Het gebeurt niet veel dat Chinese politici interviews in het Westen geven, maar vorige week antwoordde premier Wen voor de tweede keer rechtstreeks op vragen van Fareed Zakaria van CNN (de eerste keer was in 2008). Wens recente uitspraken over politieke hervormingen doen intussen binnen China en binnen de Partij het debat oplaaien.
Wen antwoordde onder meer op vragen over Tiananmen, vrijheid van meningsuiting, censuur, … . En ook waarom hij een lovend artikel schreef over Hu Yaobang, een partijvoorzitter die in 1987 afgezet werd en die de reputatie had liberaal te zijn. Wen hield het niet bij antwoorden uit het boekje, maar deed moeite om zijn persoonlijke opinie zorgvuldig uiteen te zetten.
Bij Hu Yaobang bewonderde hij zijn inzet om een debat los te krijgen, het rehabiliteren van afgezette kaderleden uit de Culturele Revolutie, en zijn inspanningen om tegen veel weerstand in China te hervormen. Over vrijheid van meningsuiting wist Wen dat die in de grondwet staat. Kritiek is noodzakelijk om vooruit te kunnen gaan, vrijheid van meningsuiting bestaat, binnen de wet en met respect voor de orde, en er is vooruitgang op dat punt.
Wen is overtuigd dat China verder politiek zal evolueren, en gelooft dat de verzuchtingen van het volk naar vrijheid en democratie onweerstaanbaar zijn. Hij beloofde zich daar tot zijn laatste snik verder voor in te zetten.
Er wordt opgemerkt dat het interview in China zelf weinig in de media kwam, alleen het officiële ‘Dagblad van de Bevrijding’ bracht een samenvatting, zonder citaten van Wen. Dat wijst erop dat hij persoonlijke standpunten naar voren bracht waarover (nog) geen officiële eensgezindheid bestaat. Via diverse internetsites circuleren wel volledige Chinese versies, en die lokten heel wat discussie uit over de draagwijdte van zijn woorden.
Het doodzwijgen van de uitspraken van premier Wen over de vrijheid van meningsuiting door het persagentschap Xinhua bij minstens drie gelegenheden in augustus en september zorgt voor meer dan discussie op het internet.
Een groep van 23 voormalige hoge politieke en culturele kaderleden heeft via het internet een open brief aan het nationaal Volkscongres gestuurd om te vragen dat de censuur, die zij ongrondwettelijk achten, zou afgeschaft worden. Artikel 35 van de grondwet van 1982 voorziet vrijheid van spreken, publiceren, vergaderen, verenigen en betogen.
Tot de bekendste initiatiefnemers behoren een gewezen secretaries van Mao, Li Rui, en een voormalig hoofdredacteur van het Volksdagblad, Hu Jiwei; allebei zijn ze de 90 voorbij. Ook de andere initiatiefnemers hadden stuk voor stuk ronkende titels in de politieke, academische en culturele wereld.
Ze stellen dat de grondwet niet langer dode letter mag zijn, dat er vrijheid van spreken en van publiceren moet komen, en meer media die niet aan de overheid gebonden zijn. De initiatiefnemers zijn het meest verontwaardigd over wat zij de censuur van de uitspraken van premier Wen door het propagandadepartement van de Partij noemen. Allemaal zijn ze partijlid.
Een en ander wijst erop dat de discussie over de snelheid en de aard van politieke hervormingen binnen de partij in de aanloop van het congres van 2012 scherper aan het worden is. De noodzaak of het nut van censuur en beperking van de vrije meningsuiting is daarvan een cruciaal onderdeel.
De open brief valt samen met de Nobelprijs voor dissident Liu Xiaobo, maar dat zou louter toeval zijn. Het initiatief is in voorbereiding sinds de onheuse behandeling van amateuronderzoeker en journalist Xie Chaoping, rond wie in augustus veel commotie was. De ondertekenaars hebben niets met de dissidentie van Liu te maken.
Bron: SCMP
