Alleen nog transplantaties met vrijwillig gedoneerde organen, een goed begin

Sinds 1 januari is het verboden om de organen van geëxecuteerde gevangenen voor transplantaties te gebruiken. Het aantal vrijwillige orgaandonaties neemt sneller toe dan was voorspeld (en gevreesd). De vraag is hoe tevreden China op dit moment mag zijn over de cijfers.

Afgelopen weekend was er een conferentie over transplantaties van organen. Een spreker, woordvoerder van een deelnemend nationaal comité, was enthousiast over het cijfer van 1.479 vrijwillige orgaandonaties van januari tot begin augustus. Dat was volgens deze expert, de vroegere minister Huang Jiefu, een onverwacht groot succes. De deskundige zei ook te verwachten dat tegen het eind van het jaar 2.500 burgers vrijwillig organen zullen afstaan en dat er dit jaar meer dan 10.000 transplantaties zullen worden uitgevoerd.

Meer transplantaties mogelijk

Volgend jaar mag volgens Huang een verdubbeling van het aantal van dergelijke operaties worden verwacht, als de positieve trend aanhoudt. ‘Op dit moment’, zo staat er verder, ‘hebben 30.000 mensen een transplantatie nodig volgens de statistieken van 169 gekwalificeerde ziekenhuizen’. Het artikel van Xinhua, overgenomen door China Daily en Global Times, beschrijft in optimistische bewoordingen hoe de projecten lopen waarmee sinds 2010 reclame wordt gemaakt voor het donorschap. Dit gebeurde in voorbereiding op de maatregel om het gebruik van organen van geëxecuteerde gevangenen, vroeger een voorname bron van organen voor transplantaties, te verbieden. In 2014 werden van 1.700 donoren in totaal 5.000 organen gebruikt. Als de nabestaanden het lichaam van een overleden familielid afstaan, kan dat verschillende bruikbare organen opleveren. Vanaf 2014 was daardoor al 80% van het aantal getransplanteerde organen afkomstig van vrijwillige donaties. China zou in Azië in 2014 ook het land geweest zijn met het grootste aantal donoren. Het is niet duidelijk of dat in percentages is, of in absolute cijfers. Dat laatste lijkt waarschijnlijker. Je kunt je afvragen of het niet verstandiger is het enthousiasme nog wat te temperen.

Vraag en aanbod

Artikelen die eerder dit jaar verschenen in de China Daily, een van de kranten die het stuk van Xinhua vandaag overnemen, brachten aanzienlijker sceptischer geluiden. Daar werd het cijfer van 10.000 transplantaties een mager resultaat genoemd, omdat er volgens de Nationale Commissie voor Volksgezondheid en Gezinsplanning gemiddeld 300.000 patiënten over het hele jaar in aanmerking komen voor een transplantatie. Het was wel een feit dat de verhouding van het aantal donaties met het aantal inwoners in gunstige zin was geëvolueerd: van 0,02 per miljoen in 2010 naar 1,24 per miljoen in 2014 (The Lancet komt echter met een ander cijfer: 0,6 per miljoen). De arts bij een van de gespecialiseerde centra zei dat tegen mei 2015 zo’n 37.000 donoren zich hadden opgegeven. Een chirurg, gespecialiseerd in transplantaties van de lever, sprak zelfs van een daling van het aantal operaties. Hij zei ook dat ‘ondanks de toename van het aantal vrijwillige donaties, het schromelijke tekort aan organen niet snel opgevuld zal zijn.’ Redenen die door Chinese artsen worden genoemd zijn de blijvende invloed van het traditionele geloof dat een lichaam intact moet worden begraven en de definitie van wanneer een mens dood verklaard wordt: bij hersendood, of zoals traditioneel, bij hartdood (hartstilstand). Als artsen blijven proberen operaties uit te voeren op patiënten die hersendood zijn, is het meestal te laat om de organen te gebruiken als het hart stilstaat en ze de patiënt uiteindelijk moeten opgeven.

Suggesties voor verdere vooruitgang

Het medische tijdschrift The Lancet heeft China geprezen voor zijn ‘belangrijke stappen voorwaarts naar een ethisch verantwoord en vrijwillig donorsysteem.’ De redacteuren van het gereputeerde blad noemen een aantal zaken die kunnen bijdragen aan een verdere vooruitgang: overtuigingswerk om het beeld dat mensen nog hebben van orgaandonaties bij te stellen, integratie van de orgaanbanken in het nationale stelsel van gezondheidszorg en maatregelen om de vraag naar organen te verminderen. Dat wil zeggen een verbetering van de volksgezondheid zodat er minder operaties nodig zijn voor terminale orgaanziekten. Voor The Lancet mag China nog lang niet op zijn lauweren rusten. Dat het land niet langer organen voor transplantaties haalt bij geëxecuteerde gevangenen moet volgens het medische tijdschrift niet het eind van een ontwikkeling zijn, maar het begin van een ‘nieuwe tocht naar een transparant, rechtvaardig en ethisch verantwoord systeem in China, waarmee het land zou voldoen aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie voor de donatie en de toewijzing van organen’.
Xinhua, China Daily,
en.nhfpc.gov.cn, de website van National Health and Family Planning Commission
www.thelancet.com