Wu Bangguo
De socialistische wetgeving met Chinese kenmerken is klaar, zo heeft de voorzitter van het Nationale Volkscongres Wu Bangguo vandaag tijdens de voltallige zitting van dat congres gemeld. In 1997 werd er op last van de CPC begonnen met het vormen van een socialistische rechtsstaat. Dat project is nu voltooid. De eruit voortgekomen wetgeving zal dienen als basis om recht te spreken en om beleid te voeren en te controleren. Deze wetgeving zal vanaf nu voortdurend aangepast worden aan de eisen van de tijd en (in de mate van wat mogelijk wordt geacht) aan de verlangens en de belangen van de bevolking.
Wu Bangguo, die op dit moment ook nog de wat minder opvallende tweede man in de partijhiërarchie is, benadrukte dat de wetgeving in overeenstemming is met de grondwet. De leidende rol van de CPC en van de socialistische theorieën (aangepast aan de omstandigheden in China) blijven dus onaantastbaar. Ook aan de uiteindelijke staatseigendom van de grond zal niet worden geraakt, want ook die ligt vast in de grondwet.
De wetgeving omvat vandaag 236 wetten en verder 690 administratieve regelingen maar ook 8.600 verordeningen voor lokaal gebruik. Sommige wetten vloeien direct voort uit de grondwet, andere behoren tot het burgerlijk of tot het handelsrecht. De voor 1997 bestaande en vrij willekeurig ontwikkelde wetten en regels zijn aangepast en aangevuld tot een systeem dat zich uitstrekt over alle sociale verhoudingen. Alle ontwikkelingen op de terreinen van de economie, politiek, cultuur, samenleving en het milieu zijn er in opgenomen. Iedereen moet zich individueel aan deze wetten en regelingen houden. Geenenkele organisatie is bevoorrecht of staat boven de wet, aldus Wu. Overtreders zullen worden vervolgd en bestraft. Het regeringsbeleid moet op de wetgeving gebaseerd zijn en justitie zal er zich altijd op beroepen. De kennis van de wetgeving en het besef van het belang van de rechtsstaat bij bevolking zal worden verhoogd.
Het aspect van de permanente herziening is volgens Wu ook erg belangrijk. De aanpassing van heel wat wetten staat dit jaar op de agenda van de comités en werkgroepen bij de volkscongressen op de verschillende niveaus. Hij noemde onder andere de wetten die het opmaken van begrotingen door verschillende overheden regelen en de wetten op de procesvoering in strafrechtelijke en die in burgerrechtelijke zaken. De voltooiing van een betere rechtspleging en van de collectieve heroverweging van juridische uitspraken door het Hooggerechtshof moest voorrang krijgen.
Volksvertegenwoordigers en burgers zullen meer betrokken worden bij de wetenschappelijke en democratische beoordeling en ontwikkeling van de actieve wetgeving. Wu noemde wat voorbeelden van het vorige werkjaar om op verder te bouwen. Bij het uitwerken van de sociale verzekeringssystemen en bij het aanpassen van de regeling voor de voertuigenbelasting was er een brede en succesrijke consultatie van het publiek. Het aantal misdaden waar de doodstraf op staat werd met 19% verminderd, terwijl de rechtspraak juist strenger was gemaakt voor overtredingen en misdaden die erg schadelijk zijn voor de belangen van de bevolking: bepaalde verkeersovertredingen, milieudelicten, aantasting van voedselveiligheid enz. Straffen en misdaden waren daardoor op een meer rechtvaardige manier op elkaar afgestemd. Een dag eerder was de deadline verlopen voor het indienen door volksvertegenwoordigers van nieuwe wetsvoorstellen en suggesties voor wetswijzigingen in het komende werkjaar. De oogst bestond uit bijna drieduizend bijdragen, 12 procent meer dan vorig jaar. De wetsvoorstellen kwamen meer dan ooit voort uit veldonderzoek onder de bevolking.
Juristen en volksvertegenwoordigers bij het NPC noemden de totstandbrenging van de wetgeving een doorbraak. Zij zijn ervan overtuigd dat het systeem past bij de huidige nationale situatie en dat het een verrijking betekent van de bestaande internationale rechtssystemen.
Bron: Xinhua
Kritische kanttekeningen (van de redactie van Chinasquare)
In het China van voor 1949 was er geen algemeen rechtsstelsel ontwikkeld. Het confucianisme diende doorgaans als leidraad voor het handelen en het beoordelen. Na 1949 werd er voor het eerst systematisch wetgeving ingevoerd. China richtte zich in een eerste periode naar het Sovjetrecht. Er waren ook perioden van justitiële en legislatieve chaos, van het ontbreken van justitie en het afschaffen van rechtsfaculteiten. Sinds Deng Xiaoping en Jiang Zemin begon China zich te richten op Amerikaans en op Europees recht. Pas nu heeft China voor het eerst een volledig rechtsstelsel.
Daar staat tegenover dat goede wetten op zich geen sluitende garantie bieden voor het opbloeien van de rechtsstaat. Om de wetten in de praktijk ook af te dwingen valt er vaak nog een lange weg af te leggen (overigens niet alleen in China).
Het principe dat ‘niemand boven de wet staat’ wordt door bepaalde kaderleden van de CPC systematisch met de voeten getreden. Het is een van de terreinen waar de strijd tegen corruptie en wanbeleid gevoerd binnen de CPC zelf het hevigst is. In de rechtspleging heersen nog vele wantoestanden. Critici (onder andere advocaten) vinden dat justitie vaak niet onafhankelijk oordeelt. Ook hier moet de overheid oplossingen bieden. Zo wordt er een grootscheeps bijscholing georganiseerd voor rechters van gerechtshoven op het laagste en middelste niveau. Ze moeten hun deskundigheid verhogen in het handhaven van de wet zonder toe te geven aan corruptie en hun capaciteiten verhogen in het oplossen van sociale conflicten. De concrete aanleiding voor het organiseren van deze cursus was het feit dat een aantal gerechtsambtenaren waren ontslagen vanwege corruptieschandalen. De rechtersopleiding draait wel al sinds 2005 op volle toeren. Meer cursussen werden vanaf 2006 in de westelijke gebieden en in autonome minderhedenregio’s gegeven. Ongeveer 150.000 rechters en politieagenten hebben de algemene bijscholing intussen gevolgd.
De Chinese deskundigen die spreken van een mijlpaal hebben dus gelijk als we erbij bedenken dat het een mijlpaal is langs de route van een lange mars.
Bronnen
http://www.chinasquare.be/actueel-nieuws/bijscholing-van-het-gerecht/
http://www.law.kuleuven.be/chineesrecht/Default.htm
Zie ook CNTV-uitzending Dialogue over socialistische rechtstaat
