Apple heeft een akkoord gesloten met zijn belangrijkste leverancier in China, Foxconn, om de loon- en werkomstandigheden te verbeteren. Het is de eerste keer dat een Westerse gigant op die manier een leverancier dwingt.
–Illegaal overwerk wordt afgeschaft en dat gaat samen met een verhoging van de basislonen. Er worden tienduizenden arbeiders extra aangeworven, de veiligheidsregels worden aangepast en de logementen voor het personeel verbeterd. De effectieve arbeidstijd zal voortaan maximum 60 uur per week zijn en dan stapsgewijs afnemen tot maximum 49 uur per week, zonder loonverlies ook al vermindert het aantal wettelijk toegestane overuren; tot nu toe werkten arbeiders in piekperiodes gemiddeld meer dan 60 uur per week.
Het Taiwanese Foxconn is de grootste buitenlandse werkgever in China, met zowat één miljoen personeelsleden. De actie is het resultaat van een onderzoek door de Fair Labor Association van de fabrieken van Foxconn in Shenzhen en Chengdu. Apple is de eerste elektronicagigant die zich bij die organisatie aangesloten heeft. Een en ander komt natuurlijk niet uit de lucht gevallen. De situatie begon te evolueren nadat Tim Cook de nieuwe CEO werd na Steve Jobs. Maar Apple en Foxconn stonden al van alle kanten onder druk. Wereldwijd was er al jaren kritiek dat Chinese arbeiders die de Apple producten produceren genadeloos worden uitgebuit. Die kritiek zwol fel aan nadat in 2010 ongewoon veel jonge personeelsleden van Foxconn zelfmoord pleegden. Vooral activisten in Hongkong, gegroepeerd in SACOM bleven Foxconn en Apple bestoken met bezwarende feiten. De acteur Mike Daisey speelde een rol met zijn one man show, “The Agony and the Ecstasy of Steve Jobs” ook al daalde zijn geloofwaardigheid toen bleek dat een onderdeel van zijn verhaal fictief was.
Belangrijke elementen in China zelf spelen ook mee. De regering heeft in 2008 een nieuwe strengere arbeidswet afgekondigd. De algemene strategie is er gericht op meer toegevoegde waarde en minder simpele handenarbeid in de economie. Minimumlonen worden jaarlijks minstens met 15% opgetrokken want de binnenlandse koopkracht moet omhoog. Toen Tim Cook, de CEO van Apple, deze week China bezocht werd hij ontvangen door vice-premier en waarschijnlijk toekomstig premier Li Keqiang, die hem onder meer vroeg meer aandacht te besteden aan zijn personeel. Ook de Chinese eenheidsvakbond probeert zijn invloed in de privé-bedrijven te versterken. Na jarenlange strijd is de ACFTU erin geslaagd in bijna alle bedrijven met buitenlands kapitaal de oprichting van een vakbondsafdeling af te dwingen. Doch slimme patroons zoals Foxconn slagen erin de posten van vakbondsfunctionarissen door hun eigen mensen te laten bezetten. De regionale Chinese vakbondsleiding ondersteunt dan ook bijna altijd spontane arbeidersbewegingen in de bedrijven en staat positief tegenover eisen zoals vrije verkiezing van de vakbondsfunctionarissen door het personeel van hun bedrijf. De migranten van het platteland die bij Foxconn werken, zijn zelf ook veranderd. In plaats van jongeren die enkele jaren geld kwamen verdienen en daarbij de slechte werkomstandigheden voor lief namen, zijn er nu meer migranten die definitief in de stad willen blijven en dus bereid zijn om te vechten voor de verbetering van hun lot. Tenslotte is er de algemene toestand van het land: de overheid investeert heel veel in infrastructuur, tewerkstelling en sociale zekerheid op het platteland, zodat de boeren vandaag meer dan vroeger kunnen kiezen tussen in hun dorp blijven of in de fabrieken gaan werken; daardoor is er nu in de Parelrivierdelta elk voorjaar al een tekort aan arbeidskrachten, wat dwingt om de loon- en werkvoorwaarden te verbeteren. Op de achtergrond spelen misschien ook verschillende processen mee rond het eigendom van de merknaam iPad, waardoor de verkoop in sommige streken van China om juridische redenen stilligt.
De China Daily ziet het akkoord tussen Apple en Foxconn als een teken van de toenemende macht van de Chinese arbeiders om hogere lonen af te dwingen, en de veroudering van de werkende bevolking die tot schaarste aan arbeidskrachten leidt.
Men mag er zich aan verwachten dat het voorbeeld van Foxconn en Apple een invloed zal hebben op de sociale verhoudingen in andere buitenlandse bedrijven in China. Zo ontstond er na de publiciteit rond de zelfmoorden bij Foxconn in 2010 een golf van sociale onrust, waarvan de meest bekende de grote staking in de Honda fabrieken was. Foxconn is bovendien zelf ook leverancier voor talrijke andere buitenlandse merken van consumentenelektronica, en de invloed zal zich daar ook laten voelen.
Bronnen: China Daily, Financial Times, SCMP, BBC
Laten we hopen dat bedrijven als Huawei het amerikaanse voorbeeld volgen