilo tomaten te laten groeien in China terwijl dit 40 cent bedraagt in Californië; de verwerking van tomaten daarentegen kost in China 6 cent en maar 3 cent in Californië. In de provincie Guangxi zijn vele boeren overgeschakeld van graan of rijst naar groenten. De provinciale overheid wil dit jaar de kweek aanmoedigen van zijdewormen, champignons, tabak en geneeskundige planten. In de provincie sluiten daartoe grote industriële groepen zoals Guitang contracten af met de boeren. De boeren worden zo quasi industriewerkers voor deze groepen die technologie, mankracht en marktinformatie combineren met opslag, transport, marketing, verkoop…. Guitang levert de boeren suikerrietstengels, chemische producten, afdekking en zelfs toelagen voor irrigatie en transport. Meer dan 70.000 boeren en arbeiders werken voor Guitang die enerzijds suiker levert aan bv. Coca Cola maar anderzijds met de residu’s van de rietstengels ook toiletpapier maakt. De boeren die overschakelden van rijst naar suiker verdienen beduidend meer.
Het is onmogelijk de industrialisering van de landbouw te behandelen zonder het te hebben over de boermigranten die naar de grootsteden trekken op zoek naar een baantje. Zij zullen beter worden opgeleid en er wordt gepoogd al hun loonachterstallen uit te betalen. Discriminatie op de vlakken van huisvesting, werkomstandigheden, onderwijs… zullen worden bestreden. De provincie Qinghai heeft reeds aangekondigd dat de migranten niet langer een werkvergunning zullen nodig hebben, een politieverklaring van de plaats waar ze werken is voldoende. De provincie Hepei was de eerste provincie die afgekondigde dat de werkloosheidsverkering van de stedelingen gefaseerd wordt uitgebreid naar de boeren die per contract werken.
Om de geplande hervormingen in de landelijke gebieden te financieren, wordt ook het financieel stelsel aangepast. Ook daar wordt gewerkt aan het opstellen van een “richtplan”. Van de gelden die door de banken verzameld worden, moet een bepaald percentage verplicht terugvloeien naar de landbouw. De functioneringsmechanismen van zowel de politieke -als de commerciële landbouwbank zijn aan verfijning toe, zonder dat dit verder wordt gepreciseerd. De rurale kredietcoöperatieven waarvan de sanering reeds in meer dan 20 provincies aan de gang is, moeten uit de rode cijfers geraken. Ze krijgen daartoe wel geldelijke overheidshulp, maar ze dienen ook hervormd volgens het aandeelhoudersschap of partnership-coöperatie. Geen politiek gemanipuleerde coöperatieven meer, maar de beslissingsmacht bij de coöperanten. Naast de financiële coöperatieven functioneren ook de gewone economische landbouwcoöperaties. In de provincie Heilongjiang bedraagt het aantal 4.825 boerencoöperatieven met een 434.000 gezinnen. Deze coöperatieven verkopen de producten van de boeren en de 10 % boeren van de provincie die er bij aangesloten zijn, verdienen 300 yuan meer dan zij die geen lid zijn.
Sociaal
Het sociale is de zwakste schakel in de landelijke gebieden. De sociale ontwikkeling moet eenzelfde prioriteit krijgen als de economische. Daartoe wordt de leerplicht versterkt door het verspreiden van gratis leerboeken aan arme boerengezinnen. Ten tweede moet de gezondheidszorg verbeterd onder meer door de medische coöperatieven nieuwe stijl. Wat dit coöperatieve gezondheidssysteem betreft, zijn er nu 68 miljoen boeren die participeren, wat inderdaad nogal miniem is vooralsnog. Toch worden de pilootprojecten voortdurend uitgebreid. Het is de bedoeling van de provincie Shandong waar nu 13 miljoen boeren meedoen in 26 geselecteerde kantons, dat tegen 2010 alle boeren hierin betrokken worden. Veel aandacht gaat naar AIDS en schistosomiasis. Ten derde wordt het culturele niveau verhoogd doordat elk dorp zal bereikbaar zijn voor radio en TV. Bij de armoedebestrijding worden nieuwe mechanismen gezocht om arbeidskrachten om te scholen.
Het opbouwen van een landelijke sociale zekerheid is nog maar in een verkennend stadium. Toch ondernemen de provincies diverse initiatieven om de gezondheidszorg in landelijke gebieden te verbeteren: de provincie Qinghai investeerde recentelijk 100 miljoen yuan daartoe. Deze gelden worden aangewend voor een tiental gebieden zoals investeringen in medisch materieel, renovatie van ziekenhuizen, verbetering van de medische faciliteiten in 100 gemeentelijke centra, het vormen van teams die uitgezonden worden van stad naar platteland, het vormen van 7 gezondheidsteams die afgelegen gebieden bezoeken, de verbeteren van de gezondheidscoöperaties…
De plannen van de Chinese regering voor de rurale gebieden sluiten af met enkele politieke accenten zoals de verbetering van de partijwerking. Tevens worden dit jaar in 18 provincies of gelijkgestelde gebieden verkiezingen in het vooruitzicht gesteld voor nieuwe dorpsraden, wat de lokale democratie ten goede komt. Het valt nu te bezien of de grootse plannen voor de landbouw de komende jaren een even snelle opgang in de landelijke gebieden zullen teweegbrengen als de vooruitgang die de steden het afgelopen decennium gekend hebben.
Selecte bibliografie
Speech by Hui Liangyu at Central Rural Work Conference on 28 December 2004: “Strengthen the Building of the Comprehensive Production Capacity of Agriculture, Promote All‑round Rural Economic and Social Development” XINHUA, 2/03/05
RMRB ‘Year‑End’ “Taking a New Step in Agricultural Structural Readjustment ‑‑ Fourth ‘Year‑End’ Commentary on Rural Economy” Renmin Ribao , 3/02/05
RMRB Article Says Solution to Three Rural Issues Top Priority of Party Work, Renmin Ribao 16/12/04
PRC Official on Launching More Rural Infrastructure Projects To Increase Peasants’ Income,
Renmin Ribao 17/02/04
Upgrade rural infrastructure, Ma Xiaohe, China Daily, 2004‑05‑18 06:39
Text of Chinese government document on rural policy, BBC Monitoring Service ‑Feb 02, 2005
Rural Dilemmas/ Playing fair with Farmers, Beijing Review, 10/03/05, P 22-27
Günter Schucher, Gelingt es der KP China “rechtzeitig umzuschalten”, Zur neuen Agrarpolitik, China Aktuell, 02/05
Le Guangxi prend le virage de l’industrialisation de l’agriculture, Yi Fan & Xi Wen, La Chine au présent, juni 2005
Taalkundige bewerking: Dirk Nimmegeers
Zie ook Dialogue uitzending over het Chinees landbouwmodel
China Vandaag 1/09/2005
