In Beijing vindt een meerdaagse topontmoeting tussen Afrikaanse en Chinese leiders plaats. Doel is de samenwerking nog intensiever te maken. De vooruitzichten zijn positief.
Van 4 tot 6 september gaat in Beijing de top van Chinese en Afrikaanse leiders door. Het is nog maar de vierde dergelijke top in het kader van het in 2000 opgerichte Forum on China-Africa Cooperation (FOCAC). Daar zijn vandaag 53 Afrikaanse landen lid van. De vorige top vond eveneens plaats in Beijing, in 2018.
Het ambitieuze thema is deze keer ‘ Samenwerken om te moderniseren en een hoogwaardige Chinees-Afrikaanse gemeenschap met een gedeelde toekomst te bouwen’. De belangrijkste gesprekspunten zullen naar verwachting infrastructuur, handel, milieu en klimaat, goed bestuur en zachte leningen zijn.
Markante verwezenlijkingen
Partijkrant Renmin Ribao (Volksdagblad) peilt naar de hoogtepunten van de Chinees-Afrikaanse samenwerking van het voorbije decennium.
China heeft in Afrika 24 demonstratiecentra voor landbouwtechnologie opgezet. Daardoor is de opbrengst van lokale teelten met 30-60% gestegen, waardoor 1 miljoen Afrikaanse boeren nu een beter leven leiden. De Afrikaanse landbouw moderniseert stap voor stap en de bevolking heeft nu een betere toegang tot graangewassen en groenten.
52 Afrikaanse landen en de Afrikaanse Unie hebben ingeschreven voor projecten onder het Belt and Road Initiative (BRI), het Chinese project voor wereldwijde steun aan infrastructuur voor logistiek en communicatie. Het BRI is volledig coherent met de eigen Ontwikkelingsagenda 2063 van de Afrikaanse Unie.
De samenwerking breidt zich nu verder uit tot nieuwe domeinen zoals digitalisering, milieu, luchtvaart en financiën. Zo is er samengewerkt voor meer dan 100 milieuprojecten. Chinese betalingsplatforms bedienen tientallen miljoenen Afrikaanse gebruikers. De platformen voor e-commerce laten de lokale bevolking toe wereldwijd te kopen maar ook te verkopen.
China is het grootste ontwikkelingsland ter wereld en als dusdanig begrijpt het goed de noden van Afrika en heeft het ideeën hoe ze aan te pakken. Nu er wereldwijd een nieuwe technologische revolutie bezig is schept intense communicatie tussen China en Afrika nieuwe kansen om er modern industrieel talent te ontwikkelen en een duurzame ontwikkeling te promoten.
De Keniaanse economist Hannah Ryder denkt dat de Chinese samenwerking met Afrika ‘gedreven is door de noden van Afrika’. Dat heeft als bijkomend voordeel dat ook andere landen de Afrikanen meer als gelijke partners gaan behandelen en naar hen luisteren.
In 1960 lanceerde Leopold Senghor, dichter, president van Senegal en voorvechter van de négritude, het voorstel om een ‘Museum van de zwarte beschavingen’ op te richten. Dat museum kwam er 50 jaar later met Chinese hulp; het werd geopend in december 2018 in Dakar. Volgens de conservator heeft het als doel ‘de dekolonisering van de kijk op Afrika en op zwarte beschavingen’.
Recentelijk zijn in Kenia en Zuid-Afrika fora gehouden over de Chinese moderniseringsstrategie en welke kansen die biedt aan het Globale Zuiden.
De regerende SWAPO partij in Namibië heeft op inspiratie van China het ontwikkelen van een socialisme met Namibische eigenschappen in het partijcharter opgenomen.
De president van de Centraal Afrikaanse Republiek Touadéra bezocht een dorp op het platteland in de arme provincie Shaanxi en noemde de armoedebestrijding daar ‘zeer inspirerend’.
President Saied van Tunesië bezocht hightech bedrijven in Shenzhen om meer te weten over slimme steden, schone energie en kunstmatige intelligentie.
In cijfers
In 2023 bereikte de handel tussen China en Afrika 282 miljard dollar, een stijging met 1,5% tegenover 2022. China is al 15 jaar de grootste handelspartner.
In de eerste jaarhelft van 2024 bedroeg de groei 5,5%. Er vertrokken voor 698 miljard yuan producten van China naar Afrika, een stijging met 4,9%. In de andere richting ging het om 491 miljardyuan, een toename met 15,5%.
Afrika koopt vooral machines; die maken 53% uit van de Chinese uitvoer naar Afrika. Schepen, auto’s en windmolens groeiden met respectievelijk 45, 36 en 253%.
Chinese producten spelen een rol in de groene transitie van Afrika. De invoer van Chinese elektrische auto’s, lithium batterijen en toestellen voor zonne-energie stegen in een jaar met respectievelijk 291%, 109% en 57% .
China koopt in Afrika vooral landbouwproducten.
Uit 27 van de 33 minst ontwikkelde landen in Afrika kunnen 98% van de goederen taksvrij naar China uitgevoerd worden.
China heeft ook belangrijke investeringen in het continent. Het heeft er 1,1 miljoen arbeidsplaatsen gecreëerd. Maar het is niet de belangrijkste investeerder; in 2023 moest het de Verenigde Emiraten, Frankrijk, het VK, de VS, India en Canada laten voorgaan. Er liggen dus nog veel mogelijkheden voor Chinese investeringen.
De Chinese investeringen gaan van de bouwsector, de mijnbouw, fabrieken, kleinhandel en landbouw tot logistiek, digitale economie en schone energie. Waarnemers hopen dat een toename van Chinese investeringen in de industriële ontwikkeling van Afrika het continent een voordeliger positie in de wereldwijde productieketens kan bezorgen.
Afrikaanse leiders present
Een aantal presidenten en regeringsleiders kwamen op tijd om vooraf bilaterale gesprekken te kunnen voeren. Die vonden plaats op ministerieel niveau sinds maandag.
President Xi jinping ontmoette persoonlijk onder meer de presidenten van Congo, Mali, de Comoren, Togo, Djibouti, de Seychellen, Eritrea, Guinee, Zuid-Afrika, Tsjaad, Kenia, Malawi, Mauretanië, Niger, Nigeria, Zimbabwe, Libië, Kameroen, gabon,Zambia, Senegal, Ethiopië en de voorzitter van de Afrikaanse Unie.
Tijdens het gesprek met de Congolese president Tshisekedi is besloten de relatie tussen beide landen op te trekken tot een ‘alomvattend strategisch partnerschap’. President Xi verklaarde dat China veel verwacht van de topconferentie om de relaties tussen China en Afrika op een hoger niveau te tillen.
Tshisekedi ziet China als een top prioritaire partner. Ongetwijfeld doelend op de situatie in Oost-Congo dankte hij China voor de hulp bij het vrijwaren van de nationale soevereiniteit en onafhankelijkheid. Hij bevestigde dat Taiwan onvoorwaardelijk deel uitmaakt van China. Rekening houdend met de inspanningen van zowel de VS als Europa om Tshisekedi aan hun kant te krijgen zijn zijn uitspraken belangrijk.
Nog meer strategische partnerschappen
Ook met Mali worden de bilaterale relaties op een hoger niveau getild. China is bereid meer samen te werken op verschillende domeinen indien Mali de veiligheid kan garanderen. Mali (en andere Sahellanden) doen verwoede pogingen om zich aan de Franse neokoloniale invloed te onttrekken. China lijkt bereid hen daarbij te helpen.
Ook met onder andere Togo, Djibouti , de Seychellen, Nigeria en Zuid-Afrika komt er een bilateraal alomvattend strategisch partnerschap.
Djibouti is belangrijk want het huisvest de enige Chinese militaire basis buiten China; het gaat om een logistiek steunpunt voor marineschepen die de koopvaardij moeten beschermen tegen piraterij. China is bereid Djibouti te helpen bij de uitbating van de spoorlijn van Addis-Abeba naar Djibouti en wil er ook de eerste Luban school (voor hogere beroepsopleiding) in Afrika opzetten.
De Seychellen zijn eilanden in de Indische Oceaan, de achtertuin van India. China werkt er al mee samen in het China-Indian Ocean Region Development Cooperation Forum.
Het belang van Nigeria als meest bevolkte land van Afrika hoeft niet onderstreept te worden.
Met Guinee is er al een allesomvattend strategisch partnerschap en het komt er nu op aan dat meer concreet in te vullen. Het land rijk aan grondstoffen, vooral bauxiet, maar die troef moet omgezet worden in echte ontwikkeling. Meer samenwerking voor infrastructuur, ontginnen van grondstoffen, rurale ontwikkeling en armoedebestrijding staat op het programma.
China zal een rechtstreekse luchtvaartverbinding met verschillende van deze landen onderzoeken.
Trouwe vrienden
In het gesprek met president Ramaphosa van Zuid-Afrika beklemtoonde president Xi de constructieve samenwerking van beide landen in het Globale Zuiden. Hij ziet drie speerpunten om op verder te werken: wederzijds politiek vertrouwen, van bovenaf gestuurde win-win samenwerking op economisch vlak en vriendschappelijke gevoelens bij de bevolking.
De Zuid-Afrikaanse president vermeldde expliciet de steun van zijn land aan het gezamenlijk vredesplan van China en Brazilië voor Oekraïne.
Xi en Ramaphosa gaven ook een gezamenlijke verklaring uit die zo begint:’ Onze bilaterale verhouding wint aan wereldwijde betekenis en strategische invloed, en toont een mooi voorbeeld hoe ontwikkelingslanden van het Globale Zuiden solidair kunnen samenwerken voor de gemeenschappelijke vooruitgang’.
De twee landen zullen diverse initiatieven nemen om hun economische samenwerking op verschillende gebieden te versterken.
Internationaal staat Zuid-Afrika achter het Chinese Global Development Initiative (GDI), het Global Security Initiative (GSI) en het Global Civilization Initiative (GCI) . Beide landen zullen samenwerken om de ontwikkelingslanden een meer correcte vertegenwoordiging te geven binnen de VN-Veiligheidsraad en de G20.
Beide partijen zijn diep bezorgd over de ernstige humanitaire ramp in de Gazastrook die is veroorzaakt door het Israëlisch-Palestijnse conflict en de spillover-effecten ervan. Beide partijen riepen op tot de serieuze implementatie van resolutie 2728 van de VN-Veiligheidsraad en een onmiddellijk staakt-het-vuren en een einde aan alle gevechten, en steunden het hervatten van een proces van politieke regeling van de Palestijnse kwestie.
Tussen Zuid-Afrika en China zijn acht akkoorden ondertekend.
Bronnen: Xinhua, People’s Daily, Renmin ribao,ACaixin, Ginger River Review, Global Attractiveness Report 2023
Een Chinese expert aan het woord over samenwerking met Afrika: hier
