Die ‘Eeuw van China’ staat niet voor de deur. De kans is veel groter dat China en Amerika allebei een grote rol zullen spelen op het wereldtoneel. Dat is de mening van Yan Xuetong, professor van de Tsinghua-universiteit. Een visie vanuit China zelf, over een actueel debat met het land in het middelpunt.
Bipolaire periode veel waarschijnlijker dan ‘Eeuw van China’
Yan Xuetong
Een nieuwe uitdrukking, de ‘Eeuw van China’, laat veronderstellen dat China de 21e eeuw zou kunnen domineren zoals de Britten de 19e en de Amerikanen de 20e eeuw hebben beheerst. In tegenstelling tot het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, die hun suprematie uitoefenden in een unipolaire wereld, zal China wellicht niet de mogelijkheid hebben zijn naam aan de eeuw te geven.
De kans is groter dat de wereld in de resterende 85 jaar van de eeuw meer te maken krijgt met een Chinees-Amerikaans bipolair systeem, dan met een unipolair stelsel onder de onbetwistbare leiding van China.
China’s ongelijkmatige ontwikkeling
Ook als China erin zou slagen tegen 2050 zijn doelstelling te realiseren van een ‘welvarend, sterk, democratisch, cultureel vooraanstaand en modern socialistisch land waar de mensen in harmonie samenleven’, dan wil dat nog niet zeggen dat de VS zijn positie van supermacht zal opgeven. Het mondiaal systeem wordt gevormd door de macht van grote landen en door hun onderlinge strategische betrekkingen. China wordt wel sterker, maar zijn macht ontwikkelt zich niet op een evenwichtige manier. Met economisch vermogen zou het gewicht in de schaal kunnen werpen, maar China’s politieke en culturele invloed is beperkt tot het westelijk deel van de Stille Oceaan. Nog belangrijker: zijn militaire macht stelt alleen wat voor in de onmiddellijke omgeving.
Met een dergelijke ongelijkmatige groei is het voor China zeer moeilijk om de algehele macht van de VS te evenaren. Dat geldt zeker voor de militaire macht: China moet defensief vermogen ontwikkelen in oefeningen, terwijl de VS zijn leger laat vooruit laat gaan door zijn oorlogservaringen. De invloed die China in de wereld heeft is vooral economisch. De soft power van China loopt ver achterop op die van de VS, en is zelfs zwakker dan die van Duitsland. Dat land heeft niet alleen voor Europese zaken de teugels strak in handen, het geniet zelfs moreel aanzien in Japan. Daar kan China nog niet aan tippen. Wat de verhouding tussen grootmachten aangaat heeft de VS ook een voorsprong op China. Washington heeft ongeveer 60 bondgenoten over de hele wereld. China heeft met zijn beleid van niet-gebondenheid alleen maar partnerschappen voor samenwerking, met evenveel landen, inclusief de VS zelf.
Opkomst van China, waarom?
Dat het voor China erg moeilijk is om de macht van de VS te evenaren wil nog niet zeggen dat het land het machtsverschil niet kleiner kan maken. Vorig jaar werd er her en der beweerd dat ‘de modernisering van het Chinese leger een bedreiging vormt voor de VS’ of dat ‘in 2015 de eeuw van China begint’. Dat is een teken dat de internationale gemeenschap zich bewust wordt van de algemene opkomst van China als grootmacht, hoewel de economische groei van het land vertraagt.
De reden waarom China over het algemeen machtiger wordt, ook al groeit het economisch minder snel, ligt in de politieke kracht van het land. Die wordt opgevoerd dank zij politieke hervormingen, met onder andere een campagne tegen corruptie en dank zij een meer assertieve diplomatie. Daarnaast boekt China op militair gebied wel vooruitgang en dat speelt ook een rol. China heeft zijn bbp sterk laten groeien. De economie zal krachtig en duurzaam blijven groeien zolang het vasthoudt aan stoutmoedige hervormingen en het opendeurbeleid.
Sinds 1978 heeft het opendeurbeleid China op alle vlakken ingrijpend versterkt. De mensen zien beter het verschil tussen goed en kwaad, de bedrijven zijn meer competitief, de overheid slaagt er beter in vernieuwingen door te voeren en zichzelf te corrigeren. Het opendeurbeleid is geen garantie dat de nationale revitalisering slaagt, maar zonder dat beleid kan die revitalisering niet worden verwezenlijkt.
In de komende tien jaar zal behalve China geen enkel land in staat zijn om de machtskloof met de VS wat te dichten. De andere grote machten zullen allicht nog meer achterblijven, zowel bij China zelf als bij de VS. Dus die twee reuzen zullen waarschijnlijk dienst doen als de twee polen van de wereldorde die eraan komt.
Naar een bipolaire wereld
Het bipolaire karakter van de verhouding tussen de grootmachten kwam aan het licht in 2011, toen China en Rusland in de Syrische crisis een krachtig verzet begonnen te bieden tegen het Westen. In 2012 namen de spanningen over de Diaoyu-eilanden toe en zo ontstond er een antagonisme tussen China en Rusland enerzijds en de VS en Japan anderzijds. In 2013 heeft de crisis in Oekraïne de strategische relatie tussen China en Rusland versterkt en de VS en de EU nader tot elkaar gebracht.
Middelgrote en kleine landen in de Aziatische regio van de Stille Oceaan neigen er bij hun veiligheidsstrategie toe om partij te kiezen voor een land. De bipolaire evolutie in Oost-Azië zal zich uitbreiden tot de hele Aziatische regio van de Stille Oceaan: zo heeft Australië er bijvoorbeeld voor gekozen verder een bondgenoot te blijven van de VS, terwijl Brazilië heeft besloten om strategisch samen te werken met China.
Een ontwikkeling naar een bipolaire wereld hoeft echter niet noodzakelijk te leiden tot een nieuwe Koude Oorlog. In de 20e eeuw vormden drie factoren de aanleiding van de Koude Oorlog. Er was de nucleaire strategie van mutual assured destruction, gegarandeerde wederzijdse vernietiging, aangenomen door het Oostblok en het blok van het Westen. Er waren ideologische conflicten die beschouwd werden als fundamentele mondiale tegenstellingen en de twee kampen lieten hun respectieve bondgenoten oorlogen uitvechten in het kader van hun strategische rivaliteit. De wederzijdse nucleaire afschrikking tussen China en de VS echter helpt een rechtstreekse oorlog tussen de twee te voorkomen. Voor ideologische geschillen zijn meningsverschillen in de plaats gekomen over welke internationale normen er moeten gelden, en ‘plaatsvervangende oorlogen’ zijn vervangen door wetenschappelijke en technologische wedijver.
Het centrum van de wereld verplaatst zich van Europa naar Oost-Azië en zo zal de unipolaire wereld die werd gedomineerd door de VS, bipolair worden. In plaats van internationale normen gebaseerd op Europese waarden zal de wereld het pluralisme omarmen, en regionale organisaties zullen een grotere rol spelen dan mondiale instellingen.
De auteur is faculteitsvoorzitter van het Instituut voor Hedendaagse Internationale Betrekkingen van de Tsinghua-universiteit.
Het bovenstaande opiniestuk is op 31 maart 2015 verschenen in de Global Times
http://www.globaltimes.cn/content/914775.shtml
Yan Xuetong is een zogenaamde publieke intellectueel in China, die publiceert in bladen zoals Guancha en Global Times. Hij geniet ook in het Westen enige bekendheid. Een ander recent artikel van Yan Xuetong op de westerse website Huffington Post is ‘China’s New Foreign Policy: Not Conflict But Convergence Of Interests’. Yan heeft gepubliceerd op de website van de European Council on Foreign Relations http://www.ecfr.eu/
De directeur van die denktank, Mark Leonard, besteed veel aandacht aan hem in zijn boeken ‘What does China think’ en China 3.0 (in PDF).
Het Westen vertegenwoordigt slechts 12% van de wereldbevolking. Vanuit ethisch perspectief zou het Westen de opkomst van China (en bij uitbreiding de niet-westerse wereld) toejuichen. Op 2 vlakken zullen westerse landen achteruitgaan: materiële welvaart en machtsmonopolie. Op matarieel vlak is de achteruitgang slechts relatief. In absolute zin zal er nog steeds een verhoging zijn. Maar waarom is de westerse mens zo bang van een democratisering van de macht in de wereld?
Het artikel van Yan Xuetong is nergens op gebaseerd. Het is een mening die niet voortkomt uit nieuwe ontwikkelingen, maar uit “zo is het nu” en uit beleefdheid. In de jaren na 1870 praatten wetenschappers ook over een bipolaire wereld. Engeland was in 1870 op het toppunt van zijn militaire macht en de VS werden rijker omdat zij bezig waren de workshop van de wereld te worden. Militair stelden zij in de wereld niets voor. Hoe lang heeft het geduurd voordat de VS militair superieur werden? Dus heeft de huidige uitspraak van Yan Xuetang geen waarde. Hij kan leren uit de geschiedenis: Engeland maakte in de 19e eeuw de dienst uit met stoommachines en textielfabrieken. De VS kwamen met een ander economisch systeem: massaproductie en massaconsumptie. China komt opnieuw met een ander systeem en dan zitten de VS op de achterbank. Zij zijn te klein.
Bang voor democratie in het Westen? Eenvoudig: het Westen heeft geen democratie. Zijn financiers zijn autonoom en vallen NIET onder de democratie
De (Amerikaanse) unipolaire wereld duurde van 1989 tot 2008 met het toppunt in 2001. We herinneren ons allemaal de woorden van Bush Jr.: “wie niet voor ons is, is tegen ons”. Dat is pas unipolair en dan wordt er vooral economisch, militair en financieel mee bedoeld. Na 2008 zien we tekenen van vervaging van de unipolaire wereld: G20 ipv G7 en AIIB ipv ADB/Wereldbank.
In het artikel heeft Yan vooral over de komende 85 jaar. Dat is extreem lang, we kunnen enkel zeggen over waarschijnlijkheden. Even teruggaan naar de 3 dimensies van macht:
1. Economisch: China zal de VS nominaal overtreffen tussen 2020-2030
2. Militair: Oorlogsvoering wordt uitgevochten op basis van economische en technologische sterkte. China zal de VS hierin voorbijsteken tussen 2030-2050
3. Financieel: de VS zijn nu al virtueel failliet. De USD blijft het goed doen omdat er geen alternatieven zijn. Verwacht wordt dat de RMB dit jaar nog (althans in de nabije toekomst) vrij inwisselbaar wordt. Wanneer China economisch en militair de VS voorbijsteekt komt er een val van de USD. Daarmee bedoel ik een depreciatie van >50% en een ontwrichting van de Amerikaanse economie.
Dus blijft de vraag “Wat na 2050?” Mijn voorspelling is dat China aan de leiding zal staan en de VS, de EU en India als overige grootmachten. We kunnen dan niet spreken over een unipolaire wereld, maar eerder over een multipolaire wereld.
Lok
Op basis waarvan komt er een multipolaire wereld? Toen Europa rond 1300 mee ging doen in de wereld was het een perifeer, arm gebied. Zoiets als India in 1975. Honger voor het merendeel van de bevolking. Waarom wordt de periferie van vandaag niet het rijkste gebied? Waarom Europa en de VS? Er zijn veel hogere groeicijfers in de periferie (5 of 6%) dan de armzalige 1/2% van Europa.
Vanaf 1850 tot 1975 kwamen de belangrijkste handelsstromen naar Londen en New York. Nu liggen de handelsgebieden in Oost-Azie en dat is de reden dat die gebieden opkomen en China is als enige in staat deze verder te ontwikkelen. Het heeft een enorme hardwerkende bevolking, de intelligentie om niet over de hele wereld te willen vechten en het brengt straks producten op de markt, die iedereen wil kopen en waardoor Europa en de VS hun hand op kunnen houden bij Beijing. Leuk je optimisme over het Westen. Het enige dat ze nu nog kunnen is wapengekletter. China maakt alles sneller, beter en goedkoper
Zowel Rusland als China willen als gelijke partner worden beschouwd, zowel Poetin als Xi streven naar een multipolaire wereld. Deze ambities (opstandelingen) zijn een doorn in het oog van de VS. Het oprichten en succes van AIIB is de druppel die de emmer doet overlopen, er gebeuren meer achter het scherm: China heeft de laatste jaren veel energie gestoken om Yang(rmb) te promoten op internationaal vlak en dat zullen ze in Washington niet graag horen want de USD dominantie komt daardoor in gevaar. Ook zou China naar alternatieven hebben gezocht om SWIFT-betalingssysteem te omzeilen.
@Lok
Ik hoop dat je gelijk hebt met de voorspellingen. Echter ik hoop dat China nooit “de wereld politie” gaat spelen want dan gaan ze veel tegenwind krijgen. Een multipolaire wereld waarbij verschillende bevolkingsgroepen in balans leven lijkt mij de beste oplossing. Ook heel belangrijk is dat de VN moet dringend hervormd worden naar een multipolaire model.
‘Bi-polair’ is een geleend begrip uit de DSM. Zegt op zich al genoeg. De ontwikkeling van China als een stoornis?
Hoezo Westerse bril?
China zet piketpaaltjes uit. Elk piketpaaltje is ook de vraag: doe je mee? China bouwt dat rustig op. Zonder conflicten. De V.S. zijn daarin echt niet de belangrijkste partner. Europa ook niet.
Ik vind het een armoe om te lezen hoe ook hier we Europa als uitgangspunt nemen. China is daar allang voorbij.
Er zitten draadjes tussen die piketpaaltjes. Als de tijd rijp is, trekt China daaraan. Dan vallen Europa en de V.S. buiten het zorgvuldig gebouwde netwerk. Het Westen denkt dat het de spin is in het web. Maar niet in het web dat China al een aantal jaren zorgvuldig bouwt.
Want ‘wij’ doen niet mee aan de horizontale macht die China bouwt.
Is dat bipolair? Multipolair? China is de spin in het web dat het terecht aan het weven is om mensen vrij te maken.
En wij? Houden wij vast aan de macht van het financierskapitaal?
China is mensen aan het bevrijden van die dwang.
China is een macht, ja. Maar die verspreidt ze horizontaal, niet verticaal. Je kunt meedoen.
En daar mist ‘Het Westen’ de boot. (Mooie uitdrukking, gezien de geschiedenis van scheepvaart en China.)
Ik wil graag meedoen. Mer mensen die er zo over denken?
1.(West-)Europa is rijk en machtig geworden omdat er een markteconomie ontstond op basis van wetenschap. Daardoor was er een overcapaciteit die men kwijt kon in het buitenland. Door handel en later door slavernij/kolonialisme had Europa een ongeziene macht vergaard. Dit is eenmalig en niet voor herhaling vatbaar. Daarom is het ook geen evidentie dat de periferie van nu het onbetwiste centrum wordt in de toekomst.
2.Europa en de VS zullen het relatief goed blijven doen. De basis voor verdere groei is reeds aanwezig. Het is ook in het belang van andere opkomende landen dat Europa en de VS rijk blijven.
3.Waarom multipolair? Ik zie enkel China en India als nieuwe kandidaten om in deze eeuw mee te kunnen beslissen over internationale zaken. De Chinese en Indiase culturen zijn inclusief en hebben weinig missionarissendrang om andere beschavingen te “cultiveren”. Zij aanvaarden gemakkelijk Europa en de VS als gelijke partners aan de onderhandelingstafel.
het is een verkeerde discussie
Ik vind het een verkeerde discussie omdat het niet over China gaat. Europa/VS is het meest roofzuchtige systeem dat de wereld ooit gekend heeft.
@Rob
Europa en de VS hebben een roofzuchtig systeem opgebouwd op een industriële schaal en deze verpakt als rechtvaardig en legitiem. Als er een democratisering van de macht komt, vreest het Westen een afrekening. Volgens mij is dat het antwoord op mijn eigen vraag waarom het Westen bang is. Volgens mijn analyse zal dat echter niet gebeuren. De 88% van de wereldbevolking is gebaad bij een welvarend Westen.
@Gijs
1. Niet helemaal mee eens. China is inderdaad een macht, maar het land vergelijken als een spin in een web die aan de draadjes trekt lijkt me een brug te ver: zowel in de positieve als in de negatieve zin. De VS zijn nog steeds economisch, militair en financieel leidinggevend, al is hun unipolaire wereld afgelopen.
2. Financierskapitaal: Daarin heb je zeker gelijk, maar het onderwerp valt buiten de scope van deze forum.
3.China is mensen aan het bevrijden: Er komt rond 2050 vier grootmachten die samen 50% van de wereldbevolking vertegenwoordigen. Door deze democratisering is er een alternatief voor het Amerikaanse exceptionisme (Iedereen moet zich aan de “internationale normen” houden behalve de Amerikanen zelf) en komt er een einde aan de Amerikaanse verdeel-en-heers-politiek in de wereld. Landen in het Midden-Oosten kunnen zich zelfstandig ontwikkelen. Zij zullen niet opeens beste maatjes worden met elkaar, maar de ruimte daarvoor ontstaat. Indien er een externe kracht aanwezig is, hebben deze landen een gemeenschappelijke doelstelling die hen bindt (zie het ontstaan van de EU). Die externe kracht kan de Zijderoute zijn die culturen en ideologiën verbinden met elkaar. Op deze manier komen er een Islamitische Unie, een Afrikaanse Unie… in de volgende eeuw. Dan hebben we echt een multipolaire wereld en een werelddemocratie. Misschien is dit wishful thinking, maar de hoop is er.