Avatar, de sciencefictionfilm van James Cameron, geeft in China aanleiding tot een maatschappelijke discussie over Chinese en Amerikaanse soft power.
Avatar is zoals bekend een groots opgezette film met een gigabudget, waarbij veel nieuwe technieken gebruikt worden, zoals de computergegeneerde objecten die 60 % van de film vullen. Hij bestaat in een drie- en tweedimensionale versie. De recette past helemaal in het plaatje: volgens Knack Focus heeft ‘de recentste kaskraker van James Cameron … tot nu toe één miljard achthonderd negenenvijftig miljoen dollar in het laatje’ gebracht.
Avatar vertelt een avonturenverhaal dat gepopulariseerd politiek correct is op zijn Amerikaans: ‘Jake Sully is een gewonde oorlogsveteraan in het jaar 2154, die onvrijwillig met enkele anderen naar de planeet Pandora wordt gebracht om deze te koloniseren voor de mensheid op Aarde. Deze planeet wordt bewoond door de Na’vi, een mensachtig ras met hun eigen taal en cultuur. De Na’vi doen er alles aan hun volk te beschermen tegen de mensen en Sully raakt betrokken bij hun vrijheidsstrijd, en wordt ook verliefd op één van hen.’ (synopsis van filmtotaal.nl).
In China zijn er enkele streken en dorpen waar de plaatselijke autoriteiten, het toerisme en de bevolking een graantje mee willen pikken van het financieel succes dat Avatar ook in China heeft. Ze beweren dat Cameron zich door het natuurschoon in hun streek heeft laten inspireren en wedijveren met elkaar om wie prat kan gaan op het ‘echte Avatardecor’. Het klopt inderdaad dat er in de sciencefictionfilm gephotoshopte natuurbeelden uit de provincies Hunan, Anhui en Shaanxi te zien zijn. Sommigen zijn zover gegaan dat ze zelfs rotsen en eeuwenoude landschappen nieuwe namen hebben gegeven die in de film voorkomen.
Even voor de Amerikaanse succesfilm in China werd vertoond, was een prestigieuze Chinese vaderlandslievende film in première gegaan. De stichting van een republiek, waarin het kruim van de Chinese filmacteurs optrad, had aan de kassa ook recordwinsten geboekt. Deze film werd echter moeiteloos voorbijgestreefd door de Amerikaan.
Op internet en in de media is er een verhit debat over dit alles. Toen het gerucht ontstond dat de tweedimensionale versie van Avatar uit roulatie werd genomen ten voordele van een Chinese film over Confucius kwam er een storm van protest op internet. Het bericht dat de rots ‘Zuil van de Zuidelijke Hemel’ zou worden omgedoopt tot ‘Avatar Hallelujah Mountain’ lokte echter nog meer verontwaardiging uit.
Er zijn er die vinden dat de Chinezen zich makkelijk laten inpakken door de westerse soft power en dat er zelfs landgenoten zijn die hun eigen cultuur verkwanselen uit winstbejag. Anderen sussen dat het allemaal zo’n vaart niet loopt, dat de Chinezen maar moeten meeconcurreren en ervoor zorgen dat ze in de toekomst even technologisch geavanceerde en aantrekkelijke films gaan maken als de westerse filmmakers. Zij wijzen erop dat sommige Chinese films trouwens al toppers geweest zijn in het buitenland en dat het publiek er daar ook geen bedreiging in zag. Avatar heeft geen diepgaande ideologische boodschap, maar gaat over ‘universele waarden’ waar iedereen wel voor kan zijn, is een ander argument van de ‘Avatar is cool’-strekking.
Een departement van de Chinese regering heeft verklaard dat het de eigen filmindustrie een financiële oppepper wil geven zodat ze kan concurreren en in de toekomst ook blockbusters gaat maken.
