Elisabeth Martens*
Het onderstaande artikel is ingekort en vertaald uit het Frans. Het volledige artikel verscheen in het tijdschrift Dialogue Chine-France n°9, 18 augustus 2021URL:https://www.laroutedelasoie-editions.com/notre-catalogue/revue-dialogue-chine-france/. Wij plaatsen het als opiniestuk, dus voor de verantwoording van de auteur.
De VN-top over biodiversiteit
De eerste VN-top over biodiversiteit werd virtueel gehouden in september 2020. Daaraan werd deelgenomen door 88 landen uit vijf continenten, plus de Europese Unie. Zij kregen een van de belangrijkste studies over biodiversiteit te zien die ooit zijn uitgevoerd. Het gaat om het tweede Millennium Ecosystem Assessment, een studie die is uitgevoerd door 1.360 onderzoekers van verschillende internationale organisaties, waaronder vijf departementen van de Verenigde Naties (WHO, FAO, UNESCO, UNEP, UNDP), de Wereldbank en de Internationale Unie voor het behoud van de natuur (IUCN). Het verdict was duidelijk: terwijl vervuiling en het verdwijnen van habitats de voornaamste oorzaak van het uitsterven van soorten lijken te zijn, wordt op een hoger vlak met de vinger gewezen naar de opwarming van de aarde. Daarom is het van prioritair belang de opwarming van de aarde aan te pakken om de biodiversiteit te redden.
De kloof
De Verenigde Staten waren de grote afwezige op de VN-top. De Chinese leider Xi Jinping verklaarde: ‘China is bereid internationale verantwoordelijkheden op zich te nemen in verhouding tot zijn ontwikkelingsniveau en bij te dragen aan wereldwijd milieubeheer’. De Chinese leider verwees naar de kloof tussen ontwikkelde landen en ontwikkelingslanden, waarbij de BRICS-landen (Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) de eerstgenoemde oproepen om meer financiële middelen ter beschikking te stellen van de laatstgenoemde, volgens het beginsel van gemeenschappelijke maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden. De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen, bevestigde haar engagement voor het nieuwe mondiale biodiversiteitskader dat door de 196 partijen zal worden besproken tijdens COP 15 in Kunming, in de provincie Yunnan van 11 tot 15 oktober 2021. (zie voor alle nodige details: informatie van de Convention on Biological Diversity
Europa’s Green Deal past perfect bij Chinese harmonie
‘De tijd is gekomen dat de wereldleiders gezamenlijk optreden en de EU is bereid het voortouw te nemen. De Green Deal voor Europa is onze visie en onze routekaart voor de toekomst. Wij nodigen alle partijen uit zich aan te sluiten bij deze collectieve inspanning voor verandering, voor een groen economisch herstel en voor de bescherming en het herstel van onze planeet, die ons enige thuis is’, aldus von der Leyen.
Dit sluit aan bij de toespraak van Xi Jinping, die bij zijn aantreden in 2013 ‘leven in harmonie met de natuur’ tot de centrale doelstelling van de CPC maakte. Al in 2005 formuleerde Xi Jinping, toen secretaris van het partijcomité voor de provincie Zhejiang, wat onder zijn leiderschap China’s leidende beginsel zou worden: ‘blauw water en groene bergen’. Het is in die zin dat Xi Jinping heeft verklaard dat hij tegen 2060 koolstofneutraliteit wil bereiken, en het is ook in die zin dat de Chinese Staatsraad heeft toegezegd een ‘Groene Zijderoute’ te zullen steunen. Bij de BRI zijn 143 landen op vijf continenten betrokken, dat is meer dan twee derde van alle landen ter wereld. De Chinese autoriteiten hebben maatregelen genomen om te stimuleren dat rekening wordt gehouden met milieuvraagstukken. In april 2019 is een coalitie van actoren (staten, VN-agentschappen, academische instellingen en bedrijven) – de BRI International Green Development Coalition – gelanceerd om de financiering te richten op groene investeringen. 27 financiële instellingen, waaronder de China Development Bank en de China Exim Bank, de twee belangrijkste staatsbanken die financiering verstrekken in het kader van de BRI, hebben zich verbonden tot groene investeringen. Zowel de EU met de ‘Green Deal’ als China met de ‘Groene BRI’ hebben een dynamiek op gang gebracht die andere landen zal aanmoedigen zich aan te sluiten bij de inspanningen om de planeet te beschermen.
China’s bezorgdheid voor het milieu is niet nieuw
In 1989 kwam er een Chinese wet op de milieubescherming, waarin wordt bepaald dat de beschermingsvoorschriften van toepassing zijn op de volgende gebieden: lucht, water, minerale hulpbronnen, bossen, weiden, wilde dieren, wilde planten, waterleven, historische plaatsen, toeristische plaatsen, warmwaterbronnen, kuuroorden, natuurbeschermingsgebieden, woongebieden, natuurlijke milieus, natuurlijke hulpbronnen en habitats. China heeft vervolgens een natuurbeschermingsbeleid uitgestippeld, met inbegrip van de oprichting van natuurreservaten, beschermde gebieden en nationale parken.
Nieuwe prioriteiten
In het tijdperk van Deng Xiaoping was de uitroeiing van extreme armoede echter de topprioriteit. De strijd tegen de armoede is doeltreffend geweest, maar helaas ten koste van zware gevolgen voor de ecosystemen. Door zijn snelle economische ontwikkeling is China de grootste vervuiler ter wereld geworden, en in absolute cijfers is het dat nog steeds. In de jaren 2000 werd het ecologisch bewustzijn nieuw leven ingeblazen, waarbij de aandacht eerst uitging naar de problematiek van de stedelijke vervuiling en verontreinigd water, en vervolgens, in de jaren 2010, naar het beheer van de ecosystemen en de bescherming van de biodiversiteit.
Wetenschappelijke samenwerking met ‘ontwikkelde landen’
De klimaatdoelstelling van China is om in 2030 de piek van zijn koolstofemissies te bereiken en in 2060 koolstofneutraliteit . Dit betekent dat China in 30 jaar van een piekuitstoot naar koolstofneutraliteit moet gaan, vergeleken met 60 jaar voor de meeste ‘ontwikkelde landen’.
Om zijn doel te bereiken heeft China de internationale hulp niet verwaarloosd en heeft het talrijke samenwerkingsprojecten ondertekend op het gebied van groene energie en de bescherming van bedreigde diersoorten. Hierbij zijn verschillende EU-landen betrokken, maar ook de Verenigde Staten, Canada en Australië. Teams van Chinese wetenschappers hebben zich aangesloten bij Europese en Noord-Amerikaanse NGO’s, academici en economische partners om samen de uitdagingen van duurzame energie en duurzame ontwikkeling aan te gaan.
Deze wetenschappelijke en technologische uitwisselingen verdienen het te worden benadrukt, aangezien zij een reële hoop betekenen in de strijd tegen de opwarming van de aarde, die ook de strijd voor het behoud van de biodiversiteit omvat.
China’s ‘groene rode lijn’
De huidige klimaatuitdagingen zijn van dien aard dat China, naast de wens om ‘harmonie tussen mens en natuur’ tot stand te brengen, ook pleit voor ‘harmonie tussen economische ontwikkeling en milieubescherming’. Wanneer president Xi verklaart dat hij ‘gelijktijdige vooruitgang op het ecologische en het economische front’ wil boeken, worden duidelijke maatregelen in die richting genomen, ondersteund door specifieke financiering. Zo heeft China in 2017 een nieuw mechanisme ingevoerd om de aantasting van het milieu tegen te gaan. Het noemt dat de ‘ecologische rode lijn’. Dit is een verontreinigingsindicator die rood wordt zodra de economische ontwikkeling uit de hand loopt en een bedreiging vormt voor het milieu.
Elke provincie heeft haar ‘ecologische rode lijn’ getrokken rond gebieden die een belangrijke ecologische functie hebben voor het behoud van de biodiversiteit, de bodem, het ecosysteem, en de riikdommen van het bos, de zee of het water. Ook ‘ecologisch kwetsbare’ gebieden, grote gebieden die te kampen hebben met ernstige bodemerosie of verzilting ten gevolge van woestijnvorming, vallen hieronder. De grootste stedelijke gebieden, zoals de cluster Peking-Tianjin-Hebei en de economische gordel langs de Yangtze-rivier, hebben hun eigen rode lijnen getrokken.
‘China heeft afstand genomen van de obsessie voor ongebreidelde economische expansie en is overgestapt op een duurzamer model dat kwaliteit boven kwantiteit stelt,’ aldus een hoge ambtenaar van de CPC. Dit is nu de norm bij de autoriteiten, die zich hebben gerealiseerd dat als China zijn klimaatdoelstellingen niet nakomt, de milieukosten voor China en de wereld op lange termijn overweldigend zouden zijn.
De valkuil van het ‘productivisme’ vermijden
Voor veel waarnemers wordt het steeds duidelijker dat het verlies aan biodiversiteit weliswaar wordt veroorzaakt door de opwarming van de aarde, maar dat de opwarming van de aarde zelf verband houdt met wat algemeen kan worden aangeduid als ‘productivisme’. In een economisch systeem waarin productiviteit het hoofddoel is, kunnen de alarmbellen van klimaatwetenschappers en anderen niet worden gehoord en blijven ecologische eisen genegeerd.
Als China vandaag verklaart dat het ‘kwaliteit boven kwantiteit’ wil stellen, beschikt het over de instrumenten om dit doel te bereiken. Het heeft de fondsen, het heeft de partnerschappen, het heeft de ideologie. Bovendien steunt 90% van de bevolking de regeringsbesluiten.
Tijdens de top van september 2020 drong VN-chef António Guterres erop aan dat de mensheid moet ophouden ‘oorlog te voeren tegen de natuur’ omdat ‘dit de deur openzet voor opkomende ziekten, zoals het coronavirus’. Bij de economische relance van China na covid-19 wordt rekening gehouden met de klimaatproblematiek.
De socialistische economie van het land maakt het mogelijk een herstel op lange termijn te plannen, waarbij groene energie en bescherming van de biodiversiteit kunnen worden geïntegreerd in duurzame ontwikkeling. Natuurlijk zijn er nog veel uitdagingen, zoals kolengestookte elektriciteitscentrales, die een belangrijke energiebron blijven. Maar China kan nu al claimen een wereldleider te zijn in de ecologische overgang.
Internationale agenda inzake biodiversiteit
Gelukkig staan er enkele evenementen op de internationale agenda die verband houden met biodiversiteit.
Het eerste is het wereldcongres over natuurbehoud van de IUCN (Internationale Unie voor het behoud van de natuur), dat van 2 tot 11 september 2021 in Marseille zal plaatsvinden. De nieuwe doelstellingen die uit dit congres voortvloeien, zullen naar verwachting worden aangenomen tijdens de COP15-CBD (Convention on Biological Diversity COP15), die van 11 tot en met 15 oktober 2021 in Kunming, China, zal plaatsvinden. Over het mondiale biodiversiteitskader voor de periode na 2020 moet een besluit worden genomen tijdens COP15. Deze twee op handen zijnde ontmoetingen brengen Frankrijk en China samen in een gemeenschappelijke wens om concrete actie te ondernemen voor de planeet.
Vervolgens zal van 31 oktober tot 12 november 2021 in Glasgow de COP26 worden gehouden, die door het Verenigd Koninkrijk in partnerschap met Italië wordt georganiseerd. In 2022 moet er een top komen met uitvoeringsbesluiten na de drie COP’s van Rio, een politiek forum op hoog niveau over de SDG’s (Sustainable Development Goals), dat een allesomvattende visie op ecologische transitie op mondiaal niveau vooruit kan helpen, en de UNEA-5 of de 50e verjaardag van de VN-conferentie over het menselijk leefmilieu, die in Stockholm moet worden gehouden en extra politiek elan op mondiaal niveau moet creëren.
Komen we op tijd?
Een wereldwijde klimaatbalans, in het kader van de Overeenkomst van Parijs, is gepland voor 2023. Het zal een belangrijke stap zijn naar de integratie van biodiversiteit in de mondiale klimaatverantwoordelijkheid voor het bereiken van koolstofneutraliteit en collectieve klimaatdoelstellingen op lange termijn. Maar de vraag is nu of de mensheid de uitstoot van broeikasgassen nog voldoende kan beperken om de opwarming van de aarde tot 1,5°C te beperken. De wetenschappelijke gemeenschap is verdeeld over dit onderwerp.
Volgens sommige IPCC-deskundigen zal de mondiale temperatuur rond 2030 1,5 of 1,6°C bereiken, een decennium eerder dan drie jaar geleden geraamd. Tegen 2050 zou de drempel van 1,5°C met een tiende graad worden overschreden in het meest optimistische scenario voor de vermindering van broeikasgassen, maar met bijna een graad in het slechtste scenario. Er is nog hoop: in het gunstigste scenario zou de temperatuurstijging tegen 2100 beperkt blijven tot +1,4°C. Laten we hopen dat we, allen verenigd voor een gemeenschappelijk doel, erin zullen slagen dit te bereiken en dat de biodiversiteit van onze verbazingwekkende planeet behouden zal blijven!
Vertaling Frank Willems.
* Elisabeth Martens is biologe, gespecialiseerd in Chinese geneeskunde, hoofdredactrice van www.chine-ecologie.org. Deze website is speciaal ontworpen om belanghebbenden te informeren over de snelle vooruitgang van groene technologieën in China en om bestaande en potentiële partnerschappen tussen China en andere landen onder de aandacht te brengen.
