Het Openbaar Ministerie zal binnenkort niet langer zelf de personen uitkiezen en aanstellen, die op zijn werk toezien. Rechtspraak in China wordt onafhankelijker en betrouwbaarder.
Er bestaat in China een systeem van ‘volkstoezichthouders’. Burgers controleren de wijze waarop openbare aanklagers processen voorbereiden en in rechtszaken optreden. Met het systeem is geëxperimenteerd sinds 2003 en dat was blijkbaar een succes, want in 2010 trad het in heel China in werking. Tot nog toe kon het parket (het procuratoraat, zoals het in China wordt genoemd) zijn eigen volkstoezichthouders benoemen. De ‘controleurs van het volk’ werkten vooral op zaken waarbij ambtenaren waren betrokken. Dat en nog meer zal nu veranderen, zo heeft het Hoogste Openbaar Ministerie van het Volk (Supreme People’s Procuratorate, SPP), samen met het ministerie van Justitie aangekondigd.
De burgertoezichthouders zullen erop toezien dat de aanklagers in het algemeen geen zaken laten vallen die aangespannen moeten worden en dat er geen obstructie is van rechters en procesvoering. Ze zullen eisen dat er wordt opgetreden tegen het parket als de leden ervan bekentenissen door foltering hebben laten afdwingen, zich hebben laten omkopen of op een andere manier in de fout zijn gegaan. Parketten zullen aan de toezichthouders ook informatie moeten verstrekken over handelingen zoals confiscatie of andere ingrepen betreffende de eigendommen van beklaagden. Het Openbaar Ministerie moet vervolgens controlerapporten bestuderen, beslissen of er inderdaad overtredingen zijn begaan en gepaste maatregelen nemen. De volkstoezichthouders kunnen in beroep gaan tegen beslissingen ter zake. Voortaan zullen niet de Openbare Ministeries zelf, maar andere gerechtelijk autoriteiten, de burgertoezichthouders selecteren. Zij zullen verplicht zijn een databank aan te leggen waaruit ze willekeurig mensen moeten kiezen. De helft van een groep toezichthouders moeten burgers zijn die niet werken voor de overheid of bij een staatsbedrijf. Juristen in tien provinciale regio’s (8 provincies en 2 grote steden) zullen het nieuwe systeem uitproberen.
Advocaten verwelkomen het plan omdat het hen de mogelijkheid zal geven ‘hun werk onafhankelijker te doen, zonder bemoeienissen van aanklagers’. Het is inderdaad de bedoeling om de geloofwaardigheid en de transparantie van justitie te vergroten. De procuratoren verliezen het recht om de volkstoezichthouders te kiezen en de mogelijkheid om ze te beïnvloeden. De toezichthouders zelf krijgen meer macht en de rechten van de verdachten zullen op die manier ook beter gewaarborgd zijn, volgens het SPP. Opperrechter Zhou Qiang heeft op de algemene zitting van het Nationaal Volkscongres verslag gedaan over de rechtspraak in het afgelopen jaar. Hij sprak daarbij over rechterlijke dwalingen en onrechtmatige veroordelingen en betuigde spijt over deze misstappen, waarvan sommige zware gevolgen hebben gehad. Zhou Qiang gaf het voorbeeld van een achttienjarige die ten onrechte ter dood is veroordeeld en geëxecuteerd in Binnen-Mongolië en de rechter zegde toe dat de verantwoordelijken bij het gerecht zullen worden opgespoord en vervolgd. De hoogste Openbare Aanklager van het land, Cao Jianming, sloot zich daarbij aan in zijn jaarverslag (foto). De beide justitiële autoriteiten noemden ook zaken die hersteld waren. Cao Jianming kondigde aan dat het werk van de aanklagers grondig voor verbetering zal worden aangepakt. Het plan voor de volkstoezichthouders kan daartoe bijdragen.
UPDATE Ook familieleden van aanklagers intomen
De echtgenoten en kinderen van openbare aanklagers in Shanghai mogen niet langer zaken doen of als jurist werken. De stad is met een proefproject hiervoor begonnen, andere steden en regio’s zullen volgen. In Shanghai hadden 100 aanklagers familieleden die bij justitie werkten of een onderneming hadden. Chen Xu, de hoofdaanklager van de stad, heeft verklaard: ‘ na een zorgvuldig onderzoek, hebben wij hen gevraagd om niet langer de functie van openbaar aanklager uit te oefenen en bijvoorbeeld een positie te zoeken bij de administratie, of om hun verwante te vragen hun zaak op te geven.’ Van de meer dan 60 hooggeplaatste ambtenaren, onder wie 4 voormalige leiders, tegen wie een onderzoek loopt, was er volgens de Centrale Commissie voor Discipline-Inspectie een aantal dat zijn macht inderdaad heeft misbruikt om voordelen toe te kennen aan ondernemingen.Volgens Chen hoeven openbare aanklagers met verwanten die een zaak hebben of jurist zijn, niet per definitie hun macht te misbruiken. ‘Toch’, zo zei hij, ‘willen we die combinatie niet meer. Familie, echtgenoten, kinderen van openbare aanklagers kunnen altijd op een of ander manier voordeel hebben als ze jurist of ondernemer zijn. Het gerecht moet helemaal betrouwbaar zijn en elke schijn van oneerlijkheid vermijden.’
Xinhua, Global Times, China Daily, SCMP
Video (in Engels) http://news.xinhuanet.com/english/video/2015-03/12/c_134061249.htm
