Op 22 november was er een Speciale Top om de 30e verjaardag te vieren van de regelmatige dialoog Asean – China. De partners blikten met tevredenheid terug en hebben besloten hun betrekkingen te intensiveren en te diversifiëren.
Xi Jinping zat de Asean – China top voor en hield een toespraak getiteld: ‘Voor een gedeelde toekomst en ons gezamenlijke huis’. De deelnemende landen namen een gemeenschappelijk verklaring aan: ‘Over de speciale Asean-China-top ter herdenking van de 30e verjaardag van de Asean-China-dialoog’. Om veiligheidsredenen was het evenement uitsluitend online.
Alomvattend partnerschap
President Xi Jinping heeft beloofd dat de banden tussen China en de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties (Asean) een trap hoger worden ingeschaald: van strategisch partnerschap tot ‘alomvattend’ strategisch partnerschap. Volgens waarnemers van het vasteland betekent dit dat de samenwerking tussen China en de Asean, die altijd eerder economisch was, zou kunnen worden uitgebreid tot meer contacten op het gebied van politiek, defensie, maritieme zaken en intermenselijke banden. Overigens haalde Asean vorig jaar de EU in als de grootste handelspartner van China, met handelsvolumes van 732 miljard dollar (meer dan 650 miljard euro) en omgekeerd is China al 12 jaar na elkaar de grootste handelspartner van de Asean. Het handelsvolume tussen de twee partijen was in 1991 maar 8 miljard dollar, het volume kende op 30 jaar een toename maal 85. Misschien het grootste succes om op terug te kijken is de afsluiting van het Regional Comprehensive Economic Partnership (RCEP), een reusachtige handelsovereenkomst tussen 10 Asean-lidstaten plus China, Japan, de Republiek Korea, Australië en Nieuw-Zeeland, die in november vorig jaar werd ondertekend en op 1 januari 2022 in werking treedt.
Financiële toezeggingen
Ook zegde de Chinese president ontwikkelingshulp ter waarde van 1,3 miljard euro toe voor de bestrijding van de COVID-19 pandemie en voor de bevordering van het economisch herstel. China zal 150 miljoen COVID-19-vaccins leveren aan de landen in Zuidoost-Azië en 4,4 miljoen euro aan het pandemiefonds geven. De vrijhandelszone met Asean krijgt een groter belang en China zal naar een aantal lidstaten meer geavanceerde technologie overdragen.
Vreedzame buren
Xi heeft nog eens benadrukt dat zijn land nooit zal streven naar een alleenheerschappij of onderdrukking van kleinere naties. Zonder de VS te noemen verwierp de Chinese president daarmee een bewering die Amerikaanse politici regelmatig ventileren en die ook standaard in de westerse pers voorkomt. Om aan te geven dat het hem menens is met zijn belofte van goed nabuurschap zette Xi, zoals wel vaker, wat plastische beeldspraak in. ‘Zoals je bij een paard de kracht kunt afmeten aan de afstand die het aflegt, zo kun je na verloop van een zekere tijd een persoon in het hart kijken’.
Mythes van het Westen
De VS probeert sinds de Pivot to Asia van Barack Obama en Hillary Clinton de landen in de regio ervan te overtuigen dat zij de opkomst van China moeten vrezen en dat ze de kant van Washington moeten kiezen omdat de VS hen militair kan beschermen. Trump dreef dit beleid op, voegde aan de doelgroep India toe, sprak systematisch over de Indo-Pacific en verwijderde zich de facto van het Eén-China principe door militaire en diplomatieke steun aan de provincie Taiwan waar separatisten aan invloed winnen. Verschillende landen in de EU sluiten zich, soms min of meer aarzelend, bij de koude oorlogspolitiek aan, maar zijn het niet eens over de vraag of ze hondstrouw aan de VS moeten blijven, of een ‘eigen defensiepolitiek’ ontwikkelen. De westerse en westersgezinde media hebben in elk geval de mythe van China als grote boze reus overgenomen, net als de Trumpiaanse term Indo-Pacific.
De Chinese antwoorden
Wat stelt China daar tegenover? De aangekondigde upgrading van strategisch partnerschap tot ‘alomvattend’ strategisch partnerschap, en voorstellen ter bescherming van de aanvoerroutes voor handel en economie, een betere connectiviteit. Er kunnen van Beijing voorstellen komen om vaker dan nu het geval is gezamenlijke militaire oefeningen te houden in de regio en een mechanisme voor militaire dialogen op te zetten. China en de landen van de Asean zijn ook al jaren aan het onderhandelen om tot akkoorden te komen voor de ontmijning van de conflictstof in de Zuid-Chinese Zee.
Rust in de Zuid-Chinese Zee?
Tijdens de Asean-top op maandag toonde de Singaporese premier Lee Hsien Loong zich tevreden over het gesprek tussen Biden en Xi. Lee Hsien Loong vroeg China en de Asean verder om te blijven samenwerken zodat de spanningen in de Zuid-Chinese Zee beheersbaar blijven. Voor de Maleisische premier Ismail Sabri Yaakob moeten alle landen zich blijven inzetten voor het behoud van de Zuid-Chinese Zee als een zee van vrede, stabiliteit en handel. ‘Hiertoe moeten alle partijen zelfbeheersing beoefenen en acties vermijden die als provocerend kunnen worden beschouwd, die de situatie verder zouden kunnen compliceren en de spanningen in het gebied zouden kunnen doen escaleren’, zei hij. Dat is bijna woordelijk zoals het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken het ook steeds formuleert, wanneer het de partners in de regio uitlegt dat het ook voor China van levensbelang is als er sprake is van vrede, stabiliteit en een vlotte doorgang in de handelsroutes naar en door de Zuid-Chinese Zee.
Het Aukus-effect
Daarbij is het mogelijk dat Aukus, de regionale alliantie tegen China van de Australië, het VK en de VS, weerstand opwekt bij regering van de Asean. Die zullen ongetwijfeld nadenken over het feit dat Aukus bij grote spelers als Indonesië, Maleisië, Nieuw-Zeeland en India en zelfs bij Europese bondgenoten heeft geleid tot irritatie en twijfels aan de bedoelingen van de VS. Ook dat zal China op zijn zachtst gezegd niet verkeerd vinden. In Beijing zijn de politici perfect op de hoogte van de geschiedenis en zij zullen tot elke prijs willen vermijden dat ze op een of andere manier door Washington gedwongen worden tot een bewapeningswedloop.
Bronnen: South China Morning Post, The Guardian, Xinhua, Asean.org, fmprc.gov.cn (website ministerie BuZa van China)
