Sinds de Australische premier op initiatief van de VS-president Trump de G7 of G10 aanspoorde om tegen China een COVID-onderzoek te lanceren, zijn de betrekkingen almaar slechter geworden. China treft maatregelen tegen Australisch gerst, rundvlees, wijn, steenkool en katoen. Ook journalisten wordt wederzijds het leven en werken moeilijk gemaakt.
Het begon allemaal met een telefoontje van de Amerikaanse president Trump aan de Australische premier Morrison. Deze werd door Trump aangespoord om binnen de G7 of nog op te richten ruimere G10 een onderzoek aan te vragen naar het zogezegd ‘in de doofpot stoppen door China van de Covid-oorsprong’. Trumps idee was zowel Australië, India en Japan op te nemen in een G10. Morrison die dat voorstel genegen was, verkondigde meteen dat China zich in een onderzoek moest verantwoorden voor de Covid-uitbraak. Dit schoot China duidelijk in het verkeerde keelgat, te meer omdat de Chinese ambassadeur voordien helemaal niet op de hoogte werd gesteld. China had de indruk dat Morrison als loopjongen of paard van Troje fungeerde voor Trumps idee om meer krachten in de G7 binnen te loodsen die wrijvingen hadden met China. De geplande G7 in de VS ging echter niet door omdat kanselier Merkel weigerde deel te nemen wegens Covid-19.
Maatregelen
Midden mei maakte China bekend dat het na een 18 maanden durend anti-dumping onderzoek een heffing van 80 % zou leggen op de Australische uitvoer van gerst. Kort nadien liet China nog weten rundvlees uit vier Australische slachthuizen te zullen verbieden wegens verkeerde etikettering en problemen met certificaten.
In juni waarschuwde China zijn burgers zowel tegen het bezoeken maar ook tegen het studeren in het land wegens het opkomend racisme en discriminatie tegenover personen met Chinese en Aziatische achtergrond. In augustus lanceerde China een anti-dumping onderzoek tegen de uitvoer van goedkope wijn naar China. Het onderzoek kan één jaar duren. Uiteindelijk raadde China in oktober naar verluidt staatselektriciteitsbedrijven, staalfabrieken en katoenspinnerijen mondeling af nog Australische producten te kopen
Betekenis
De totale bilaterale handel bedraagt 171 miljard $ waarbij China 39% koopt van de Australische uitvoer en China zo de belangrijkste handelspartner is. China is inzake gierst de grootse afnemer van Australië met ongeveer 70% van de gierstuitvoer. Tussen 2014–15 en 2018–19 verkocht het jaarlijks voor 855 miljoen $ gerst aan China.
Van het Australische ijzererts dat goed is voor 60% van de Chinese leveringen koopt China zelfs 80%. Een kwart van de Australische uitvoer van rundvlees gaat naar China. Vorig jaar was China ook ’s lands grootste markt voor rundvlees en dit zowat ter waarde van 1,9 miljard $. De vier verdachte slachthuizen staan in voor 35% van deze uitvoer. Wat wijn betreft komt 40% van de Chinese invoer uit Australië en deze bedraagt ongeveer 712 miljoen $ per jaar. De Chinese wijnindustrie streeft naar een heffing van 200% om de verliezen te dekken.
Steenkool is met 10,7 miljard $ het derde Australische exportproduct naar China na ijzererts en aardgas. Wat het katoen betreft, wordt 68% naar China uitgevoerd en dit ter waarde van 534 miljoen $. Volgens een onderzoek van het onderzoekscentrum Perth USAsia Centre bij de University of Western Australia bedraagt de totale exportwaarde van de geviseerde 7 sectoren 19 miljard $. Het IMF verwacht dat de Australische economie dit jaar al met 4,2% zal inkrimpen.
Antwoord
Australië was het oneens dat het goedkope gierst dumpt in China en zei dat het een oplossing zoekt bij de WTO. Het land helpt ook zijn rundsector met onderzoekingen. Ook de beschuldigingen van racisme worden ontkend. In juli veranderde het zijn reisadvies voor China en waarschuwde Australiërs dat ‘ze willekeurig zouden kunnen opgepakt worden om veiligheidsredenen’. In september maakte China bekend dat het de Australisch-Chinese journaliste Cheng Lei onder huisarrest had geplaatst ‘wegens criminele feiten die de nationale veiligheid in gevaar brachten’. Dit volgde na het vertrek van de twee Australische journalisten Bill Birtles en Mike Smith volgend op een diplomatieke impasse.
Australië reageerde niet met handelssancties. Dit idee werd bevroren nadat bleek dat de uitvoer van ijzererts een record bereikt had tijdens de snelle Chinese economische heropleving na Covid-19. Enkel in juli bedroegen die 7,1 miljard $. Voormalig ambassadeur Geoff Raby noemde een handelsoorlog tussen Australië en ’China wishful thinking’. Feit is toch dat de Australische minister van Handel Simon Birmingham niettegenstaande herhaaldelijke pogingen in contact te treden sinds mei niet meer gepraat heeft met zijn Chinese collega Zhong Shan.
Andere twistpunten
De journalisten Birtles and Smith verlieten China omdat ze vreesden opgepakt te zullen worden door veiligheidsagenten. De Chinese autoriteiten maakten bekend dat het huis van Chinese journalisten in Australië doorzocht werd. Chinezen die in een openbaar bestuur werken in Australië werden beschuldigd banden te hebben met de Chinese communistische partij. Ook in het parlement werden drie prominente Australische Chinezen door parlementslid Eric Abez gevraagd de CPC te veroordelen. Last but not least heeft eerste minister Morrison de staat Victoria bekritiseerd omdat het akkoorden met China afsloot in het kader van het ‘Belt & Road Initiative’. Morrison beloofde wetgeving in te voeren dat dit zou verhinderen.
En nu?
De vraag die nu gesteld wordt is of China ook het Australische ijzererts in het vizier zal nemen. De meningen zijn verdeeld. De Global Times merkt op dat China erg van dit ijzererts afhankelijk is. Naar verluidt zou China in Guinee naar een nieuwe leverancier zoeken of zou het zich kunnen wenden tot het Braziliaanse Vale. De Singaporese diplomaat en auteur van het boek ‘Has China Won?’ Kishore Mahbubanii is niet zo zeker dat China dit ijzererts zou ontzien. Mocht China zijn toeristen echter eveneens oproepen om het land te mijden, kunnen de bijkomende kosten 16,3 miljard bedragen en bij minder onderwijsdiensten kan het nadeel daar tot 12 miljard $ oplopen.
In principe wil premier Morrison volhouden om niet toe te geven aan China. De Australische regering bekritiseerde eerder ook het Chinese standpunt over Hongkong. Morrison kan echter rekenen op sterke tegenstand vanuit landbouwmilieus. De Labour oppositie vraagt een Forum te houden waarbij de stem van de betrokken sectoren gehoord zou worden zodat de regering er praktische lessen kan uit trekken. Woordvoerster King vraagt de regering meer bedachtzaam te communiceren over China en roept op te stoppen met McCarthystische operaties. Ze verwijst daarmee naar senator Eric Abez die tijdens een parlementair onderzoek 3 Chinese Australiërs vroeg onvoorwaardelijk de ‘CPC dictatuur te veroordelen’.
SCMP, The Guardian, Global Times
