De Chinese leiders hebben, in tegenstelling tot collega’s in andere landen, Joe Biden nog niet gefeliciteerd voordat hij officieel tot president van de VS is uitgeroepen. Dat neemt niet weg dat er in China boeiende debatten worden gevoerd over de invloed van de verkiezingsuitslag op de Amerikaans-Chinese betrekkingen.
De VS zelf en de wereld zijn nog steeds in afwachting van de officiële uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen.
De diplomaat
De media hebben bekendgemaakt dat Biden gewonnen heeft. Biden zelf heeft de overwinning geclaimd in een speech. Donald Trump heeft zijn nederlaag niet erkend en er zijn nog processen hangende. De General Services Administration, in de persoon van mevrouw Murphy, een door Trump benoemde ambtenaar, weigert het document te ondertekenen dat Biden de mogelijkheid geeft de overgang voor te bereiden. Als het officieel is wie de nieuwe president van de Verenigde Staten wordt, dan pas krijgt het team van Biden de traditionele overheidssubsidie om de overgang te regelen tegen 20 januari. Dat is de datum waarop het Huis van Afgevaardigden officieel een nieuwe president moet aanduiden. In feite zijn de felicitaties van staatshoofden en regeringen voor Biden een voorbarige inmenging in de aangelegenheden van de VS. Beijing doet daar in principe niet aan mee want het komt nooit tussen in de politiek in andere staten (en wil omgekeerd niet dat anderen zich mengen in Chinese binnenlandse zaken). Op een vraag van CNN over de ‘trage reactie’ van Beijing antwoordde woordvoerder van Buitenlandse Zaken Wang Wenbin: ‘wij hebben gemerkt dat de heer Biden zijn verkiezingsoverwinning heeft uitgeroepen. Wij nemen aan dat het resultaat van de presidentsverkiezingen zal worden vastgesteld volgens de wetten en procedures die gelden in de VS’. Op de vraag wanneer China een felicitatie zal sturen antwoordde de Chinese diplomaat: ‘wij zullen handelen volgens de internationale gebruiken’.
De puntjes op de i
(upd) Het ministerie van Buitenlandse Zaken van China heeft op vrijdag Mr Joe Biden en Ms Kamala Harris gefeliciteerd met hun verkiezingsoverwinning en gezegd dat het de keuze van de Amerikanen respecteert. De Chinese leiders van staat en regering hebben dat nog niet gedaan en volgens Xinhua zullen ze waarschijnlijk – en naar goede gewoonte – met hun felicitaties wachten tot de verliezer zijn nederlaag heeft toegegeven. BuZa-woordvoerder Wang Wenbin heeft de betekenisvolle woorden herhaald: ‘wij begrijpen dat het verkiezingsresultaat zal worden afgehandeld volgens de in de VS geldende wetten en procedures’. Dat Wang Mr Biden niet ‘de verkozen president’ noemt (in tegenstelling tot westerse politici en journalisten die dat juist met opvallende nadruk doen) wijst op een verdere terughoudendheid, tegenover de klucht die in de VS wordt opgevoerd. Er kunnen volgens experts die in de Global Times worden geciteerd nog twee redenen zijn waarom het ministerie van Buitenlandse Zaken juist nu zijn felicitaties uitspreekt. De diplomaten volgen het voorbeeld van VN secretaris-generaal António Guterres die dat ook pas heeft gedaan en willen hem zo respect tonen. Een andere reden kan zijn dat de controversiële Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Pompeo publiek beweerd had ‘dat Taiwan geen deel uitmaakt van China’. Deze nooit eerder door een Amerikaans politicus verkondigde provocatie houdt de mogelijkheid open dat Trump in zijn laatste weken als president nog meer riskante dwaasheden van plan is. Het is volgens de experts mogelijk dat elke provocatie van de kant van Trump beantwoord wordt met een verdere erkenning van Bidens overwinning.
Met Trump of Biden, China wil dialoog, respect en samenwerking
Zou het kunnen dat China liever heeft dat Trump aanblijft, zoals sommige journalisten vorige week nog beweerden? Weinig waarschijnlijk. Verlangen naar een tweede ambtstermijn van een president die de economische en technologische opgang van China met alle wettelijke en onwettige middelen wil stoppen en vragen om nog meer maffiapraktijken van zijn minister Pompeo, veronderstelt een behoefte aan zelfkwelling die wij de Chinese leiders echt niet mogen toedichten. Zoals gezegd houdt China zich bovendien zorgvuldig verre van elke beïnvloeding van verkiezingen in andere landen. Beijing beseft echt wel dat het geen vat heeft op wie door de Amerikaanse elite als vertegenwoordiger naar voren geschoven wordt of wie erin slaagt de kiezers te verleiden. China zal zich beslist inspannen om met wie ook zaken te doen. Dat heeft het overigens vanaf de eerste dag van Trumps bewind laten zien, soms tot ergernis van diegenen die Trump vooral op morele gronden veroordeelden, maar punten van zijn beleid in aangepaste vorm bleken over te nemen. Het klinkt beslist geloofwaardig als de woordvoerder van Buitenlandse Zaken verklaart: ‘We zijn altijd van mening dat China en de Verenigde Staten hun communicatie en dialoog moeten versterken, met verschillen horen om te gaan op basis van wederzijds respect, meer moeten samenwerken op basis van wederzijds voordeel en de gezonde en stabiele ontwikkeling van China en van de VS bevorderen’. Dat was zo toen Trump president was, dat blijft zo wanneer Biden hem opvolgt.
De experts
Dat alles neemt natuurlijk niet weg dat er in China boeiende debatten worden gevoerd over de invloed van de verkiezingsuitslag op de Amerikaans-Chinese betrekkingen.
Tijdens een
evenement over de Nieuwe Koude Oorlog en de uitslag van Amerikaanse
verkiezingen op 7 november gaven enkele Chinese experts
hun mening over de vooruitzichten na de waarschijnlijke overwinning van Joe
Biden.
‘De VS staat niet in het Vijfjarenplan’
Wang Wen (Executive Dean van Chongyang Institute for Financial Studies bij Renmin University of China, RDCY): de toekomstige wedijver tussen China en de Verenigde Staten zal gaan over hoe ze hun binnenlandse zaken goed kunnen beheren en voorzien in de behoeften van hun bevolking en een beter leven. Ze gaan dus wedijveren over hoe een land te besturen. De wedijver tussen China en de Verenigde Staten zal niet gaan over hoe je een ‘nieuwe koude oorlog’ kunt starten en proberen te winnen, maar over wie in staat is om een betere samenleving te creëren en mee te bouwen aan een betere toekomst voor de wereld. Een nieuwe koude oorlog met de VS maakt geen deel uit van het vijfjarenplan van China. In de gedetailleerde voorstellen voor het 14e Vijfjarenplan en de langetermijndoelstellingen tot en met 2035 werden de Verenigde Staten niet genoemd.
Nieuwe verhoudingen, niet noodzakelijk minder vijandig
He Weiwen (voormalig economisch en commercieel adviseur bij de Chinese consulaten-generaal in de VS, Senior Fellow van RDCY): met Joe Biden als president van de VS, zullen er veranderingen plaatsvinden. Er komt een vorm van multilateralisme, een andere bilaterale dialoog en een manier van omgaan met geschillen. China krijgt een nieuwe relatie met de Amerikaanse bondgenoten, die ook een impact zal hebben op ons land. Over het algemeen wordt het minder waarschijnlijk dat er op een echte nieuwe Koude Oorlog wordt aangestuurd, een dialoog is waarschijnlijker. De vijandigheid blijft echter bestaan in de betrekkingen tussen de VS en China. Biden en de Democraten zullen op sommige punten China nog harder aanvallen dan Trump: Hongkong, Taiwan, de Zuid-Chinese Zee, het socialistische systeem van China. China moet hierbij vooral vasthouden aan de Vijf Principes van Vreedzame Co-existentie, een van die belangrijke principes is: niet-inmenging. Economische ontkoppeling zal er niet komen, daarvoor is er te veel verwevenheid en handel tussen China en de VS en dat alles blijft zelfs toenemen.
Essentiële schade, maar geen economische decoupling
De Global Times heeft meningen gepeild bij experts internationale zaken of Amerika-studies aan universiteiten zoals Renmin in Beijing en Fudan in Shanghai. De krant sprak met Jin Canrong, Xin Qiang en Da Wei. Zij zijn het er grotendeels over eens dat er een op het eerste gezicht minder heftige periode komt. Biden zal wellicht pragmatische samenwerking met China toestaan op het terrein van vaccins, strijd tegen de pandemie en tegen de verandering van het klimaat. Ze denken echter dat het vertrouwen tussen de beide landen, hun elites en hun bevolkingen voor lange tijd geschaad is. Er komt geen terugkeer naar de relaties zoals die waren onder Obama. De twee grote politieke partijen in de VS zijn het er intussen over eens ‘dat China hard moet worden aangepakt’. In economie en handel zien de deskundigen nog kansen om via onderhandelingen en op basis van al onder Trump bereikte akkoorden tot een compromis met wederzijds voordeel te komen. Ook Jin Canrong, Xin Qiang en Da Wei geloven niet dat er daar ontkoppeling komt. Wel zal Biden proberen de economische relaties met de westerse bondgenoten te herstellen en misschien terug willen toetreden tot het Trans-Pacific Partnership Trade Agreement (TPP). Dat alles om beter te kunnen concurreren met China.
Waarschuwing i.v.m. hightech
Het technologische terrein is echter een heel ander verhaal. Wat hightech betreft voorzien de professoren uit Beijing en Shanghai wel degelijk dat de wegen definitief uiteen zullen lopen. Jin Canrong heeft daarbij een waarschuwing klaar voor bepaalde krachten in China zelf. De overwinning van Biden, die ‘het pro-establishmentkamp van de VS vertegenwoordigt’, zou sommigen in China de illusie kunnen geven van een omkering van het Amerikaanse beleid. Zij kunnen gaan denken dat China zijn technologisch ontwikkeling wat minder aandacht mag geven als Biden ervoor zorgt dat China nog steeds hightechproducten uit de VS kan importeren.’ Foute boel volgens Jin. China moet absoluut ‘waakzaam blijven. Het enige correcte pad is dat van een versterkte zelfredzaamheid’.
Nog 70 dagen om onheil te stichten?
Waarschijnlijk spreken we op 20 januari toch over president Biden. Er zijn waarnemers die vrezen dat Trump tot dan zijn invloed op de Amerikaanse campagne tegen China zal willen verankeren of uitbreiden. Hier en daar vreest men zelfs over een wanhopig incident rond Taiwan of de Zuid-Chinese Zee. Shen Yi (Univ. Fudan) niet, omdat volgens hem duidelijk is gebleken dat de elite van Trump hem definitief heeft laten vallen. Wel is het mogelijk dat de huidige president nog zoveel mogelijk schade wil aanrichten aan – alweer – de technologische ontwikkeling van China. Het zal veelzeggend zijn hoe de kwestie van Huawei-topvrouw Meng Wanzhou wordt afgehandeld. Daar zou Trump inderdaad nog het fiat voor kunnen krijgen. De aanvallen op de Chinese hightech zijn immers in het voordeel van de concurrenten in Silicon Valley.
fmprc.gov.cn, vrt.nws, en.rdcy.org (website van
Chongyang Institute for Financial Studies bij Renmin University of China, RDCY), Wikipedia, Global Times
