Maatregelen tegen corrupte kaderleden en tegen een decadente levensstijl trekken de aandacht. Ze worden duidelijk gestimuleerd door onthullingen op internet en andere vormen van kritiek vanuit het publiek. Vervolgingen van overtreders krijgen applaus, maar de vraag blijft of het mogelijk is de corruptie op korte termijn effectief te bestrijden en de oorzaken weg te nemen.
Guangdong probeert een systeem op te zetten voor de declaratie van aandelen door partijkaderleden, dat echt werkt en als voorbeeld kan dienen voor andere provincies. De chef van de dienst voor inspectie en discipline van de partij in de zuidelijke provincie heeft aangekondigd dat ze met een proefproject beginnen in twee regio’s, waarbij een district van de hoofdstad Guangzhou (Kanton). Hij zei dat de provincie anti-corruptiesystemen in Hongkong, Macau en in het buitenland heeft bestudeerd. Het is de bedoeling om de regeling daarna tegen 2014 in de hele provincie in te voeren. Functionarissen zullen voor hun benoeming ‘aan het publiek moeten bekend maken’ welke aandelen zij en hun familieleden bezitten, bij welke investeringen en particuliere bedrijven zij betrokken zijn en of ze een onberispelijke staat van dienst kunnen voorleggen. Er komt een speciale inspectiedienst voor deze zaken, maar wie er precies toegang zal krijgen tot de informatie is er niet duidelijk bij gezegd. Onderzoekers en academici die deskundig zijn op dit terrein merken op dat er geen afdoende toezicht is om na te gaan of de aangiften eerlijk en volledig zijn en geven bekende voorbeelden van gevallen waarin veel gegevens door kaderleden werden verzwegen. Omdat de besluitvorming en het toezicht in de handen van dezelfde mensen zijn, zal belangenvermenging volgens hen het succes verhinderen of op zijn minst matig laten zijn. Er zijn nog 19 besturen van steden, districten, kantons en prefecturen die sinds 2009 aan kaderleden vragen om hun aandelen te declareren, onder andere in Shanghai en in de kustprovincie Jiangsu en in de prefectuur Altay van de regio Xinjiang. De centrale regering en het centraal comité van de CPC hebben in 1995 en in 2001 al beslist dat kaderleden en ambtenaren hun inkomen moesten bekendmaken. Maar het ging daarbij alleen om salarissen en bonussen en de bevolking of de media hadden daarin geen inzage gekregen.
Een andere vorm van decadentie is die van de dubieuze seksuele relaties en het ‘verzamelen’ van minnaressen. De partij verbiedt dat uiteraard, maar toch is het blijkbaar een regelmatig voorkomend verschijnsel. Tegenwoordig zijn het internetsites en sociale media die meer en meer van dit soort schandalen aan het licht brengen, of burgers die een aanklacht indienen. Zo worden op dit moment in Chongqing, Heilongjiang en Hunan hoge ambtenaren van de overheid of de partij vervolgd of zijn ze het voorwerp van een onderzoek. En er is ook de zaak van omkoping waarvan een pas herverkozen plaatsvervangend lid van het centraal comité uit Chongqing beschuldigd wordt. Li Chuncheng is meteen de figuur met de hoogste plaats in de hiërarchie tegen wie nu een onderzoek loopt (voorlopig alleen nog door de partij). Li is opgevallen door zijn actieve rol bij de bouwwoede die na de aardbeving in Sichuan is ontstaan. De SCMP suggereert dat hij een te grote voorkeur had voor prestigeprojecten, terwijl de aandacht naar de heropbouw moest gaan. De Financial Times merkt op dat China op de corruptie-index van Transparency International (TI) een paar plaatsen gezakt is en volgens de normen van TI meer van corruptie te lijden zou hebben dan Italië en Saudi-Arabië. (De Britse krant stipt daarbij wel aan dat de index van TI nog steeds als een nuttig beoordelingsinstrument wordt gezien, maar ook kritiek krijgt omdat hij vooral gebaseerd is op gegevens uit westerse bronnen en rapporten van bedrijven).
Xi Jinping heeft dan ook applaus gekregen van vele kanten omdat hij in een toespraak gezegd heeft dat geen enkele organisatie of geen enkel individu zich boven de wet mag plaatsen. ‘De wetgeving staat onder leiding van de CPC, de partij moet dan ook werken in overeenstemming met de grondwet en de leiding nemen bij het toezien op de naleving van de wet en zelf de wet respecteren. … Er zijn mechanismen nodig om de machthebbers ter verantwoording te roepen en tegen overtredingen op te treden.…machtsuitoefening moet de belangen van het volk dienen…en aan de mensen laten zien dat het systeem eerlijk en rechtvaardig is.’ Xi zei dit bij de viering van de 30e verjaardag van de tenuitvoerlegging van de grondwet. Alweer kwamen er voorzichtig positieve reacties op internet en uit het buitenland. Er viel ook scepsis te noteren. Chen Zhiwu, van de Amerikaanse Yale University, schreef op weibo: het is al lang geleden dat de topman van de partij zo duidelijk op de noodzaak van gehoorzaamheid aan de grondwet heeft gewezen, maar er moet nu meer vrijheid van de media, meer bescherming van de meningsuiting en meer gerechtelijke onafhankelijkheid komen.’
Bronnen: Xinhua, Global Times, SCMP, FT, Caixin
