Buitenlandse studenten in China als spiegel van de internationale betrekkingen

Recentelijk zag ik in China een TV-documentaire over buitenlandse studenten. De hoofdpersoon was een Pakistaan die in China infrastructuur studeerde. Hij liep op dat moment stage in een fabriek voor metrotreinen. Voorheen richtten dergelijke programma’s zich vrijwel uitsluitend op westerse studenten Chinese taal en cultuur; zoals ikzelf in de jaren 70. Aanleiding voor een blik op de huidige samenstelling van de buitenlandse studenten in China.

Buitenlandse studenten in China; foto China Daily (disclaimer)

Categorieën

Naar aanleiding van mijn artikel over Filippijnse studenten in China werd ik nieuwsgierig naar de herkomst van de buitenlandse studenten in China op dit moment. Lange tijd vielen die in twee categorieën uiteen: westerse studenten Chinese taal en cultuur en niet-westerse die vooral technische vakken studeerden en later ook medische. Artikelen in b.v. de China Daily of programma’s op de Chinese TV over buitenlandse studenten richtten zich vrijwel uitsluitend op de eerste categorie. Dit was begrijpelijk, omdat de Chinese regering deze studenten als toekomstige ambassadeurs van China in hun land van herkomst zag.

Omslag

Toen ik begon Chinees te leren had het toenmalige China van de Culturele Revolutie de naam van mysterieus land. Economisch had het, ondanks de omvang, weinig macht, maar men bleef geloven in de potentie van China, als die ooit gestimuleerd zou worden. Daarom was er ook behoefte aan mensen die China kenden. Snel daarna ging het land inderdaad open en was China lange tijd de markt van de toekomst. Het aantal studenten Chinees in westerse landen steeg snel.

Terugslag

Na ongeveer 2010 sloeg die westerse euforie geleidelijk om in angst. China ontwikkelde zo snel, dat het steeds meer als een bedreiging werd gezien. Die ontwikkeling van China stimuleerde de emancipatie van veel andere niet-westerse landen. China liet zien dat je niet hoefde te verwestersen om economisch te groeien. Ik hoef daarop niet verder in te gaan; dit proces en de gevolgen ervan zijn voldoende op Chinasquare aan bod gekomen.

De cijfers

Hieronder een tabel van aantallen studenten in China uit de eerste 15 landen. Deze cijfers zijn in maart 2024 gepubliceerd.

Analyse

• Buurland Zuid-Korea voert de lijst aan. Dit zullen hoofdzakelijk studenten Chinees zijn. De Koreaanse cultuur steunt zwaar op de Chinese, dus is in Korea Chinakennis een onderdeel van het lesprogramma van ieder Koreaans kind. Dit geldt ook voor Japan (9e plaats). Vanuit een andere culturele hoek gezien staan alle niet-Chinese Confucianistische landen, Korea, Japan en Vietnam, op deze lijst.
• De volgende drie zijn niet-westerse landen, maar wel buurlanden van China. Sommigen van hen zullen taalstudenten zijn, maar een flink deel zal technische vakken studeren.
• De VS is het eerste westerse land in deze lijst. Het is interessant te zien dat zaken als de handelsoorlog de stroom Amerikaanse studenten naar China niet sterk beïnvloeden. Kennis van China zal altijd nodig zijn. In dat opzicht valt ook Frankrijk op als enig EU-land in deze lijst. Dit sluit aan bij de houding van Frankrijk in de handelsoorlog die de EU tegen China voert. Frankrijk doet mee aan de kritiek op China, maar blijft onverminderd in diplomatiek contact met dit land, om de belangen van Frankrijk niet te schaden. En ook daarvoor is een constante stroom nieuwe Chinakenners nodig.
• De overige landen zijn Aziatisch, waar ik het Rusland van vandaag ook onder reken. Een aantal zal Chinees studeren, maar ook bij hen zal de focus op technische vakken liggen.

Conclusie

Westerse studenten zijn niet langer de focusgroep onder de buitenlandse studenten in China. Voor veel niet-westerse landen is China een goed (en steeds beter) alternatief voor de studie van een breed scala aan technische vakken. Bovendien zijn niet-westerse afstudeerders nu een minstens even belangrijke groep ambassadeurs voor China in hun land van herkomst als de westerse. In veel westerse landen kan op den duur een gebrek aan Chinakenners (en -kennis) ontstaan. Dit kan een vicieuze cirkel veroorzaken: gebrek aan kennis kan de argwaan vergroten, die het bestuderen van China nog verder kan ontmoedigen.

Bron: zhaosheng dailiwang; een Chinese site voor hulp aan buitenlandse studenten.