Yining ligt in de groene vallei van de Illi-rivier omringd door bergen. De streek lijkt wat op Zwitserland maar met hogere bergen. De bevolking is er sterk gemengd, met naast Oeigoeren en Han een belangrijke groep Kazachen, zelfs met een eigen autonome prefectuur en nog een reeks kleinere minderheden.
Een vlucht van anderhalf uur brengt ons van Kashgar naar Yining in het noordwesten van Xinjiang, op 70 kilometer van de grens met Kazachstan. Yining is de vierde of vijfde stad van de provincie. Er is een naar Chinese normen kleine nieuwe luchthaven. Ze hebben wel al internationale vluchten; tegelijk met de onze komt er een aan uit Bishkek, Kirgizië.
We logeren in een vroeger State Guesthouse, een verblijf voor hoge ambtenaren die op bezoek kwamen. Het is nu verder uitgebouwd tot commercieel hotel en ligt in een park met feeërieke verlichting. Het park maakte deel uit van het Russische consulaat dat daar tot 1962 gevestigd was. Zowel tsaristisch Rusland als later de Sovjet-Unie tussen 1930 en 1940 hebben geprobeerd dit gebied onder controle te krijgen.
Culturele diversiteit, harmonie en toerisme
We bezoeken de Hexastraat (Liuxing-straat). Dit is een wijk met 1.200 alleenstaande woningen met elk een vrij grote tuin, die 3.000 inwoners telt. Het stratenpatroon is volledig hexagonaal (een soort spinnenweb), een unicum in China.
De wijk is rond 1920 op aanvraag van de plaatselijke gouverneur ontworpen door een Duitse architect die onder invloed stond van de stijl van de moderne tuinwijken in Europa. Speciaal is dat de huizen gebouwd werden naar de smaak van de verschillende minderheden. De details van elk huis verschillen.
De wijk is nu een toeristische attractie en dient als voorbeeld van culturele diversiteit en harmonie. Hij werd in 2022 beschermd en gerenoveerd. Een aantal huizen zijn omgevormd tot museum, café, restaurant, B&B, enz.
Wij bezoeken een Russisch huis (de regio heeft ook een Russische minderheid ), nu een hotel, waar we in de tuin een voorstelling met Russische muziek en dans in traditionele kledij kunnen bijwonen. De tuinen zijn erg aantrekkelijk om thee te drinken en te genieten van de plaatselijke fruitsoorten, brood en zoetigheden.
In de wijk bevindt zich een museum voor volkscultuur van de minderheden, met uitleg over het ontwerp van de wijk, de architecturale bijzonderheden en de belangrijke culturele aspecten van elke minoriteit.
Daarnaast is er een bizarre privéverzameling van 800 accordeons uit 27 landen. Een ensemble van 12 leden uit diverse minderheden brengt ons een miniconcert met volksmuziek op accordeon en eindigt met de internationale topper Bella ciao.
Behoud van cultuur van 40.000 Xibe
De ‘oude’ vestingstad van de Xibe in het Kazachs arrondissement QapQal is in 2002 gebouwd in oude stijl en een attractie die 600.000 bezoekers per jaar trekt. De Xibe waren krijgers die oorspronkelijk aan de andere kant van China, meer bepaald in Mantsjoerije, leefden.
Ze werden door de Mantsjoe-keizer Qianlong in 1764 naar het Westen gestuurd om de grens te verdedigen tegen het tsaristisch imperialisme. 1.200 krijgers met 5.000 familieleden legden een tocht van meer dan 5.000 km af in 16 maanden. Ze waren overigens niet de enigen. De keizer stuurde ook honderdduizenden Han naar de grensprovincie.
De Xibe wisten hun cultuur te handhaven en zijn vandaag nog met 40.000 in Xinjiang (in het vroegere Mantsjoerije zijn er nog 135.000). Ze legden in de streek een uitgebreid irrigatiesysteem aan. Ze staan bekend als goede boogschutters (met medailles op de Olympische spelen!).
Ze hebben sinds 1956 een dagblad in hun eigen taal. In een museum wordt hun geschiedenis getoond; bezoekers kunnen zich daarna zelf bekwamen in het boogschieten, genieten van andere attracties en de plaatselijke specialiteiten proeven.
De kanonnen van pater Verbiest
De volgende dag trekken we naar het Altai-kgebergte, dat in China, Kazachstan en Rusland ligt.
In het arrondissement Huocheng staat het vroegere paleis van de commandant van de grensstreek Yili. Deze commandant had tijdens de Qing-dynastie de hoogste militaire rang en moest met 60.000 soldaten de grens bewaken. Hij werd elke vijf jaar vervangen.
Deze legereenheden deden ook productief werk, zoals het aanleggen van irrigatiesystemen.
Het gebouw dateert van 1765, dus van kort na de officiële integratie van Xinjiang door de Qing, en is gerenoveerd. Het is typisch voor de Qing-dynastie, met een reeks details die de rang van de bewoner aantonen, zoals de ronde stenen basis van de palen, de kleuren en de aard van de versiering, de drie poorten waarvan de middelste alleen voor de keizer (en voor ons!) opengaat, enz.
Er bevinden zich twee opvallende bronzen kanonnen, die door pater Verbiest halfweg de 17de eeuw voor de keizer gegoten werden (het waren niet de enige). Verbiest maakte deel uit van de Jezuïetenmissie die al sinds het begin van de 17de eeuw tevergeefs probeerde de keizer te bekeren, maar waarvan de leden het door hun kennis van moderne technologie wel tot hoge ambtenaren aan het hof schopten.
Grensoverschrijdend shoppen
Pal op de grens van China en Kazachstan ligt sinds 2015 een taksvrije zone met producten uit heel de wereld. Chinezen kunnen er per persoon per dag tot 8.000 yuan (1.000 euro) taksvrij kopen. Er zijn ook hotels en een soort pretpark voor wie aan meerdaagse shopping met de hele familie wil doen.
De grens loopt midden door de zone. Men wandelt er vrij rond van China naar Kazachstan en terug. De grenslijn is een uitgelezen plaats om foto’s te maken van deze ‘buitenlandse’ trip.
Er loopt wel volk rond maar ook dit project is op de groei ontworpen.
Vrachtwagens tot Sint-Petersburg
Even verder ligt de Dry Port van Khorgos. Zwaar beladen vrachtwagens staan er aan te schuiven, richting Kazachstan. Deze douanepost is al oud; sinds 1881 was dit de officiële grensovergang. Sinds 2018 zijn er nieuwe gebouwen opgetrokken en men is nog volop aan het bijbouwen. De ontwerpcapaciteit is 3 miljoen ton goederen en 5 miljoen passagiers per jaar. Volgens de gids rijden vrachtwagens van hier helemaal tot Sint-Petersburg.
Zomer- en wintertoerisme
Voorbij Khorgos krijgen we prachtige uitzichtpunten op het Altai-gebergte. We rijden eerst onder en dan over een indrukwekkend hoge tuibrug. De oude bergweg is tot een moderne autosnelweg omgebouwd die ons zonder steile hellingen of haarspeldbochten naar 2.000 meter hoogte brengt.
Daar ligt het Seyram-meer, het grootste van Xinjiang, met een omtrek van 90 km en een gemiddelde diepte van 100 meter. Het water is kristalhelder. Het wordt veel bezocht door zwanen op doortocht en is een geliefde plaats voor Chinese koppels om trouwfoto’s te laten nemen.
De streek van het meer is smaakvol toeristisch uitgebouwd, met wandelingen op houten vlonders op de oevers en in de omliggende heuvels. In de omgeving kan men logeren in een Kazachse yoert en paardrijden. De nomaden leven alleen nog in de zomer in nomadententen; ze hebben nu vaste winterwoningen.
In de winter kan men hier skiën.
Indrukken van Yining
Van het tweedaags bezoek aan Yining onthoud ik vooral het belang dat China hecht aan het beschermen van zowel de traditionele culturele diversiteit als aan het harmonisch samenleven van die culturen.
Verder valt op hoe economisch belangrijk het toerisme op het platteland en bij de minderheden geworden is. Overal waar we in deze regio komen probeert men er een graantje van mee te pikken. Dat is mogelijk doordat er naast rijke ook steeds meer middenklasse-Chinezen zijn die zich kunnen permitteren hun eigen land te verkennen. Na het einde van de Covid-19 pandemie liggen de verwachtingen in de sector opnieuw heel hoog.
Yining is ook een mooie illustratie van de toenemende integratie van Centraal-Azië, met als symbool de taksvrije grenszone. De grootste stad van Kazachstan, Almaty, ligt overigens op nog geen 200 kilometer van Khorgos.
Dit artikel is het vierde in een reeks van vijf naar aanleiding van mijn studiereis naar Xinjiang in september 2023.
https://www.chinasquare.be/bij-de-oeigoeren-in-xinjiang/ Deel 1: Urumqi
https://www.chinasquare.be/bij-de-oeigoeren-in-xinjiang-2/Urumqi
https://www.chinasquare.be/bij-de-oeigoeren-in-xinjiang-3/Kashgar
https://www.chinasquare.be/bij-de-oeigoeren-in-xinjiang-deel-4-yining/
https://www.chinasquare.be/bij-de-oeigoeren-in-xinjiang-deel-5-conclusies/
Hieronder een Youtube video met aanvullende informatie.
