De Vaste Commissie van het Chinese parlement heeft zondag na bijna een jaar discussie de eerste antiterreurwet goedgekeurd. Ze wordt op 1 januari van kracht. Tot nog toe bestonden er enkel aparte teksten over terrorisme in een aantal beslissingen van het parlement, in de strafwet, de strafrechtelijke procedurewet en de wet op de noodtoestand.
Sanlitun, Beijing op 26/12
Als reden voor de nieuwe wet wordt de toegenomen dreiging geciteerd. Een voorbeeld is de aanslag in 2014 op het station van Kunming waarbij 29 personen met messen werden omgebracht. De aanslag is toegeschreven aan vier Oeigoerse separatisten. Op 26 december, de dag vóór de goedkeuring van de wet was er nog antiterreur alarm in de diplomatenwijk Sanlitun in Beijing.
De nieuwe wet centraliseert het bestrijden van terrorisme in één enkel agentschap onder het Ministerie van Openbare Veiligheid. Dit agentschap zal in heel het land informatie over terroristische plannen opsporen, verdachte terroristen identificeren en de strijd tegen terrorisme voeren. De verschillende departementen van dit agentschap kunnen deelnemen aan internationale samenwerkingsakkoorden. Het agentschap zal verschillende ministeries en regionale organisaties coördineren om informatie te vergaderen en verwerken. Het inzetten van speciale opsporingstechnieken is toegelaten mits onder strikte voorwaarden. Bovendien mag de informatie die zo verkregen wordt alleen gebruikt worden voor onderzoek en vervolging van terrorisme. Het schenden van de individuele privacy, het lekken van staatsgeheimen of vertrouwelijke zakeninformatie blijft strafbaar. De bevolking zal aangespoord worden om mee te helpen bij het verzamelen van informatie. Er komen gespecialiseerde antiterroristische eenheden bij politie, nationale veiligheidsdienst en leger.
De mogelijkheden om privécommunicatie te onderscheppen worden uitgebreid. Providers van internet of telecommunicatie moeten hulp bieden bij de preventie van en het onderzoek naar terroristische daden. Dat houdt ook het decoderen van versleutelde informatie in. Deze mogelijkheden moeten de verspreiding van informatie die extremisme aanwakkert tegengaan. Wie dit niet doet kan boetes krijgen van 200.000 tot 500.00 yuan en in ernstige gevallen kan de verantwoordelijke persoon vijf tot vijftien dagen in hechtenis genomen worden.
De politie mag in het vervolg onmiddellijk wapens gebruiken in noodomstandigheden, wanneer ze te maken hebben met aanvallers met vuurwapens of messen. Nog een opvallende nieuwigheid: het leger kan overzees optreden tegen terroristen, maar slechts met toestemming van de Chinese regering en van het betrokken land.
Het verspreiden van informatie die kan aanzetten tot terrorisme wordt verboden evenals het verzinnen van verhalen over terreur en het tonen van gruwelijke en onmenselijke beelden. Buiten de goedgekeurde media mag niemand persoonlijke details van bij terreur betrokken personen of gijzelaars bekend maken, en evenmin van de reactie van de overheid in specifieke gevallen.
Terrorisme wordt omschreven als “elke plan of actie die door geweld, sabotage of bedreiging paniek in de maatschappij uitlokt, de openbare veiligheid ondermijnt, de rechten van personen aantast of eigendommen beschadigt, of regeringsorganen en internationale instellingen bedreigt ten einde bepaalde politieke of ideologische doeleinden te realiseren”. Deze definitie is geïnspireerd door de conventie tegen terrorisme van de Shanghai Cooperation Organization en de VN-Verklaring over maatregelen om international terrorisme te elimineren. In het oorspronkelijke wetsontwerp werd niet gesproken over schade toebrengen aan personen of eigendommen. Er werd evenmin verwezen naar de doeleinden van het terrorisme.
Pro en contra de wet
Kunming na de aanslag
China benadrukt dat het bedreigd wordt en dat de wet tegen terrorisme gericht is, niet tegen een regio, een etnische minderheid of een religie. Ze stelt geen beperking van de vrijheid van woord op het internet of van de vrijheid van religie in. Ze opent evenmin een achterpoortje om bedrijven te verplichten een deel van hun intellectuele eigendom prijs te geven. Het oorspronkelijke wetsontwerp werd aangepast nadat internationale bedrijven zich daarover bezorgd toonden. Het ontcijferen van encryptie is overigens ook een twistpunt tussen die bedrijven en de Amerikaanse en Europese overheden. De wet werkt volgens dezelfde principes die ook andere landen toepassen en het artikel over de internet providers is in grote lijnen hetzelfde als in grote westerse landen.
Volgens Amnesty International is de wet te breed en kan ze ook toegepast worden op dissidenten en religieuze minderheden. Human Rights Watch zegt dat het nieuwe agentschap te veel bevoegdheden krijgt. De woordvoerster van het US State Department , Gabrielle Price verklaarde vorige week dat de wet “zou leiden tot grotere beperkingen op de uitoefening van de vrijheid van meningsuiting, van vereniging, van vreedzame bijeenkomst en van religie in China”. BBC noemt de nieuwe wet controversieel.
Overigens trekken westerse media regelmatig het voorkomen van terrorisme in China in twijfel en wordt het woord nogal eens tussen aanhalingstekens gebruikt. Daarbij wordt dan gesuggereerd dat het gewapend geweld van sommige Oeigoeren geen extremisme of separatisme is maar eigenlijk uitgelokt wordt door het repressief optreden van de overheid. De correspondente van de Franse Nouvel Observateur, Ursula Gauthier maakte het vlak na de aanslagen in Parijs wel erg bont door een terroristische aanslag op mijnwerkers in Xinjiang, met tientallen dodelijke slachtoffers, te willen vergoelijken. Ze kreeg intussen van de Chinese overheid te horen dat haar persvisum per 1 januari niet verlengd wordt, aanleiding voor haar om nu te keer te gaan tegen de ‘intimidatie’ van buitenlandse journalisten in China.
Dat er in Xinjiang wel degelijk terroristen rondlopen werd overigens onlangs uit onverdachte bron bevestigd. Een door de Amerikaanse onderzoeksjournalist Seymour Hersch gelekte passage van een studie door de Amerikaanse Joint Chiefs of Staff en de Defense Intelligence Agency(DIA) stelt dat Turkije helpt Oeigoeren naar Syrië brengen. Het zou gaan om minstens 300 maar misschien wel enkele duizenden strijders. Zij verlaten illegaal China via Kazakstan of Cambodja en krijgen daar een vals Turks paspoort waarmee ze via Turkije naar Syrië reizen.
Bronnen: SCMP, BBC, Asiatimes, Xinhua, China daily, China.org.cn.
